________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દ્રવ્ય ગુણપર્યાય વિવરણ, નથી (૩) એકજ વખતે બે પર્યાય નહિ કહી શકાય માટે અવાચ્ય છે. (૪) એક અંશ સ્વરૂપે અને એક અંશ પરરૂપે કહીએ ત્યારે ઘટ છે અને નથી. (૫) એક અંશ સ્વરૂપે અને એક અંશ યુગપતું ઉભયરૂપે કહીએ ત્યારે ઘટ છે પણ અવાચ્ચ છે. (૭) એક અંશ સ્વરૂપે, અને એક અંશ પરરૂપે અને એક અંશ યુગપતું ઉભયરૂપે કહીએ ત્યારે ઘટ છે નથી અને અવાઓ છે. એ પ્રમાણે સંક્ષિપ્તમાં સહભંગી છે.
વ્યાર્થિક અને પર્યાયાર્થિક નયની અપેક્ષાએ
સપ્તભંગીના ભેદ અભેદ. પ્રથમ ભાંગે.
૧) પર્યાયાર્થિક નયની અપેક્ષાથી દ્રવ્યગુણ પર્યાય યુકત સર્વ પદાર્થ ભિન્ન છે અને બીજે ભાંગે.
(૨) દ્રવ્યાર્થિક નયની અપેક્ષાથી દ્રવ્ય, ગુણપર્યાય યુકત સર્વ પદાર્થ કથંચિત અભિન્ન છે, કેમકે દ્રવ્યના જે ગુણ પર્યાય છે તે આવિર્ભાવ અને તિભાવ રૂપ છે. વીને ભાગે.
(૩) અનુક્રમે જ્યારે દ્રવ્યાર્થિક અને પર્યાયાર્થિક બંને નયની યોજના કરીએ ત્યારે કથંચિત ભિન્ન અને કથંચિત અભિન્ન થઈ જાય છે કેમકે પર્યા. યથી ભિન્ન છે અને દ્રવ્યથી વસ્તુ અભિન્ન છે. ચેથે ભાગે.
(૪) જે એક જ સમયમાં પર્યાય તથા દ્રવ્યરૂપ બને અર્થ કહેવાની ઈચ્છા કરીએ તે તે પદાર્થ અવકતવ્ય દશામાં આવી જાય છે, કારણ કે એ તે સહજ સમજાય તેમ છે કે એક જ વખતે અને એકજ શબ્દવતી બંને અર્થનું કથન કેઈ કાળે થઈ શકતું નથી. સમુહલબન જ્ઞાનથી બે વ્યકિતને કહી શકાય પણ તેના જુદા જુદા અર્થ એક જ વખતે કદી કહી શકાય જ નહિ માટે બન્ને નયના અર્થની અપેક્ષાથી અવાચ્ય છે. પાચમ ભાંગે.
(૫) પ્રથમ પર્યાયાર્થિક નયની કલ્પના કરીને વસ્તુને ભિન્ન કહેવામાં આવે અને પછી એ બન્ને નયની વિવિક્ષા કરવા જતાં વરતુ અવાગ્યા થઈ જાય ત્યારે પર્યાયથી તે વસ્તુ ભિન્ન ગણાય અને બન્ને નયથી અવા. શ્ય થઈ જાય એટલે કથંચિત્ ભિન્ન અને કથંચિત્ અવકતવ્ય છે.
For Private And Personal Use Only
