Atmanand Prakash Pustak 026 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

ધન સંબંધી કંઇક.
૧૭૩
કોને સદાને માટે પોતાના કરી લે છે, અને તેનાથી ખુબ લાભ ઉઠાવે છે, પરંતુ કંજુસ માણસને તો ગમે તેટલું નુકશાન થઈ જાય તો પણ તે કદિપણ એક પાઈનો ઘસારો નહિ ખાય એ અનુભવ સિદ્ધ વાત છે.
કોઈ મનુષ્ય કંજુસ ન થવું જોઈએ તેમજ અપવ્યયી પણ ન થવું જોઈએ. પોતાના ખર્ચે પિતાની આવક કરતાં વધારો ન જોઈએ અને હંમેશાં જરૂરી તેમજ સારાં કાર્યોમાં ખર્ચ કરવો જોઈએ. આવક ખર્ચનો હંમેશાં હીસાબ રાખવો જોઈએ. ઘણું લોકે કેવળ હિસાબ નહિ રાખવાને લઈને જ અપવ્યય કરે છે. તેઓને પોતાના આવક ખર્ચની ખબર જ નથી રહેતી. તેઓ તો મનમાન્ય ખર્ચ કર્યો જાય છે. એવા મનુષ્યો એકાદ બે માસ હીસાબ રાખીને ખર્ચ કરે તો તેઓને અપવ્યય તરતજ અટકી જાય. અપવ્યય કરનારને એક નુકશાન એ પણ થાય છે કે અનેક પ્રસંગે તેઓને પોતાની ઈચ્છા વિરૂદ્ધ થોડો ઘણે ખર્ચ કરે પડે છે. પહેલાં તે તેઓની ઉદારતાની પ્રસિદ્ધિ થાય છે અને પછી ગરીબ લોકો તેની પાસે મદદ માગવા માટે આવવા લાગે છે. ભાઈબંધ દોસ્તદારે પણ એવા લેકે પાસે જ માગણી કરે છે, પરંતુ મનુષ્યના સંબંધમાં સૈ લોકો એમ જાણે છે કે, તે ખૂબ વિચારપૂર્વક ખર્ચ કરે છે તેની પાસે કોઈ પણ નકામા ખર્ચ કરાવવાની હિંમત કરી શકતું નથી. કેવળ વેપારની જરૂરીઆતે સિવાય બીજી સઘળી સ્થિતિમાં એવો નિશ્ચય કરવામાં આવે છે કે કદિ પણ કોઈની પાસેથી કોઈ ચીજ ઉધાર ન ખરીદવી અથવા કોઈનું કરજ ન કરવું, તો પણ અપવ્યયથી થોડું ઘણુ રક્ષણ થશે. ઘણું લોકો વધારે અપવ્યયી થાય છે તેનું કારણ એ પણ છે કે તેઓને કરજ કરવાથી રૂપિયા મળી શકે છે. જે કઈ રીતે તેઓને કરજ ઉપર રૂપિયા મળવાનું બંધ થઈ જાય તો તેઓનો અપવ્યય પણ તરતજ બંધ થઈ જાય છે.
રૂપિઆની લેણદેણના સંબંધમાં પણું મનુષ્ય હમેશાં ઘણું જ સાવધાન રહેવું જોઈએ. પ્રત્યેક માણસને બરાબર વખતસર રૂપિયા ચુકાવી દેવા જોઈએ. વેપારીઓને માટે તે એ વાત અત્યંત આવશ્યક છે; કેમકે ઘણે ભાગે વેપારનો મોટો ભાગ પોતાની આબરૂ ઉપર જ નિર્ભર હોય છે અને આબરૂ તો એની જ રહે છે કે જે પોતાનું દેવું બરાબર નિયમિત વખતે અદા કરી દે છે. તેજ માણસ બજારમાંથી હજારો કે લાખો રૂપિયાનો માલ લાવી શકે છે અને તેનાથી તે ઘણો લાભ ઉઠાવી શકે છે, પરંતુ જે વેપારી લેણદારોને લેણા માટે ખૂબ ધકકા ખવરાવે છે, સાચા ખોટા વાયદા આપે છે, અથવા દેવું ચૂકવવાના ડરથી હિસાબમાં ભૂલો કાઢે છે તેનો વિશ્વાસ રહેતો નથી અને લેકો એની સાથે લેણદેણમાં ઉતરતાં બહીએ છે. આવા મનુષ્યને કોઈ વખત આર્થિક તેમજ વ્યાપારિક દષ્ટિએ ઘણું જ નુકસાન થાય છે. વેપારીઓએ કદિ પણ બહું મોટા નફાની લાલચમાં ન પડવું જોઈએ. જે વેપારી બહુ મટે નફે લેવા ધારે છે તેને ત્યાં ઘરાકી પણ ઘણું