________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન સંસ્કૃતિ
૧૪૯
ચેતન પર પિતાને સર્ગિક અધિકાર ધરાવતે હેય, માનવામાં આવતે-જેમાં મનુષ્ય માત્રને સમાન પુણ્ય-પાપને હિસાબ રાખતે હય, જીવોને (આત્મા) અધિકાર ન હેય. સ્વર્ગ અને નરકમાં મોકલતે હેય અને સૃષ્ટિનો ૧૦, ભાષા, ભાવનાને બીજી વ્યક્તિ સુધી પહનિયંતા હોય.
ચાડવાનું માધ્યમ છે. એટલે જનતાની ભાષા જ હમેશાં ૩. એક આત્માનો બીજા આત્મા ઉપર તથા જડ
સ્વીકાર્ય છે. કોઈ ભાષા પર કોઈ વર્ગને વિશેષાધિકાર પદાર્થો ઉપર કોઈ સ્વાભાવિક અધિકાર નથી. બીજા
ન હોઈ શકે. અને ભાનાં માધ્યમ તરીકે રહેવાનો છાને, સમાજ અને જાતિને પોતાને આધીન કાઈ એક જ ભાષાને અધિકાર પણ નથી. ભાષા કરવાનો પ્રયત્ન એક અધિકાર ચેષ્ટા છે: તે જ
દેશકાળ અનુસાર બદલાયા જ કરે છે. કોઈ ખાસ હિંસા અને મિથાદષ્ટિ છે.
ભાષાના ઉચ્ચારણની અનિવાર્યતા સત્ય વસ્તુ નથી. ૪. વ્યવહારિક શાસન ચલાવવા માટે અથવા ૧૧. હિંદુ, મુસલમાન, ખ્રિસ્તી, પારસી, જૈન, સમાજરચના ખાતર સમાજ, કોઈ એક વ્યક્તિને શાસક બૌદ્ધ વગેરે પંથભેદ પણ આત્માધિકારમાં ભેદ ઉત્પન્ન અથવા તે મુખ્યાધિકારી તરીકે ચૂટે છે તો તે અધિકાર નથી થી ) 2
નથી કરી શકતા. તેને પસંદ કરનાર માણસને છે. પસંદ થયેલા કોઈ ૧૨. વસ્તુ અનેક ધર્માત્મક છે. તેનો વિચાર એક વ્યક્તિને જન્મસિદ્ધ અધિકાર નથી. તાર્ય વિવિધ દ્રષ્ટિકોણથી ઉદારતાપૂર્વક કરવો જોઈએ. એ કે સમાજવ્યવસ્થાને આધાર સમાન-અધિકારથી અનેકાન્તદ્રષ્ટિ જ આપણા વિચારોમાં સમવની ભૂમિકા બનેલા સહયોગ પર છે. કાઈ જન્મસિદ્ધ વિશેષાધિકાર રચી શકે છે. પર નહિ.
૧૩. સર્વ સમાનાધિકારની અહિંસક ભૂમિકાથી જ ૫. બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય ઈત્યાદિનાં વર્ણવ્યવસ્થા નવસમાજ રચનાનું-સત્યનું–તે રૂ૫ વિકસી શકે છે પિતાના ગુણ-કર્મ અનુસાર બનેલી છે, જન્મથી જ
કે જે વિશ્વશાંતિને આધાર બની શકે.
* * નથી બનતી. ગુણ કર્મ અનુસાર તેમાં પરિવર્તન પણ ૧૪. જો કે સંસારનાં ભૌતિક સાધને ઉપર કોઈ થઈ શકે છે.
વ્યક્તિ, સમાજ તથા રાષ્ટ્ર નૈસર્ગિક અધિકાર નથી ૬. ગોત્ર એક જન્મમાં પણ બદલાય છે. તેની પરંતુ જ્યારે વ્યક્તિ સમાજ અને રાષ્ટ્રને એકબીજા પરિવર્તન ગુણ કર્મ પ્રમાણે થઈ શકે છે.
સાથે સાંકળવાની વ્યવસ્થા કરવાની જ છે ત્યારે સમાં
નાધિકાર જ તેનો એક માત્ર મૂળમંત્ર બની શકે છે છે. પરિગ્રહ અને પર પદાર્થોનો સંગ્રહ, મમત્વ અને સહગ પદ્ધતિ જ એ જ એક માત્ર તેનું વ્યાઅને અહંકારનું મૂળ છે. અને સમાજમાં વિષમતા વારિ, માસ દે છે તથા હિંસાનું વાતાવરણ ઊભું કરે છે, તેથી તેનો
આપણી ભરતભૂમિની વિશેષતા છે કે તેણે નકાર કર્યો છે.
શ્રી મહાવીર અને બુદ્ધ જેવા શમણું સંતે દ્વારા ૮. કોઈ પણ વંશ, જાતિ કે વર્ણને લીધે કોઈનાં એક વિશાળ અને સર્વોપયોગી સંસ્કૃતિને જગતને પણ ધર્માધિકારમાં ભેદ પડતા નથી. ધર્મમાં સહુને સંદેશ આપ્યો. આજે વિશ્વ ભૌતિક વિષમતા અને સમાન તક છે. વ્યક્તિ પિતાની યોગ્યતા અનુસાર જ વિટંબણાઓથી પીડાઈ રહ્યું છે ત્યારે તેમાંથી મુક્તિ પ્રગતિ સાધી શકે છે. તે વાત જુદી છે.
અપાવનાર સંજીવનો તે એક માત્ર આ સમકારિણી ૯. ધર્મની બાબતમાં કોઈ વર્ગ વિશેષને વિશેષા- સર્વોપયેગી સંસ્કૃતિ છે. ધિકાર નથી. કેઈ પણ એવા કયાકાંડને ધર્મ નથી (શ્રમણ વર્ષ ૧, અંક ૧૨, પૃ. ૩-૧૩)
For Private And Personal Use Only
