________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્ઞાતિ અને તેનો ઉદય.
હિંમતથી અમ્રક સંખ્યામાં એકઠા મળી સુધારાને ઝંડો લઈ નીકળી પડવું. કેટલાએક કેળવાયેલાઓ જ્ઞાતિ પ્રત્યે બેદરકારો બતાવતા હોય એમ જણાય છે અને કૌટુંબીક ભાવનાને અમુક અંશે અનાદર કરતા હોય માલુમ પડે છે. તેમને યાદ રાખવું જરૂરનું છે કે જ્યાં સુધી દેશને ઘણે ભાગ તેમના જે કેળવાયેલ નથી ત્યાં સુધી તેમના વિચારને ઓછી સમ્મત થવાના; પણ તે તરફ કાળજી રાખી પોતેજ સારાસારને વિચાર કરી ગ્ય પ્રવૃતિમાં ઝંપલાવું વાજબી છે. તેઓ ખરા દીલ થી ધારે તો જ્ઞાતિ માટે કાંઈને કાંઈ કરી શકે. કેટલીક જ્ઞાતિઓની કલબ તેની જ આગેવાન અને દેખરેખ હેઠળ ચાલે છે એ આપણે અનુભવથી જોઈ શકીએ છીએ.
એટલે જ્ઞાતિમાં કેળવણીને પ્રચાર વધારે તેટલી જ્ઞાતિ આગળ વધેલી ગણી શકાય. ક્ષત્રિય અને નાગરની નાતમાં કેળવણીનો બહોળે પ્રચાર
થયેલ હોવાથી તે જ્ઞાતિઓ આચાર વિચારમાં ઘણે દરજે જ્ઞાતિ ઉદય માટે આગળ વધેલી આપણે જોઈએ છીએ. કેળવણીથી થતા લાભ કેળવષ્ણુની જરૂર. વિષે હાલના જમાનાને કાંઇ જણાવવાનું રહેતું નથી. દરેક
જણ એતો સ્વીકારે છે કે કેળવણીથી બુદ્ધિનો વિકાસ થાય છે. માનસિક ખીલવણી થાય છે વિચારશકિત પ્રદિપ્ત થાય છે. જ્ઞાનની ઝબકદાર રોશની જ્યાં જ્યાં પ્રકાશ કરી રહે છે ત્યાં ત્યાં ઉદાર ભાવનાઓ અને પવિત્ર ચારિત્રની ખીલવણ થઈ શકે છે. કેળવણથી જ્ઞાતિનો ઉદય થયેલે આપણે કેટલીક જ્ઞાતિમાં જોઈએ છીએ અને કેટલીક નાતેમાં તે પરણવા માટેનું પ્રમાણપત્ર લેખાય છે. કેળવણુથી સ્વહિત અને પરહિતની વાતો સમજી શકાય છે અને તેથી નિ:સ્વાર્થ પોપકારી કાર્યો કરવામાં જીવનની સાકલ્યતા ગણાય છે. પશ્ચિમના દેશોમાં કેળવણીને લીધે ઘણી મોટી હેરત પમાડે તેવી શ થઈ છે, અને એથી લેકોને મજશેખ અને એશ-આરામના સાધને વધી પડયા છે. સગવડ અને સુઘડતામાં આપજનક વધારો થયો છે. કેળવણી ઘણા પ્રકારની છે અને કઈ કેળવણીથી ખાસ કરીને જ્ઞાતિ ઉદય થઈ શકે તે આપણે હવે તપાસીશું.
કેળવણીના ફાયદાઓ વિષે જેમ મતભેદ દિવસે દિવસે ઓછો થતો જાય છે તેમ તેમ કેળવણીના પ્રકાર માટે મતભેદ વધતું જાય છે. હાલ આપણને
મળતી આંગ્લકેળવણીથી આપણે દંભી અને વધુ ખર્ચાળ ક્યા પ્રકારની બન્યા છીએ અને આપણી જરૂરીયાતમાં ઘણું વધારે થયે કેળવણી ઉત્તમ છે અને તે કેળવણું પ્રાપ્ત કરવામાં પડતી મુશ્કેલીઓને લીધે
આપણું શારીરિક બળ કમી થયું છે. તે ઘણુ મંધી અને કઠીન થતી જાય છે. આ કારણસર આપણે કેળવણીની પદ્ધતિમાં ઘણે મોટે ફેરફાર કરવા આપણું આગેવાનો પ્રયાસ કરે છે. પ્રજાકીય કેળવણીમાં માતૃભાષાને અગત્યનું સ્થાન આપવાની ગેઠવણ થાય છે. કેળવણીના સંબંધમાં જ્ઞાતિ કાંઈ
For Private And Personal Use Only
