________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ ગઈ અને તે ધાર્મિક-જીવન ગાળવા લાગી. મુકુન્દરાય નામના એક મહારાષ્ટ્ર સંતે બહાદુરશાહને સમાધિસ્થ કરી મૂક હતો.
મનના કિરણે સાંસારિક પુરૂષના મનમાં વિખરાયેલા હોય છે. માનસિક શકિતને ફેલાવે અનેક દિશાઓમાં થાય છે. ધ્યાનના ઉદેશથી તે વિખરાયલી શકિતઓને વૈરાગ્ય અને અભ્યાસ દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવે છે ત્યારે મન અવશ્યમેવ ઈશ્વરાભિમુખ બને છે,
- વૃત્તિઓને નાશ કરવો સહેલ નથી, કેમકે તે અસંખ્ય છે. તેઓને એક એક એક હાથમાં લેવી પડશે અને તેનું નિવારણ જુદું જુદું કરવું પડશે. કેટલીક વૃત્તિઓ ઘણી જ બલવાન હોય છે તેના નાશ માટે મહાન પ્રયત્નની જરૂર પડે છે. જ્યારે વૃત્તિઓ નષ્ટ થઈ જાય છે ત્યારે મનને મહાન શકિત પ્રાપ્ત થાય છે. નબળી વૃત્તિ વિખરાઈ ગયેલા વાદળાની માફક નષ્ટ થઈ જાય છે.
જે મનની વાસના કે જે બધા ભેગોનું મૂળ કારણ છે તે નષ્ટ થઈ જાય તે બધા સાંસારિક બન્ધને, કે જે મનની અંદર ક્ષોભ ઉત્પન્ન કરે છે તે તુટી જાય છે. તેના ત્યાગ વગર નિર્વિકલ્પ સમાધિ પ્રાપ્ત કરવાની આશા વ્યર્થ છે.
મનો વાસના સમષ્ટિ: 'મન વાસનાઓ અથવા ઈચ્છાઓને રાશિ છે.
ધ્યાનમાં અંદરથીજ વિપ્ન નડે છે, બહારથી નહિ. મનને ઠીક રીતે સંયમિત કરે.
સત્ય વચન અને દયાને અભ્યાસ, એ મનને શુદ્ધ કરવામાં ખૂબ મદદ
- જ્યારે આપણે ઈષ્ટદેવતાનું માનસિક ચિત્ર બનાવીએ છીએ ત્યારે તેનાથી પણ સાત્વિકતાની વૃદ્ધિ થાય છે. જે આપણે અનેક વાર તેનું ચિન્તન કરશું તો આપણું મન વધારે ને વધારે સાત્વિકતાથી ભરાતું જશે. નિરંતર ભગવચિંતન કરવાથી મન ક્ષીણ થતું જાય છે અને વાસના તથા સંકલ્પ નષ્ટ થતા જાય છે.
અહંકારથી જ અશુદ્ધ મન ઉત્પન્ન થાય છે.
દોષપૂર્ણ મન હમેશાં ભટકતું રહે છે. વળી બીજાના ગુણે પર પ્રસન્ન થવાની પ્રકૃતિ નહિ હોવાથી તેને સ્થાયી સંતોષ પણ નથી મળતું તેમજ તેને બીજાના દુઃખને વિચાર નહિ હોવાથી તેનામાં ધ્યાનને પણ આવિર્ભાવ નથી થતું.
જે આપણે બીજાના દેનું હંમેશાં ચિંતન કરીએ છીએ તે આપણે તે દેનું વારંવાર ચિંતન કરીને ખરી રીતે તેને વધારીએ છીએ. હમેશાં મનુ
ષ્યના શુભ કર્મો તરફ જ જુઓ, તેના દેની ઉપેક્ષા કરે; બ્રેષભાવ દૂર થઈ જશે અને પ્રેમ વધશે.
For Private And Personal Use Only
