________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૬
•: શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
જવાબદારીઓ અદા કરવા પણ નિડરતાથી જાણવાની વૃત્તિ જીવનભર ટકાવી રાખવા માટે હિમતપૂર્વક તૈયાર રહેવું જોઈએ. સામાન્ય વિરલા પુરુષે જ ભાગ્યશાળી થાય છે. પરમ સૈનિક કરતાં સેનાધિપતિની જવાબદારી ઘણી જ વિવેકબુદ્ધિથી આવી સમજણ સદભાગ્યે જાગ્રત વધારે હોય છે. હજારે સૈનિકોના જીવનસાર થાય છતાં પણ મરણપર્યત તેવી સમજણને અને હારજીતનો પ્રશ્ન સેનાધિપતિની કાર્યશક્તિ અનુસરીને જ જીવનભરના તમામ કાર્યો-ધાર્મિક ઉપર જ આધાર રાખતો હોવાથી તે પોતાની કે વ્યવહારિક-પાર પાડવાની શક્તિ વિરલા મનજવાબદારી અદા કરવામાં કઈ પણ પ્રકારની ખ્યો જ ફેરવી શકે છે. વિલાપ્રિયતા, પુદ્ગલોખલના કરે તે ક્ષતિગ્ય નથી,
નદીપણું, દેહાધ્યાસવૃત્તિ, વિષયાભિલાષ વગેરે ઉપરોક્ત સૂત્રની સંભાવના યુદ્ધના પ્રસંગ આનષ્ટ વૃત્તિઓને આપણે એટલી બધી હદ ઉપરથી ઉપસ્થિત થયેલ છે; છતાં અન્ય પ્રસં- હા
- સુધી તાબે થઈ ગયેલા હોઈએ છીએ કે શુદ્ધ ગોએ ઉપસ્થિત થતા માનવધની વિચારણાને આ
પર આત્મભાવની વિચારણું જ કુરતી નથી–જાગ્રત
થતી નથી. પણ તે જ ધોરણ સહીસલામત રીતે લાગુ પાડી શકાય અને લેખને લંબાવી શકાય તેમ છેઃ સચિદાનંદમય આત્મસ્વરૂપનું પરમ રહછતાં તે બાબત સુજ્ઞ વાચકોની વિચારસરણી એ આપણને સમજાવું ઘણું જ મુકેલ છે. ઉપર જ છોડવામાં આવે છે. પ્રત્યેક કિસાની સ્વ–પરનો ભેદ તત્ત્વાર્થ થી બરાબર જામતરતમતા, તેની ઉપયોગિતા અને મહત્ત્વતા જાય, શરીરમાં રહેલ આત્મા શરીરથી તદ્દન ઉપર આધાર રાખે છે.
ભિન્ન છે, શરીર જ્યારે નાશવંત છે ત્યારે તેમાં હવે ઉપરોક્ત સૂત્રને જૈનદષ્ટિએ વિચાર
રહેલ આત્મા અજરામર, અવિનાશી અને મૂળ કરતાં, ધર્મ શબ્દને વસ્વભાવના અર્થમાં
સત્તાએ શુદ્ધ-નિર્મળ-કમળથી અલિપ્ત છે લેતાં ચૌદ રાજલોકમાં મુખ્યતાએ જીવ અને
એવી સમજણ દઢ થતાં પરમ વિવેકબુદ્ધિ
જાગ્રત થાય તો જ આત્માના ધમ કયા કયા પુદગલ એ બે વસ્તુ જ હોવાથી સમ એટલે
અને આત્માથી પર પુદ્ગલ–શરીરના જડ આત્મધર્મ અને પરધર્મ એટલે પુદગલ ધર્મ
વસ્તુના ધમે કયા કયા તેની યથાર્થ ખ્યાલ સમજી સદર સૂત્રના રહસ્ય અને અર્થગભીર
આવી શકે. આવો ખ્યાલ કાયમ ટકી રહે-પરમ તાની બરાબર વિચારણા કરી લેવી જોઈએ.
જાગ્રતદશા બરાબર જળવાઈ રહે તો જ જીવ અને અજીવ, દેડ અને દેહી, આત્મા શરીરના આત્માથી પર વસ્તુના ધર્મોમાંથી અને પુગલ, ચેતન અને જડ બન્ને તદ્દન મોહ-મમત્વની ભાવના ઓછી થતી જાય અને નિરનિરાળા-જુદા જુદા ધર્મો ધારણ કરનાર આત્મધર્મમાં રમણુતા વધતી જાય. જે મહાપરસ્પર ભિન્ન વસ્તુ અને સ્વતંત્ર દ્રવ્ય-પદાર્થો નુભાવ પુરુષોની આવી આમરમણુતા, ચિત્તછે. ઉચ્ચ કેટિની વિવેકશક્તિ જ ઉપરોક્ત શુદ્ધિ, ઇંદ્રિયદમન, જ્ઞાન-ધ્યાન, કષાયત્યાગ બન્ને વસ્તુને એકબીજાથી તદ્દન ભિન્ન જાણવામાં વગેરે સાત્વિક ભાવાની મદદથી કમેકમે વધતી અને સમજવામાં આપણને ખરેખરી મદદગાર જતી હાય-તેમને પોતાના આત્મધર્મની રમથઈ પડે છે. ઘણુ પુરુષને આ બન્ને વસ્તુ હુતામાં, આચરણમાં નિમગ્ન રહેતાં કદાપિ આ તદ્દન ભિન્ન સમજાતી હોય છે, છતાં પણ તે દેહનો ત્યાગ કરવારૂપ મરણુત કષ્ટ આવી પડે સમજણનો કાયમને માટે સદુપયોગ કરી તે પણ તેઓ પોતાની વિશુદ્ધ આતમરમણતા
For Private And Personal Use Only
