________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રભુ મહાવીરે મોહમસ્ત જગતને ત્યાગધર્મ જ કેમ આપો ?
[ ૧૦૯ ]
ચિત્તને તો ધનનું બનાવીને જ ! એ પણ દયાદાનાદિ
સર્વોત્તમ સગ્રહસ્થ. તો કરે ય ખરે, છતાં એમાં પણ લોકવ્યવહારમાં શોભનીય દેખાવા પૂરતું જ પ્રાય: એનું ધ્યેય !
પ્રભુશ્રી મહાવીર દેવે બે પ્રકારને ધર્મ કહ્યો
છે, દેશયાગ અને સર્વત્યાગ; અર્થાત ગૃહધર્મ ધનના પણ ભોગે એ પણ વિદ્યાદિ તો મેળવવા
અને મુનિધર્મ. સુસમર્થ આત્મા મુનિધર્મને જ બનતું કરી છૂટે છે, પણ તે દરેક પ્રયાસ મુખ્યત્વે
આચરે અને તથા પ્રકારે શક્તિહીણ આત્મા ધનપ્રાપ્તિના જ ધ્યેય યુક્ત હોય છે. આ વર્ગ
મુનિધર્મની રાહ જોતે તેવી સામર્થ્યતા પ્રાપ્ત કરવા વિદ્યા, તપ અને વિશિષ્ટ જ્ઞાનાદિ પ્રતિ ઘણા ધરાવે
માટે જ સંસારમાં રહ્યો છતો ગૃહીધમ બને. તે સહજ જ છે; કારણ કે વિદ્યાદિ અપૂર્વ અને
એ ય જેનાથી બનવું સંભવિત ન હોય તેને માટે અખૂટ ધનની ઓળખ થવાનું સદ્ભાગ્યે જ એને
પણ પરમાત્માએ એ બંને ધર્મોના આધારભૂત એક સાંપડયું નથી. એ એ અપૂર્વ ખજાનાની જ કિંમત
અપૂર્વ ધર્મ દર્શાવ્યો છે અને તે સમ્યગુદર્શન ! સમજ્યા વિનાના એવા સાર પદાર્થોને અસાર અને અસારને જ સાર માને તેની જ કિંમત શું ?
ઉપરોક્ત ઉભય ધર્મો પણ સમ્યગ્દષ્ટિને જ પ્રાપ્ત
થતા હોવાથી તે બંને ધર્મની ઇચ્છાવાળો આત્મા જ્યારે ગૃહસ્થાશ્રમમાં એક ચે વર્ગ એવો પણ પ્રથમ તે એ સમ્યગદર્શનને જ મેળવે છે ! જ હોય છે કે-એ પેટને જ પંપાળે, પેટની જ ચિંતામણી સમાન એ સમ્યફૂવરને મહાન પુણ્યએને પળોજણ, “વર મરો કન્યા મરો, પણ ગોરનું વાનને જ પ્રાપ્ત થાય છે. એવું એ સમ્યક્ત્વરન તરભાણું ભરો' બસ આજ એની મનોદશા ! એ ઉભય ધર્મવૃક્ષનું મૂળ છે ! ધર્મ મહેલને પાયો દેવ, ગુરુ કે ધર્મને નહિં, સગા, નેહી કે સંબંધીનો છે ! એની હયાતિ વિનાનાં વ્રત, યમ, નિયમ, દયા, નહિ. એને કોઈ ઉંચ નીચ નહિં. વહાલું કે વૈરી દાન, શીલ અને ઉત્તમ ભાવનાદિ પણ નિષ્ફળ નહિ. માન અપમાનની પણ પરવા નહિં, “ જિસકે પ્રાયઃ નીવડે છે. કહ્યું છે કેતડ મેં લડુ ઉસકે તડમેં હમ” એ ઉક્તિ અનુસાર
दानानि शीलानि तपांसि पूजा, એ લાભને જ પક્ષકાર ! જેની પાસેથી એક કવડી પણ પ્રાપ્ત થાય એને એ સેવક,એ તે મોંઘી માનવ
सत्तीर्थयात्रा प्रवरा दया च ।। જિંદગીના ય ભોગે પણ ધન ધન જ ઝંખે ! આવો
सुश्रावकत्वं व्रतपालनं च, વર્ગ નાશવંત અને કલેશકારી એવા ધનની જ મુખ્યત્વે
___सम्यक्त्वपूर्णानि महाफलानि ॥३३॥ મહત્તા લેખે તેમાં એ મહત્તાની જ કિંમત કેટલી? અર્થ – ઘણાં દાન આપ્યાં હોય, બહુ
આથી મુખ્યત્વે ધન એ જ આધાર છે જેનો પ્રકારે શિયલ સેવ્યાં હોય, વિવિધ પ્રકારે એવા ગૃહસ્થાશ્રમમાં જ રહેવા છતાં પણ ધનની પૂજા-આંગીઓ રચી હોય, અનેક તીર્થબીનપરવા ધરનાર ગૃહસ્થવર્ગ તે સર્વોત્તમ સદગ્ર. યાત્રા કરી હોય, ઉત્તમોત્તમ દયા પાળી હોય હસ્થ ! નીતિની પરવાવાળો વર્ગ તે શ્રેષ્ઠ ગૃહસ્થ છે અને શ્રાવકોને ઉચિત એવાં વ્રતોનું પણ પાલન પાપવડે પણ ધનરુચી તે સામાન્ય ગૃહસ્થ અને કીધું હોય છતાં તે દરેક સમ્યકત્વની હાજરી હોય પાપપુણ્યના પ્રકારોને જ્ઞાનને ય પંચાત માનીને તે જ મહાન ફળવાળા થાય છે અર્થાત્ સમ્યક્ત્વ પુણ્ય વેચીને ય પટને જ ખાડો પૂરવાની અધમ વિના એ સહુ નિરર્થક પ્રાયઃ છે; એટલું જ નહિ બુદ્ધિને ધારણ કરનારા ધનાથી તે દરિદ્રી વર્ગ–એ પણ સમ્યવહાણ એવો નવ પૂર્વના પણ સમસ્ત મુજબ ચાર પ્રકારે ઉપરોક્ત ગૃહસ્થાશ્રમ કેવી રીતે સૂત્રપાઠપઠિત જ્ઞાની અને વિશુદ્ધ ચારિત્રવાન પણ વહી શકાય છે તેને વિસ્તારપૂર્વક હેવાલ આપણે હોય તો પણ તે પ્રશંસાને પણ પાત્ર રહે તે રજૂ કરીએ છીએ. અને તે નીચે મુજબ– નથી. કહ્યું છે કે
For Private And Personal Use Only
