________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮૭
આબુ ઉપરથી. ફરી બીજે દિવસે જ્યારે એ સાક્ષર-જૈન બધુ મળ્યા ત્યારે તેમણે આબુ-દેલવાડાનાં જૈન મંદિર વિષે એક ખાસ નિબંધ અથવા તે પુસ્તક લખવાની પોતાની ભાવના બતાવી.
મને થયું કે આ મંદિરના સંબંધમાં એટલું બધું કહેવાઈ ગયું છે કે તે સંબંધમાં કંઈ લખવું એ પુનરૂક્તિ કરવા જેવું છે. મુનિ શ્રી જયં. તવિજયજીએ જે સાહિત્ય એકઠું કર્યું છે તે પછી એમાં નવું કઈ ઉમેરી શકાય એવું નથી રહ્યું. છેલ્લે છેલ્લે એ શેધક મુનિજીએ દેલવાડાની કતરણીના છાયાચિત્રે પણ પુસ્તકના રૂપમાં પ્રકટ કરવાનો નિરધાર કર્યો છે.
હવે આપ બીજે નો પ્રકાશ શું આપી શકવાના હતા ?” મેં જીજ્ઞાસુભાવે પુછ્યું.
હજી સુધી કોઈએ નથી કહ્યું તે જ હું મારા નિબંધમાં કહેવા માગું છું. દળેલું ફરીથી દળવાનો મારો સ્વભાવ નથી, એ તો તમે જાણે છો જ.” સાક્ષર બધુ બેલ્યા.
મારી જીજ્ઞાસા વધુ તિવ્ર બની. એમણે ટુંકામાં જ કહેવા માંડયું.
દેલવાડાના આ જૈન મંદિરોના શિ૯૫માં માત્ર કળા જ નથી, પણ મારી ખાત્રી થઈ ચુકી છે કે એની કેરણીમાં આખું નાટ્યશાસ્ત્ર ભર્યું છે. નાટ્યશાસ્ત્રને અભ્યાસ આપણામાં હમણું બંધ પડ્યો છે. એ શાસ્ત્રની દૃષ્ટિએ આ શિ૯૫ ઉકેલાવું જોઈએ. મારો વિચાર નાટ્યશાસ્ત્રની નજરે આ શિલ્પને અથે ઉકેલવાને છે.”
મારા માટે એ તદન નવીન વાત હતી. પુરાતત્વશાસ્ત્રીઓ કે ધર્મશાસ્ત્રીઓ જે અર્થ ઉકેલવાને આજ સુધીમાં નિષ્ફળ નીવડ્યા છે તે આ સાક્ષર બધુના શ્રમથી પાર પડે એવી આશા રખાય છે.
શિલ્પ, કળા, કાવ્ય વિગેરેની જેમ નાટ્ય પણ એક દિવસે પરમ ઉપયોગી વિષય મનાતે, તેને અભ્યાસ ચાલતો અને મંદિરમાં એને મહત્ત્વનું આસન મળતું એ વાત તે દિવસે મને નવી જાણવાની મળી.
[ સુશીલ.]
For Private And Personal Use Only
