________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
--
-
-
-
----
-
-
[ રપ૧ ]
શ્રી ધર્મશર્માલ્યુદય મહાકાવ્ય : અનુવાદ. તે કુવલયને જેતા, વિગ્રહદશી દષ્ટિથી;
નેસ્વાર્થ નારીના, નારીના પતિ થતો ૧૩. લાવણ્ય નેત્ર સાંત, નગર નરનારીના;
એ ગંધર્વ વિંટલે તે સહસાક્ષ હાય ના ! ૧૪. તેના મુખામ્ભ પર્વતે, પક્ષ જે ભમી રહ્યા
તે મુનિ-ચંદ્ર ધ્યાને શું, તિમિર-લવ નીકળ્યા! ૧૫ જે સવિશ્વમ ધારતી, તિલકમલકાવલિ;
લસંતી પત્રવલ્લીથી, દીર્ઘ નેત્રાંજને ભલી. ૧૬. યુક્ત ઉત્તલ પુનાગે, સાલ-સંગમ ધરતી;
કામારામ સમી રામા, તે આરામ પ્રતિ જતી. ૧૭.
(યુમ)
મુશ્કેલી થઈ પડ્યો. જેમ માર્ગ (મૃગસમૂહ) પાલવડે કરીને દુરસંચર (મુશ્કેલ હલનચલનવાળ) થઈ પડે છે તેમ. ઉપમા+લેષ,
૧૩. કુવલયને દૃષ્ટિથી જીતના તે રાજા વિગ્રહ દર્શાવતો સતે, નારીઓને નેત્સવનું કારણ થઈ પડતું હતું, નહિ કે અરિઓને-શત્રુઓને. સમાપ્તિ , અત્ર લેષ આ પ્રમાણે –
કુવલય= (૧) એક જાતનું કમલ (૨) કુવલય- ભૂવલય. વિગ્રહ= (૧) શરીર, (૨) લડાઈ. નારીના= (૧) સ્ત્રીઓના, (૨) ન+અરિના-ન શત્રુના.
૧૪. જેના અંગલાવણ્યમાં નગરજને અને નારીઓના નેત્રે સંક્રાંત થતા હતા એ તે. ગંધ વિટેલે જાણે સહસ્ત્રાક્ષ (ઈ) હેયની! ઉપેક્ષા.
૧૫ તેના મુખકમલના પર્યતે જે ષદ-ભમરા ભમતા હતા, તે જાણે મુનિચંદ્રના ધ્યાનથી તિમિર--કણ બહાર નીકળી આવ્યા હોયની ! ઉલ્ઝક્ષા.
૧૬–૧૭. સવિશ્વમ એવી જે તિલક-આમલકાવલિ ધારતી હતી, પત્રવલ્લીથી શોભતી જે દીર્થ નેત્રાંજનથી સુંદર હતી, ઉત્તરાલ પુનાગથી યુક્ત જે સાલસંગમ ધારતી હતી એવી કામદેવના બગીચા જેવી રામાઓ-સ્ત્રીઓ તે આરામ-ઉદ્યાન ભણી જતી હતી. ઉપમા+લેષ –સવિશ્વમ= (૧) વિભ્રમ-હાવભાવ સહિત, (૨) સવિ+ભ્રમ-પક્ષીઓના ભ્રમણ સહિત, તિલકામલકાવલિ =(૧) તિલક્યુક્ત અલકાવલિ લટની શ્રેણી (૨) તિલક અને આંબલીની શ્રેણી પત્રવલ્લી=(૧) પાદડા ભરેલી વેલી, (૨) પત્રભંગ, કળ વગેરે પર કાઢવામાં આવતી પીળ. નેત્રાંજન=(૧) નેતરના અને અંજનના વૃક્ષ, (૨) આંખનું આંજણ. ઉત્તાલ= (૧) ઊંચા (૨) ઉત્તમ. પુનાંગ=(૧) ઉત્તમ પુરુષ(૨) ક્ષવિશેષ. સાલસંગમ (૧) સાલવૃક્ષને સંગમ, (૨) સાલસ અલસયુક્ત–મંદ ગતિ,
For Private And Personal Use Only
