________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનનુ રહસ્ય.
હક
જ્યારે જ્ઞાનશાસ્રના અભ્યાસથી, સત્સંગથી તથા નિર'તર ધ્યાનના અભ્યાસથી શુદ્ધ મન એકાગ્ર થઇ જશે ત્યારે તે મનુષ્યના મનમાં ઉચ્ચ જ્ઞાન અને દિવ્ય દ્રષ્ટિને પ્રાદુર્ભાવ થશે.
જેવી રીતે પુષ્પ અને ફુલ ખીજમાં છુપાઈ રહેલ છે તેવી રીતે સત્વના શ હમેશાં હૃદયમાં રહે છે. જીવન્મુકત અવસ્થામાં પણ કેવળ વૈકારિક મન નષ્ટ થાય છે. સાત્વિક મનને નાશ નથી થતા.
ચાગી પુરૂષ ભૌતિક શરીરથી સૂક્ષ્મ શરીરને જુઠ્ઠું કરીને સંસારના જુદા જુદા ભાગેામાં રમે છે અને પલવારમાં ઉંચામાં ઉંચા સ્થાને જઇને ફરી ભૌતિક શરીરમાં આવી જાય છે.
ધ્યાન માટે એક સારી રીતે સાધેલા મનની આવશ્યકતા છે, તે શાન્ત, શુદ્ધ, પવિત્ર, સૂક્ષ્મ, તીક્ષ્ણ, દ્રઢ અને એકાગ્ર હોવુ જોઇએ. શુદ્ધ અને સુક્ષ્મ બ્રહ્માની પ્રાપ્તિ તેવા મનથીજ થઈ શકે છે.
સ્વાભાવિક મૌન અને માનસિક દિગંબરતા જ આવશ્યક છે. શરીરને નગ્ન કરવાનું શું કામ છે ? એ તા મૂર્ખાનું તામસિક તપ છે જે શાસ્ત્ર તથા તર્ક થી વિરૂદ્ધ છે. જીવન્મુક્ત અથવા મુકતાત્માઓ જેવા જ્ઞાનની સાતમી ભૂમિકાએ પહાંચી જાય છે કે તરતજ દિગ ંબરતા આપેઆપ આવી જાય છે.
હરતાલના શેાધનમાં ઘણા સમય લાગે છે. તેવી રીતે ચિત્ત શુદ્ધિ માટે પણ વધારે સમય ગાળવાની આવશ્યતા છે; કઠિન તપ કરવું પડશે. ચિત્તશુદ્ધિ ચૈાગનું પ્રથમ પગથીયું છે. જ્યારે ચિત્ત શુદ્ધ થઈ જાય છે ત્યારે મુકિત તરફ તેની સ્વાભાવિક પ્રવૃત્તિ થઇ જાય છે.
પતિતપાવની ગંગા ગગાત્રીમાંથી નીકળે છે અને નિરંતર ગગા સાગર તરફ વહે છે. એવી રીતે વિચાર ધારા મનમાંથી નીકળે છે તથા જાગ્રત અને સ્વપ્નાવસ્થાના વિષયા તરફ નિરંતર વહ્યા કરે છે. આ મનરૂપી રહસ્યમય એંજીન એક ક્ષણના પણ વિશ્રામ વગર વિચારમાં જ મગ્ન રહે છે. સુષુપ્તિરૂપી વિશ્રામની ઇચ્છા તા ( સ્વપ્નાવસ્થામાં ) મગજ કરે છે, મન કર્દિ પણુ નથી કરતુ. એક ચેાગી પુરૂષ કે જેણે પેાતાનું મન વશ કર્યુ હાય છે તે હમેશાં જાગતા જ રહે છે. એતા ધ્યાનદ્વારા જ પૂર્ણ વિશ્રામ પામે છે. આત્મશકિત સિવાય બીજું કાંઇ નથી.
મન
મન એક ઇન્દ્રિય છે જેમાં સંકલ્પ અને વેદના થાય છે. એને જરૂર નિયંત્રણમાં રાખવુ' જોઇએ. જીવ મનના પ્રેરક નથી, કેમકે આપણે જોઇએ છીએ કે સાધારણ મનુષ્ય પેાતાનું મન વશ નથી કરી શક્તા. તે રાગદ્વેષદ્વારા
For Private And Personal Use Only
