________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
(૫) સ. ૧૪૦૫માં શ્રી રાજશેખરદ્વારા નિમિત પ્રખધકાશમાં પણ પ્રભાવક ચરિત્ર સમાન જ અતિ વિસ્તૃત જીવનચરિત્ર મળી
આવે છે.
શ્રી હરિભદ્રસૂરિ.
[ ૨૫૭ ]
કથા મળી આવે છે.
સંબંધમાં વિસ્તૃત કાવ્યાત્મક પદ્ધતિએ જીવન-અને ક્રમથી પુરેાહિત હતા. તેઓચૌદ વિદ્યાએમાં નિપુણ અને અજાતપ્રતિવાદી હતા. તેથી રાજ-પ્રતિષ્ઠા અને લેાક–પ્રતિષ્ઠા અને તેમને પ્રાપ્ત થઈ હતી. વિદ્યાખલ, રાજમલ અને લેાકપ્રતિષ્ઠાથી હરિભદ્રની વૃત્તિ અભિમાનમચ થઈ ગઈ હતી અને તદનુસાર તેમને એ મારી ખરાખર પ્રગાઢ વૈયાકરણ, ઉત્કટ તૈયામિથ્યા આત્મવિશ્વાસ થઈ ગયેા હતેા કે યિક, પ્રખર વાદી અને ગભીર વિદ્વાન આ સમયે દુનિયાભરમાં કોઇ નથી. કિંવદંતીઓમાં મળી
આવે છે કે સિદ્ધસેન દિવાકર સમાન એ પણ પેાતાના આ મિથ્યા વિશ્વાસપ્રદર્શનને માટે એક સેાપાનયક્તિકા (નિસરણી), એક કેાદાળી, એક જાળ અને જમૂવૃક્ષની એક લતા પાતાની પાસે રાખતા હતા. તેનું તાત્પર્ય એ હતુ કે જે પ્રતિવાદી આકાશમાં ઊડી જાય તે તેને આ સેાપાનપ`ક્તિદ્વારા પકડી લાવું, જળમાં પેસી જાય તા જાળદ્વારા ખેંચી લઉં અને પાતાલમાં પ્રવેશ કરી જાય તે કાદાળીદ્વારા ખાદી પકડી લઉ, જમ્મૂ લતાનું' રહસ્ય એ હતુ' કે મારા જેવા વિદ્વાન સપૂર્ણ જમ્મૂ
પ્રારંભિક-પરિચય
ભારતીય રાજનૈતિક ઇતિહાસમાં મેવાડનુ’દ્વીપમાં કાઇ નથી અને એ પણ કહેવાતું કે વિદ્યાના ભારથી કદાચ પેટ ફાટી ન જાય
એટલા માટે પેટ ઉપર એક સ્વ નિમિત પટ પણ ખાંધી રાખતા હતા અને એવી પ્રતિજ્ઞા હતી કે જેવુ' કહેલ' વાક્ય નહિ સમજી શકું' તેના તત્કાળ શિષ્ય અનીશ.
મહત્ત્વપૂર્ણ અને ગૌરવપૂર્ણ સ્થાન છે. આ પવિત્ર ભૂમિ ઉપર મહારાણા હમીરસિ', મહારાણા લક્ષ્મણસિહ, મહારાણા સંગ્રામસિંહ અને મહારાણા પ્રતાપસિંહ જેવા શૂરવીર અને નરરત્ન ભામાશાહે સરખા પુરુષપુંગવ ઉત્પન્ન થયા છે, આપણા ચરિત્રનાયક હરિભદ્રસૂની જન્મભૂમિ પણ મેવાડ જ છે. કહેવાય છે કે ચિંતાડ જ તેમનું જન્મ સ્થાન છે. તત્કાલીન ચિતાડનરેશ જિતારીના હરિભદ્ર પુરોહિત હતા. એ રીતે જાતે બ્રાહ્મણ
એ રીતે આ પ્રાચીન સામગ્રીના આધારે કંઈક નવીન જીવનસામગ્રીનું પણ નિર્માણ થયુ છે. તેમાંથી ૫.હરગેવિંદદાસકૃત • શ્રી હરિભદ્રસૂરિ ચરિત્ર’૫. બેચરદાસજીદ્વારા લિખિત ‘ જૈન દનની વિસ્તૃત ભૂમિકા’ શ્રી જિનવિજયજીલિખિત હરિભદ્રસૂરિના સમયનિર્ણય * અને પ્રેફેસર હરમન જેકેાખીદ્વારા લિખિત ‘- સમરાઇચ્ચકહાની ભૂમિકા આદિ રચનાએ પણ મુખ્ય છે. આ સામગ્રીના આધારે હવે શ્રી હરિભદ્રસૂરિના ચરિત્ર
:
નિર્ણય કરવાના પ્રયાસ કરુ છુ અને તે ઉપર કઇંક નિષ્કર્ષાત્મક મીમાંસા પણ કરવાને પ્રયાસ કરીશ.
"
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એક દિવસની વાત છે કે હરિભદ્ર એક સુંદર શિખિકામાં બેસીને બજારમાં જતા હતા. શિખિકાની આગળ આગળ તેમના શિષ્ય તેમની બિરદાવળીના રૂપમાં “ સરસ્વતીક’ઠાવૈયાકરણુપ્રવ, ન્યાયનિધાવિચક્ષણ,
ભરણ,
For Private And Personal Use Only
