________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૫૦ ]
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ પ્રભાથી કૌસ્તુભ હરાવનારા, જાણે શ્રના ક્રિડન–શૈલ સારા; એવા જ્વલંતા મણિરતૂપ ભાળી, વ્યાપારીએ જ્યાં દૂરથી ય આવે. પદે પદે જ્યાં પરઅર્થનિક, રસરિથતિ દર્શતી કાંઈ મિષ્ટ; વેશ્યા કવિવાણીની જેમ ચિત્તે, કોને કરાવે ન પ્રમોદ પ્રીતે?
જ્યાં સંગીતારંભ મૃદંગ વાગે, કૈલાસ શા ત ઝરુખા જ લાગે; વારિહણ ગર્જત અંબુની, વિડંબના શું કરતા જુઓની !
જ્યાં વ્યોમમાં ખિન્ન જ મિત્ર પ્રત્યે, રણુત કિંકિણ રેવે વદંતી; પ્રાસાદની પંક્તિ શું વાયરાથી, વિંઝે ફરતા દવજ-વિંઝણાથી ! હારાવલી-નિરયુક્ત તુંગ, પામી જ કાંતા સ્તનશૈલ દુર્ગ નિઃશંક જ્યાં યંબકથી ય કામ, થયે ત્રિલોકે વિજયી પ્રકામ.
જ્યાં ભંગ કેશે, તરલત્વ આંખે, સરાગતા નોય જ એક પાખે; ને સુશેના મુખ વિણ કયાં ય, જાણું જ દેષાકરની ન છાંય. રાત્રે તમ વ્યાસ અગાશીઓમાં, અવેત વસ્ત્રો સજતી સ્ત્રીઓના,
મુખો થકી જ્યાં નભશ્રી સુહાય, નરેંદુમાલાથી ભરી કરાય. ૭૪. કાંતિવડે કૌસ્તુભને જીતનારા, અને જાણે લક્ષ્મીના કીડાપર્વતો હેયની ! એવા ઝગઝગતા રત્નરાશિ જોઈને, જ્યાં વ્યાપારીઓ દૂરદૂરથી પણ આવે છે.-વ્યતિરેક અને ઉઝેક્ષા,
૭૫ પદે પદે જ્યાં પરઅર્થમાં નિક, અને કંઇ અવાએ રસસ્થિતિ દર્શાવતી એવી વેશ્યા, જ્યાં કવિવરણની જેમ કાના મનને આનંદ ઉપજાવતી નથી -ઉપમા-શ્લેષ.
પદે પદે=(૧) કવિ પક્ષે-વાકયે-વાર્ય, (૨) પગલે-પગલ. પર અર્થ=(૧) કવિ પક્ષે-પરમાર્થ, ઉત્કૃષ્ટ અર્થ, (૨) પારકું ધન. રસ () કવિ પક્ષે--નવરસમાથી કાઈ, (૨) શ ગારસપ્રધાન.
૭૬. જ્યાં સંગીતારંભે મૃદંગ વાગી રહ્યા છે, એવા કેલાસ જેવા ઝેર ખાઓ, ગર્જના કરતા નિલ મેધદની વિડંબના અનુકરણ કરી રહ્યા છે ! -ઉપમા.
૭૭. જ્યાં આકાશમાર્ગમાં થાકી ગયેલા મિત્ર (સર્ય અથવા દેતી પ્રત્યે રણઝણતી ઘૂઘરીઓના અવાજથી વાર્તાલાપ કરી, પ્રાસાદપંક્તિ જાણે વાયરાથી ફરફરતા વજરેપ વિંઝણાવડે તેને વિંઝે છે –ઉલ્ટેક્ષા. આશય –પ્રાસાદ એટલા ઊંચા છે કે તે જાણે મિત્રના ( સૂર્યને ) મિત્ર બન્યા છે, અને તેથી જ ઉક્ત રીતે મિત્રકા થાકેલા સૂર્ય માટે કરે છે !
૭૮. હારરૂપ ઝરણાંઓથી યુક્ત એવા કામના સ્તનરૂ૫ ઊંચા દુર્ગને આશ્રય કરી કામ જ્યાં ત્રિનેત્ર-મહાદેવથી પણ નિઃશંક થઈ, ત્રણે લોકમાં અત્યંત વિજ્ય થયો છે.–શપકાલંકાર
૯. જ્યાં કેશમાં જ ભંગ છે, આંખમાં જ તરલપણું–ચંચલપણું છે, એમાં જ સરાગતારક્તપણું-રતાશ છે, અને સુંદરીઓના મુખ સિવાય અન્યત્ર ક્યાંય દેલાકરની (ચંદ્ર અથવા દોષની ખાણ) છાંય પણ નથી. પરિસંખ્યાલંકાર- અન્યત્ર કયાંય ભંગ-ભાંગવું–હારી જવું નથી; તરલપણું–વૃત્તિનું ચંચલ પણું નથી; સરાગતા નથી; દેશની છાંયા પણ નથી.
૮૦. રાત્રે જ્યાં અંધકારથી વ્યાસ અગાસીઓમાં, નીલ વસ્ત્ર ધારણ કરતી સ્ત્રીઓને મુખવડે, આકાશ-લક્ષી નવા ઉદય પામેલા ચંદ્રોની શ્રેણીથી ભરી દેવામાં આવે છે. અતિશયોક્તિ અલંકાર.
For Private And Personal Use Only
