________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જ્ઞાનસારના બત્રીસ અષ્ટકને સંક્ષિપ્ત સાર
મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી ( વિજ્ઞ પાક્ષિક ) ૧ પૂર્ણતા–પૌદ્ગલિક ઉપાધિથી રહિત થાય છે. પરભાવને વિષે આત્માનું કર્તાપણું સ્વભાવજનિત પૂર્ણતા એ જ પૂર્ણતા.જે વસ્તુઓ નથી, પરંતુ જ્ઞાનરૂપ માત્ર કિયા છે. જ્ઞાનનું થકી કૃપણ પિતાને પૂર્ણ માને છે, તેને ત્યાગ સુખ સ્વાધીન છે, સ્વાભાવિક છે, કટ્ટરહિત છે તે જ સાચી પૂર્ણતા છે. વિવેકી પુરૂષની દષ્ટિ અને બીજું સુખ તેથી વિપરીત છે. પરભાવથી પૂર્ણાનંદરૂપી અમૃતથી સ્નિગ્ધ થયેલી હોય છે. પિતાને સુખી માનનાર ચક્રવર્તી જેવા પણ
૨ મગ્નતા–પાંચ ઇન્દ્રિયોને પિતાને એક ક્ષણમાં રંક થઈ જાય છે, જેથી તે સુખ વ્યાપારથી પર બનાવીને અને મનને એકાગ્ર અસ્થિર છે. કરીને જ્ઞાનવરૂપ એવા પરબ્રહ્માને વિષે વિશ્રાન્તિને ૩ સ્થિરતા-ચિત્તની અસ્થિરતા-ચંચલધારણ કરે છે તે મગ્નતા કહેવાય છે. અર્થાત્ તાને નાશ થવાથી સ્થિરતા પ્રગટે છે. અર્થાત સ્વસ્વભાવમાં સ્થિરતા કરવાથી મનતા પ્રાપ્ત સંકલ્પ વિક૯પને ત્યાગ થવાથી સ્થિરતા પ્રગટે છે. ઉપર ઉપરથી સમજનારાઓને “ઘર્મી સરવે રની દષ્ટિ ફેરવાઈ જાય છે; “મુક્તિ સંસાર નિંદિત મુદાયાં એ દષ્ટાંતથી જેન દશર્નનાં બહુ સમગણે” એ શ્રીમદ્ આનંદઘનજીના અમૂલ્ય રત્ન મળી શકે તેમ નથી. તત્ત્વચિંતક ઉદ્ગારે પ્રમાણે પ્રગતિમાન આત્માને કોઈ કાકા કાલેલકર પણ કહે છે કે “જૈન દર્શન સ્થાનમાં વિષમતા ભાસતી નથી; શ્રી હેમચંદ્રાએક જીવનવ્યાપી સાર્વભૌમ દર્શન છે; સ્વાદુ- ચાર્યના કથન મુજબ “આવનજ્ઞાનરાત્રિાવાદની ભૂમિકા ઉપર અહિંસા અને તપની થશવા એ નિશ્ચય ધર્મ કમે કમે સાધનાવડે આખી દુનિયાનું સ્વરૂપ ફેરવવાની આત્માને પ્રાપ્ત થાય છે અને તર્કવાદની પાર શક્તિ જૈન દર્શનમાં છે. ” એક અન્ય દર્શની રહેલે આત્માનુભવ પ્રકટે છે; આ સિદ્ધિ માટે સાક્ષર વળી કહે છે કે “જૈન દર્શન સિવાય આત્માનંદ પ્રકાશને અ૫ પ્રયાસ છે. નૂતન બીજે મોક્ષધર્મ નથી પરંતુ બધી સામગ્રી વર્ષમાં નિર્વિધનપણે માટે શ્રાવણ માસમાં હોવા છતાં પાછળ રખડતો તેના જે કોઈ જેમનું જન્મકલ્યાણક છે તે બાવીશમા શ્રી સમાજ નથી; જેન સિદ્ધાંત જેવું તરવજ્ઞાન કોઈ શ્રી નેમિનાથજીના અધિષ્ઠાયક દેવને પ્રાર્થના સ્થળે નથી, પરંતુ સંગઠનના અભાવે એ બધું કરી વહેલી તકે સમગ્ર વિશ્વની સંપૂર્ણ શાંતિ સામર્થ્ય એળે જાય છે.” સ્યાદ્વાદમય ન થાય તેમ ઈચ્છી બાલબ્રહ્મચારી શ્રી નેમિનાથદર્શનની આવી ઉત્તમ પરિસ્થિતિ હોવાથી જીને સ્તુતિ લેક કે જે મંગળાચરણરૂપે શ્રી મરુદેવામાતા અને ભરત ચક્રવતીના આશ્ચર્ય- શત્રુંજય માહાત્યમાં આવેલું છે તે સાદર જનક દષ્ટાંતે અલગ રાખી પ્રત્યેક સમ્યગૂ કરી વિરમીએ છીએ. દર્શન જ્ઞાન ચારિત્રની કટિઓને અનુભવ કરતાં “માવત માવો મધ્યને એ વાયથી દુષિ મનોજ જૈr થાય યા | અનેક જન્મોના સંસ્કારો દઢ થતાં અંત:સ્ક. રવીવારે વિસારા થા વોડતુ નઃ શિયા રણ પ્રકટે છે; વિશ્વ અને પ્રાણ પદાર્થો ઉપ- ૐ શાંતિઃ શાંતિઃ શાંતિઃ
For Private And Personal Use Only
