Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Reg. No. B. 431 श्रीमद्विजयानन्दसूरि सद्गुरुम्यो नमः
શ્રી
. ૯ ક. ૫ થી ૮
મીકાશ.
( દર માસની પૂર્ણિમાએ પ્રકટ થતુ* માસિકપત્ર. )
| શાર્દૂછવિકીતિgત્તામ્ . कारुण्यान्न सुधारसोऽस्ति हृदयद्रोहान हालाहलं । वृत्तादस्ति न कल्पपादप इह क्रोधान्न दावानलः ॥ संतोषादपरोऽस्ति न प्रियसुहल्लोभान्न चान्यो रिपु । र्युक्तायुक्तमिदं मया निगदितं यद्रोचते तत्त्यज ।।
૫૦ ૨૬ મું. વીર સં. ૨૪૫૫. માહ. આત્મ સં'. ૩૩. અંક ૭ મે. પ્રકાશક-શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર.
વિષયાનુક્રમણિકા.
... ૧૬૭ ૮ સાધ ...
૧૬૯ ૨ શ્રીમદ્દ હરિભદ્રસૂનીશ્વર ગુણાષ્ટકમ ૧૬૮ ૯ વિઘાથી વિભાગ વાંચન
- ૧૮૫ ૩ જૈન સાહિત્યના બોધદાયક પ્રસંગે ૧૭૦ ૧૦ સ્ત્રી વિભાગ વાંચન...
*. ૧૮૫ ૪ ધન સંબંધી કંઇક ... ... ૧૭૧ ૧૧ વર્તમાન સમાચાર... .. ૧૮૭ ૫ હવે કયારે ? ... ... ૧૭૫ ૧૨ જૈન સાહિત્ય માહિતિ પત્રક ...૧૮૮ B ૬ સર્વ નારાનું મૂળ ... ૧૭૬ ૧૨ સ્વીકાર અને સમાલોચના ... ૧૮૯ છ પદારા: ત્યાગ વિષે .. ... ૧૭૮
મુદ્રકઃ-શા. ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈ. આનંદ પ્રી. પ્રેસ સ્ટેશન રોડ-ભાવનગર.
વાર્ષિક મૂલ્ય રૂ. ૧) ટપાલ ખર્ચ ૪ આના.
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુંદર ફોટાઓ. ( છબીયા. ) કલકત્તાવાળા નથમલ ચાંડલીયા ફોટોગ્રાફરે હાલમાં એવા વિવિધ રંગોથી તૈયાર કરાવેલ સુંદર ફોટા મનહર અને આકર્ષક બહાર પાડયા છે, કે જે જોતાંજ ખરેખર ભક્તિ રસ ઉભરાઈ ગયા સિવાય રહેતો નથી.
૦-૮-છ
૦
૬-૭
નામ. સાઇઝ.
કીંમત. ૧ શ્રી કેસરિયાજી મહારાજ ૧પ૪૨૦
૭-૮-0 ૨ શ્રી ચંદ્રગુપ્તના સેળસ્વ'ના. ,, અર્થ સહિત. ૩ મધુબિંદુ દષ્ટાંત. કે, સમજણુસહિત. ૪ ષટ્વેશ્યા.
૦-૬-૬ ૫ શ્રી જીનવ્રત્તસૂરિજી ( દાદાસાહેબ )
૦-૬-૦ ૬ શ્રી પાવાપુરીનું જલમંદિર. ૧૬૮૧૨ -
૦ - ૪- 6 ૧ શ્રી મહાવિરસ્વામી.
( ૧પ૪૨૦ પુનાવાલાના પ્રકટ થયેલ ૦-૮-૦ ૨ શ્રી ગૌતમસ્વામી મહારાજ. )
૦-૧૦-૦ સમેત શિખરતીથ” ચિત્રાવલી કે જેમાં પવિત્રતીર્થ શ્રી સમેતશિખર ઉપરના તમામ દહેરાઓ, ધર્મશાળાઓ, પાદુકાઓ, વિગેરેના મળી સુંદર આટ. પેપર ઉપર છાપેલ લગભગ સાઠ ફાટાઓ, મુખ્ય શિલાલેખે વિગેરેથી પાકા સોનેરી બાઈડીંગથી બુક અલકૃત કરેલ છે, ઘેરઠા દર્શનનો લાભ મળી શકે છે. ફાટાએ ઘણાં જ સુંદર અને દેવાલય પાદુકા-નાળા જળાશયા વગેરેની સમજણ સાથે ફાટાઓ આપેલ છે. ઘરના શણગારરૂપ, પ્રાત:કાળમાં દર્શન કરવા લાયક અને લાઈબ્રેરીના ગારવરૂપ છે. કીં. રૂ. ૨-૮-૦ છે. મંગાવનારે નીચેના સરનામે લખવું .
શ્રી જૈન આત્માનદ સભા–ભાવનગર,
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
~
~~~~ ~~છે શ્રી ઉ~ ~ આત્માન પ્રકાશ. တတတတတတတတတတတတတတတတ
I કંથી // तेषां पारमेश्वरमतवर्तिनां जन्तूनां नास्त्येव शोको न विद्यते दैन्यं प्रलीनमौत्सुक्यं व्यपगतो रतिविकारः जुगुप्सनीया जुगुप्सा असम्भवी चित्तोद्वेगः अतिदूरवर्तिनी तृष्णा समूलकार्षकषितः सन्त्रासः किन्तर्हि तेषां मनसि वर्तते धीरता कृतास्पदा गम्भीरता अतिप्रचलमौदार्य निरतिशयोऽवष्टंभः ।
૩૫મિતિ મવારંવા થા. 99090%C9990999090oC પુરા રદ્દ છું. કે વીર સંવત ર૦૬. માદ, ગરમ સંપન્ન રૂ૩. { ચંદ ૭ મો.
૦૦૦૦૦૦»[300gm
~
~~
~~9
લેન.
===
==
=
( છપ્પય) ન તેહનું નામ, જેહ અનવરને પૂજે; જૈન તેહનું નામ, સંઘ-ભક્તિમાં ઝૂઝે. જૈન તેહનું નામ, જેહ સ્વાધ્યાયે શૂરા; જૈન તેનું નામ, ગુરૂ સેવામાં પૂરા. જેન તેનું નામ, જેહ રાચ્ચે દઈ દાને; જૈન તેહનું નામ, કરે આવશ્યક ધયાને. જૈન તેહનું નામ, જેહ પાળે વ્રત નિત્યેક જેન તેહનું નામ, કરે જપ તપ બહુ પ્રિયે. જૈન તેહનું નામ, જેહ શ્રુત પાઠને ભણુતા;
જેન તેહનું નામ, સહુ ને ખમતા. ૫ વળી નિજ ઇંદ્રિયને નિગ્રહ કરી, અનવર આણું શિર વહે; ઉત્તમ જૈન તે જાણવા, અવશ્ય એમ આગમ કહે. ૬ વેજલપુર-ભરૂચ. } શાહ છગનલાલ નહાનચંદ નાણાવટી.
=>
=
= =
===
=
''
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશે.
श्रीमद्-हरिभद्रसूरीश्वर गुणाष्टकम् .
( माराकान्ता वृत्तम् ) येन क्षेमं सकलं जनता विचिन्तितमाहितं,
तवार्थेन प्रकटितगुणं विभासितवस्तुना । सिद्धात्मानंश्रुतमतिनिधि गुरुं हरिभद्रकं, सूरीशं तं शुभगुणयुतं नमामि गुणोदधिम् ॥१॥
(मन्दाक्रान्ता वृत्तम् ) सम्पनार्थ शुभपदगतं शुद्धतचाऽवबोधं,
तत्वज्ञानां सतत सुखदं पूजनीय क्रमाऽब्जम् । भव्यात्मानां भवभयहरं केवलं शान्तमूर्ति, __ तनम्येऽहं विदितविभवं हारिभद्रं मुनीन्द्रम् ॥ २ ॥ मिथ्यातत्वप्रबलतमसां भेदने भानुमन्तं,
मिथ्यामोहनभितमनसा मोदने यत्नवन्तम् । संसाराऽब्धौ विषयविषमे मन्जता तारकं ते,
वन्दे नित्यं सकलसुखदं हारिभद्रं मुनीशम् ॥ ३ ॥ जैनो धर्मः प्रवचनमयो येन संपादितोऽलं,
शास्ता धर्म सुनयविकलप्राणिनां यो विशुद्धम् । शुद्धाऽऽस्मानामुचित सरणीमादिशंतं तमीशं,
ध्यायामि श्रीविभवनिलयं हारिभद्रं सुसूरिम् ।। ४ ॥ चक्रे येन प्रशममतिना ग्रन्थवारो वरिष्टः,
येनादघे जिनमतिगणो दुर्विपाकादनन्तात् । १“ भाराकन्ता मभनरसला गुरुः श्रुतिषड्यैः ।।"
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીમદ્દ-હરિભદ્રસૂરીશ્વર ગુણાષ્ટકમ.
छिच्चा पाशं मदनविषयं यो विशुद्धाशयोऽभूत् , __ वन्दे भूयः प्रशमविभवं हारिभद्रं यतीन्द्रम् ॥ ५॥ सुप्रापेयं शिवपदगतिर्येन चक्रे स्वभावाद् ,
दुष्प्रेक्ष्योऽयं प्रवचनमहासागरो येन दृष्टः। दुर्वारेवं कुमतिवनिता वारिता येन सद्यः, __ तं सूरीशं भजत सततं हारिभद्राभिधेयम् ।। ६ ॥ ज्ञानागारं प्रथितविभवं छिन्नदारिश्थजालं,
लीनं स्वान्तं जिनवरपदे पुष्पसद्भावहेतौ । योगाङ्गानां प्रथनपटुताधारकं सुप्रसिद्धं,
सूरीशं तं स्तुतिविषयता हारिभद्रं प्रकुर्वे ॥ ७ ॥ येनाख्यातः प्रविदितदयाधर्म एषोऽत्रलोके,
येन त्राता सकलजनतादुर्गतो या पतन्ती । येनाऽऽक्रान्ता जलधिवसनानिनिमित्तोपदेशाद् ,
वन्दे नित्यं विबुधविनतं हारिभद्रं यतीन्द्रम् ॥८॥ मोहाधीनं जगदविदयः संनिरीक्ष्य क्षमीयः,
तत्क्षमाय क्षपितविकथो बद्धकक्षः सुलक्षः। चक्रे ग्रन्थाललितविषयान्मोह वैरिप्रणाशान् , __वन्दे नित्यं भविकशरणं हारिभद्रं मुनीन्द्रम् ॥ ९ ॥ सूरि स्तोत्रं मुनिगुणयुतेनाऽजितोदन्वतेदं,
जग्रन्थारं हत कलिमलं मोक्षलक्ष्मीनिशान्तम् । श्रोत्राधीनं स्मरणविषयं ये सदा तन्वते तत् ,
सम्पद्यन्ते विदित विभवास्ते सुरेन्द्रादि लक्ष्मीम् ॥१०॥
-09
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ર જૈન સાહિત્યના બોધદાયક પ્રસંગો. USES & ESCHEMES AERIES /
(ગતાંક ૧૪૬ શરૂ )
રૂષભદેવની અહંત તરિકેની પ્રથમ દેશના શ્રવણ કરતાં જ મરદમાં જેમ ભરતપુત્ર, રૂષભસેન, મરિચી વિ. ના સંયમ માટે ભાવ થયા, તેમ નારી ગણમાં બ્રાહ્મી-સુંદરી આદિ મહિલાઓને પણ ત્યાગી
જીવનને રસ લાગ્યો. તરતજ રાજેશ્વર ભરતની અનુમતિ મંગાઇ. સુંદરી સિવાય સાને હા ભણુ. સુંદરી આથી વિસ્મય બની; છતાં વડિલની આજ્ઞા એટલે પાલન કર્યું જ છુટકે. વ્યવહાર નીચે મર્યાદા. નાભિવંશત્પન્ન માટે એજ કુલાચાર. આમ છતાં કારણ જાણવા તે આતુર બની. તપાસ કરતાં જાણ થઈ કે ચકી, અરે વડિલભ્રાતા પિતાને સ્ત્રીરત્ન-ચક્રાના ચાદ રત્નોમાંનું એક-તરિકે સ્થાપવા માગે છે. સંસારાસક્ત આત્માને મન આ વધાઈરૂપ થતે પણ પ્રવ્રયાની લાલસાવાળી સુંદરીને એ પદની શી ગણના ! એને તો દીક્ષાના કોડ હતાં, છતાં વડીલની આજ્ઞા પૂર્વક, હસ્તે મુખડે તે લેવી હતી. ભારત તો અત્યારે છ ખંડ ધરતીની સાધનાએ ગયા હતા, પાછા ફરી સુંદરીને સ્ત્રીરત્નપદે નિયુકત કરવાની ભાવનાવાળા હતા; પણ સુંદરીએ તે સમયને લાભ લઈ જુદું જ કાર્ય કર્યું. રત્નપદે સ્થાપનાર જે રૂપરાશિ સમું વદન હતું તેને આયંબિલના તપ તપવા પૂર્વક ઓગાળી નાંખ્યું. કાયાનું કલેવર બનાવ્યું. સાઠ હજાર વર્ષો સુધી નિરસ આહારે દેહ ટકાવી, મનમાં જે માર્ગની તમન્ના હતી તેને માર્ગ મોકળો કર્યો. ભરતે આવી જ્યારે પરિસ્થિતિ નિહાળી કે તરતજ રજા આપી. સુંદરી મેડી મોડી પણ સાધ્વી તો બની. આત્મ બળવડે, લેશમાત્ર વિરૂદ્ધતા વગર ઈસિત સાધ્યું. ભાગવતી દીક્ષા તો આનું નામ. તેણી ધારત તે આથી જૂદો માર્ગ લઈ શકત, પણ વ્યવહારનું ઉલ્લંઘન કરવું પડત. સુંદરીનાથી એ બને તેમ નહોતું. પ્રત્રજ્યાને એ રાજમાર્ગ નહોતો. ઉત્તમ કાર્ય તે સ્વજનને સંતોષીને જ કરાયને !
દુનિયામાં કેટલીકવાર એવું સાંભળીએ છીએ કે ફલાણાએ આમ કર્યું નહોત તે અમુક બન્યું તે ન બનત. દેખાતી આ વાત ભલે સલાહરૂપે હોય છતાં ભાવી
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭
ધન સંબંધી કંઇક. Q૦૦૦
શું ધન સંબંધી કઈક. ૨
વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ
(ગતાંક પૃષ્ટ ૧૫૫ થી શરૂ.) ખર્ચમાં કરકસર કરવી એ તે ઘણું જ જરૂરી તેમજ સારું છે. પરંતુ એ કરકસર એટલી હદે ન પહોંચવી જોઈએ કે તે કંજુસાઈમાં ગણુઈ જાય. તે તે બહુ જ ખરાબ અને હાનિકારક છે. કેટલાક લોકોને એ સ્વભાવ હોય છે કે જ્યાં સુધી કેઈ નુકસાનને સંભવ ન હોય અથવા જ્યાં સુધી ખાસ જરૂરીયાત ન હોય ત્યાં સુધી એક પાઈ ખર્ચવામાં પણ તેઓના પ્રાણ નીકળી જાય છે. એવા લોકોની આવક ઘણી સારી હોય છે, પણ તેના પ્રમાણમાં તેઓને ખર્ચ ઘણો જ ઓછો હોય છે. એને લઈને થોડા સમયમાં જ તેઓની પાસે સારી રકમ ભેગી થઈ શકે છે. પરંતુ એ રકમ ભેગી કરવા ખાતર તેઓને પોતાના શરીરને તેમજ પરિવાર વિગેરેને બહુ કષ્ટ આપવું પડે છે. તેઓ ઘણું પેદા કરે છે અને તેથી જો ધારે તે ઘણી સારી રીતે આરામથી રહી શકે છે, પરંતુ તેઓ પોતે આરામથી રહેવાનું જાણતા નથી. તેમજ પોતાના કુટુંબના લેકને પણ આરામથી રહેવા દેતા નથી. ભાવને વણસાડવાની શક્તિ કોઈપણ વ્યક્તિમાં ન હોવાથી હણહારમાં જરાપણ મીનમેખ થતી નથી. વિચારોને કે ભરતેશ્વરે મુનિશ્રી મરિચીને વાંદ્યા નહાત, અરે તેમની ત્રણ પદવીને ખ્યાલ ન આ હેત, અગર તે ચરમ જીન થવાના છે એટલી નાની શી વાત ઉચ્ચારી નહોત તો કેવું સારું થાત ! મરિચીને ન તે ગોત્ર મદ કરો પડત કે નતે તે દ્વારા ભવભ્રમણમાં વધારે થતે ! પણ વિધિના લેખ મિથ્યા થાય શી રીતે !
- જે ત્રિદંડીક વેષને આજે આપણે મિથ્યાષ્ટિની કોટિમાં મૂકીએ છીએ તેના મૂળ સ્થાપક તો મહાનુભાવ મારચીને! પ્રારંભની એમની ભાવના સારી હોઈ, પિતાનું ન્યૂનપણું દેખાડવા માટે જ એ વેષનું નિર્માણ કરેલું છતાં દિવસ જતાં મૂળ સ્થિતિ પલટાઈ, અને પાછળથી એમાં નવિન મતના કદાગ્રહરૂપી કાળાપાણીને યોગ થયે, જેને કેટલીયેવાર મરિચીના આત્માને એ વેષનું પરિધાન કરાવ્યું. માનવબુદ્ધિ વિધિના અદશ્ય લેખ વાંચી નથી શકતી તેથી, કદાચ કહી દે કે આમ ન કર્યું હોત તે આમ ન બનત પણ ભાઈ, ભાવી આમ મિસ્યા નથી થતું. લલાટના લેખ આગળ વિદ્વાન પણ ગોથાં ખાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. આવા લોકોના સંતાન તેઓની આંખ બંધ થયા બાદ સઘળી સંપત્તિ સ્વાહા કરી દે છે. જે દ્રવ્ય તેઓએ પોતાના જીવનમાં અત્યંત દુ:ખ વેઠીને પાઈ પાઈ કરીને ભેગુ કર્યું હોય છે તે બધું જોત જોતામાં બિલકુલ નષ્ટ થઈ જાય છે. ઘણે ભાગે એવું જોવામાં આવે છે કે અતિશય કૃપણુતા પૂર્વક ભેગું કરેલું દ્રવ્ય વધારે સમય ટકતું નથી.
કૃપણુતામાં એ દોષ હોવા ઉપરાંત બીજે મહાન દોષ એ છે કે તેનાથી પિતાનો ઉદ્દેશ્ય પણ સિદ્ધ નથી થતો. અર્થાત્ જે લોકો કંજુસાઈ કરવા ઈચ્છે છે તેઓ તે સંબંધી ચિંતામાં જ પિતાની જાતને ઘણું નુકસાન કરી બેસે છે.
કરકસર અને કંજુસાઈમાં ભારે તફાવત છે. કરકસર ઘણું જ જરૂરી અને ઉપયોગી છે અને તેનું પરિણામ પણ ઘણું સરસ હોય છે. ઘણી જ બુદ્ધિમત્તા પૂર્વક અને વિચારપૂર્વક ખર્ચ કરવો તેનું નામ કરકસર છે. કંજુસાઈની સઘળી વાતો તેનાથી ઉલટી છે. કરકસરથી મનુષ્યને આર્થિક લાભ થાય છે, પરંતુ કંજુસાઈથી નુકશાન થાય છે, ઘણું લોકે કેવળ પોતાની કંજુસાઈને લઈને જ પિતાના વેપાર અને સ્વાશ્ચ વિગેરેને ઘણું હાનિ પહોંચાડે છે, પરંતુ જે લોકો સમજુ અને વિચારશીલ હોય છે તેઓ યોગ્ય સમયે શેડો ખર્ચ કરીને યથેષ્ટ લાભ લઈ લે છે. એક સજજને પોતાની કંજુસાઈને લઈને સે દોઢસો રૂપિયાનો ખર્ચ ન કર્યો તેનું ફળ એ આવ્યું કે તે એક હજાર રૂપિયાનો મુકદ્દમે હારી ગયે. પાછળથી એ મુકદમા માટે તેણે મોટી અદાલતમાં પાંચ રૂપિયા ખર્ચા, પરંતુ પરિણામ શૂન્ય આવ્યું. હવે જે તેણે પહેલી વખત સો દોઢસો રૂપિયા બચ્યો હોત તો મુકદ્દમે જીતી જાત અને પાછળથી જે ખર્ચ કરવો પડયો તે ખર્ચમાંથી બચી જાત. પણ બિચારાને તેની કંજુસાઈ નડી. એક સજજન એવા છે કે જે કોઈ ચીજ ખરીદતી વખતે એક-બે આનાનો ફાયદે કરવા માટે એક કલાક સુધી અહિંથી તહીં ફર્યા કરે છે. એટલા સમયમાં તો એ ધારે તો એક બે રૂપિયા પેદા કરી શકે. એક બીજા મહાશયે કંજુસાઈને લઈને પોતાના મકાનની દીવાલમાં ફાડ પડી હતી તે બે વર્ષ સુધી સમરાવી નહિ. ત્રીજે વર્ષે તેનું આખું મકાન તુટી પડયું જેમાં તેના કુટુંબને કોઈ માણસ પણ દબાઈને મરી ગયો. આ જાતની કંજુસાઈ શું કામની ? આજ કાલ તો ઘણું પ્રસંગે ઉદારતાથી જ સારું કામ થાય છે. વળી કરકસરનો એવો અર્થ નથી કે આપણે જરૂરી ખર્ચ પણ ન કરે. કરકસરના વિચારથી જરૂરી તેમજ બીન જરૂરી ખર્ચનો તફાવત નહિ સમજવાથી તેમજ બધી જગ્યાએ પૈસા બચાવવાની ચિંતામાં જ લાગ્યા રહેવાથી ઘણું જ આર્થિક નુકશાન થાય છે. એક વિદ્વાન મહાશયને ઉપદેશ છે કે જ્યાં બે આના ખર્ચવાથી એક રૂપિયાને લાભ થઈ શકતો હોય ત્યાં બે આના વિચાર ન કરો. ઘણા વેપારીઓ બે ચાર આનાને ચા-પાનનો ખર્ચ કરીને અનેક ગ્રાહ
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધન સંબંધી કંઇક.
૧૭૩
કોને સદાને માટે પોતાના કરી લે છે, અને તેનાથી ખુબ લાભ ઉઠાવે છે, પરંતુ કંજુસ માણસને તો ગમે તેટલું નુકશાન થઈ જાય તો પણ તે કદિપણ એક પાઈનો ઘસારો નહિ ખાય એ અનુભવ સિદ્ધ વાત છે.
કોઈ મનુષ્ય કંજુસ ન થવું જોઈએ તેમજ અપવ્યયી પણ ન થવું જોઈએ. પોતાના ખર્ચે પિતાની આવક કરતાં વધારો ન જોઈએ અને હંમેશાં જરૂરી તેમજ સારાં કાર્યોમાં ખર્ચ કરવો જોઈએ. આવક ખર્ચનો હંમેશાં હીસાબ રાખવો જોઈએ. ઘણું લોકે કેવળ હિસાબ નહિ રાખવાને લઈને જ અપવ્યય કરે છે. તેઓને પોતાના આવક ખર્ચની ખબર જ નથી રહેતી. તેઓ તો મનમાન્ય ખર્ચ કર્યો જાય છે. એવા મનુષ્યો એકાદ બે માસ હીસાબ રાખીને ખર્ચ કરે તો તેઓને અપવ્યય તરતજ અટકી જાય. અપવ્યય કરનારને એક નુકશાન એ પણ થાય છે કે અનેક પ્રસંગે તેઓને પોતાની ઈચ્છા વિરૂદ્ધ થોડો ઘણે ખર્ચ કરે પડે છે. પહેલાં તે તેઓની ઉદારતાની પ્રસિદ્ધિ થાય છે અને પછી ગરીબ લોકો તેની પાસે મદદ માગવા માટે આવવા લાગે છે. ભાઈબંધ દોસ્તદારે પણ એવા લેકે પાસે જ માગણી કરે છે, પરંતુ મનુષ્યના સંબંધમાં સૈ લોકો એમ જાણે છે કે, તે ખૂબ વિચારપૂર્વક ખર્ચ કરે છે તેની પાસે કોઈ પણ નકામા ખર્ચ કરાવવાની હિંમત કરી શકતું નથી. કેવળ વેપારની જરૂરીઆતે સિવાય બીજી સઘળી સ્થિતિમાં એવો નિશ્ચય કરવામાં આવે છે કે કદિ પણ કોઈની પાસેથી કોઈ ચીજ ઉધાર ન ખરીદવી અથવા કોઈનું કરજ ન કરવું, તો પણ અપવ્યયથી થોડું ઘણુ રક્ષણ થશે. ઘણું લોકો વધારે અપવ્યયી થાય છે તેનું કારણ એ પણ છે કે તેઓને કરજ કરવાથી રૂપિયા મળી શકે છે. જે કઈ રીતે તેઓને કરજ ઉપર રૂપિયા મળવાનું બંધ થઈ જાય તો તેઓનો અપવ્યય પણ તરતજ બંધ થઈ જાય છે.
રૂપિઆની લેણદેણના સંબંધમાં પણું મનુષ્ય હમેશાં ઘણું જ સાવધાન રહેવું જોઈએ. પ્રત્યેક માણસને બરાબર વખતસર રૂપિયા ચુકાવી દેવા જોઈએ. વેપારીઓને માટે તે એ વાત અત્યંત આવશ્યક છે; કેમકે ઘણે ભાગે વેપારનો મોટો ભાગ પોતાની આબરૂ ઉપર જ નિર્ભર હોય છે અને આબરૂ તો એની જ રહે છે કે જે પોતાનું દેવું બરાબર નિયમિત વખતે અદા કરી દે છે. તેજ માણસ બજારમાંથી હજારો કે લાખો રૂપિયાનો માલ લાવી શકે છે અને તેનાથી તે ઘણો લાભ ઉઠાવી શકે છે, પરંતુ જે વેપારી લેણદારોને લેણા માટે ખૂબ ધકકા ખવરાવે છે, સાચા ખોટા વાયદા આપે છે, અથવા દેવું ચૂકવવાના ડરથી હિસાબમાં ભૂલો કાઢે છે તેનો વિશ્વાસ રહેતો નથી અને લેકો એની સાથે લેણદેણમાં ઉતરતાં બહીએ છે. આવા મનુષ્યને કોઈ વખત આર્થિક તેમજ વ્યાપારિક દષ્ટિએ ઘણું જ નુકસાન થાય છે. વેપારીઓએ કદિ પણ બહું મોટા નફાની લાલચમાં ન પડવું જોઈએ. જે વેપારી બહુ મટે નફે લેવા ધારે છે તેને ત્યાં ઘરાકી પણ ઘણું
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ઓછી રહેવાની એ વાત ચોકકસ છે. વેપારનો એક મુખ્ય સિદ્ધાંત છે કે નફે જેટલો ઓછા લેવામાં આવે તેટલી વેપારમાં પ્રગતિ અને વૃદ્ધિ થાય છે. ઘણા વેપારીઓ વધારે નફાની આશામાં જ પોતાનો માલ વેચતા નથી અને પછી ભાવ ઘટી જાય છે ત્યારે મોટી નુકશાનીમાં ઉતરે છે. પૈસાની લાલચ સઘળી સ્થિતિમાં અને ખાસ કરીને વેપારમાં ઘણું જ નુકશાનકારક નીવડે છે.
અપાત્ર અથવા કુપાત્રની પાસે દ્રવ્ય કદિપણ નથી રહેતું. જે લોકો ધનવાન બનવા ઈચ્છતા હોય તેમણે સૌથી પહેલાં પાત્રતા પ્રાપ્ત કરવી જોઈએ. જ્યાં સુધી મનુષ્યમાં પાત્રતા નથી હોતી ત્યાં સુધી તેને ધન મળી શકતું નથી. અને કદિ કઈ પ્રકારે મળી જાય તે લાંબા વખત સુધી ટકતું નથી. ઘણા લોકોને પોતાના બાપદાદાની કમાણીનું ધન મળે છે; પરંતુ તેમાં પાત્રતાનો અભાવ હોવાને લઈને થોડા સમયમાં જ તે ધન નષ્ટ થઇ જાય છે. જેવી રીતે નાલાયક અથવા અપાત્ર મનુષ્ય કઈ પણ કાર્ય નથી કરી શકતો તેવી જ રીતે તે ધન પણ જાળવી નથી શકતો. પાત્રતા પ્રાપ્ત થવા પછી જે મનુષ્યની પાસે ધન આવે છે તો તે તેની પાસે જરૂર ટકી રહે છે. તે સમયે તેણે બે બાબત ખાસ ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ. એક તો એ કે ધન પ્રાપ્ત કરીને કદિ પણ અભિમાન ન કરવું જોઈએ. વિદ્યા અથવા બુદ્ધિનું અભિમાન એટલું બધું નિદનીય નથી ગણાતું, કેમકે વિદ્યા અથવા બુદ્ધિની પ્રાપ્તિ થયા પછી તેનો નાશ સહજ નથી. વળી તે અભિમાનને લઈને ભવિષ્યમાં આપણે કોઈ વખત પણ શરમાવું નથી પડતું. પરંતુ ધનના સંબંધમાં એવું નથી, લક્ષ્મી અતિ ચંચળ અને ચપળ છે. તે કદિપણ એક સ્થાને સ્થિર રહેતી નથી અને રહી નથી. વિદ્યા કે બુદ્ધિની માફક એ સ્થાયી નથી. જે મનુષ્ય આજે લક્ષાધિપતિ ગણાય છે તે આવતી કાલેજ દરિદ્ર બની જાય એ બનવાજોગ છે. એટલા માટે ધનવાન બનીને અભિમાની બનવું એ મહાન મૂર્ખતા છે. યોગ્ય જ કહ્યું છે કે
आपदगतं हससि किं द्रविणांधमूढ लक्ष्मी स्थिरा न भवतीति किमत्रचित्रं । एतान्न पश्यसि घटान् जलयंत्रचक्रे
रिक्ता भवन्ति भरिता भरिताश्च रिक्ताः ॥ અર્થાત્ હે દ્રવ્યના મદથી અંધ થયેલ મૂર્ખ માણસ ! તું બીજાઓને વિપ. ત્તિમાં જોઈને હસ મા. લક્ષમી કદિપણુ સ્થિર નથી રહેતી એમાં કાંઈ નવાઈ નથી. જલયંત્રના ચક ઉપર બાંધેલા ઘડા તરફ નજર કર. ભરેલા ઘડાઓ ખાલી થાય છે અને ખાલી થયેલા ઘડાઓ ભરાતા જાય છે.
બીજી વાત એ છે કે ધનનો સદુપયોગ થવો જોઈએ અને પરોપકારનાં કાર્યો કરતાં ધનને બીજો કોઈ ઉપયોગ સારો નથી. જે ખરૂં કહીએ તો પરોપકાર કરવો
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
܀܀܀܀܀܀܀
હવ...કયારે?
૧૭૫
એ તા પ્રત્યેક મનુષ્યનું કર્ત્તવ્ય છે; અને ખાસ કરીને જે મનુષ્યની પાસે યથેષ્ટ ધન હાય છે તેને માટે તા પરોપકાર પરમ કર્તવ્ય છે. જે મનુષ્યની પાસે ધન હાય તેની ફરજ છે કે તેણે ભૂખ્યાઓને અન્ન આપવુ, વસ્રહીનને વસ્ત્ર આપવા, રાગીઓને એસડ વિગેરે આપવુ.અને અભણ લેાકેાને કેળવણી આપવી. સંસારમાં વિદ્યાદાનથી ચઢીયાતું ખીજું કેાઇ દાન નથી. કોઇ પણુ માણસને આપ ત્તિથી બચાવવા માટે ધનના ઉપયાગ કરવા એ પણ મહાપુણ્યનું કાય છે. તેા પણુ પરોપકાર અને દાન મનુષ્યે ખૂબ વિચારપૂર્વક કરવા જોઈએ. ભારતવાસીઓના અને ખાસ કરીને હિન્દુઓના દાન અને પરાપકાર કેટલીક વખત નામ માત્રના જ હાય છે. આપણા લેાકેા દાન અને પરોપકાર કરતી વખતે પાત્રાપાત્રને વિચારજ નથી કરતા. એ માટી ભૂલ છે. દાન અને પરોપકાર જ્યાં સુધી ખૂબ વિચારપૂર્વક અને બુદ્ધિમત્તાપૂર્વક નથી કરવામાં આવતા ત્યાંસુધી તેનાથી કશે લાભ થતા નથી ઉલ્ટુ થાડુ ઘણું નકશાન થવા સભવ છે. એટલા માટે એ સંબંધમાં ધન વાન લેાકેાએ આ સાવધાની રાખવી જોઇએ. સ'પૂ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હવે........ક્યારે ?
( રાગ–વાલી ).
( ૨ )
જુઠા હેતુ લઇ કલ્પી, જગતના કૈંક પ્રાણીને; નકામા દુ:ખમાં પીડ્યા, હવે સુખ અર્પશુ' ક્યારે ? (૧) રહી પર આશરે જીવ્યા, પ્રીંતે આન ંદમાં મ્હાલ્યા; ન સાધ્યા કાર્ય નિજ હસ્તે, હવે તે સાધશું ક્યારે ? બહુ જનના થયા રૂણી, ન સેવા કેાઇની કીધી; સ્વપરના સુખ સહુ ભૂલ્યા, મરીશું તે હવે ક્યારે ? (૩) સગા સ્નેહી સહુ મ્હારા, સદા મુજ સુખ જોનારા; ગણી નિશ્ચિંત મડું જીવ્યા, હવે તે ચેતજી કયારે ? ( ૪ ) પરાયી લ્હાયની ખેડી, ઘણેાયે કાલ, હા ! વ્હેરી; પ્રકાશી આત્મની ન્યાતી, હવે સ્વાલ અણુ કયારે ? (૧ સુખાના સ્વમ સૈા ભૂલી, દુખાના ડુંગરા તેાડી; વધાવી વિપત્તિ વાદળ, ધપીશું જગ્યમાં કયારે ? ( ૬ ) ન આશા કોઈની કરતા, સ્વશક્તિ સદા ફેારી; નવેલું સુખ હા ‘નિમ ળ' અનુભવશું હવે ક્યારે? ( ૭ ) રા. નિ ળ.
વાડીલાલ જીવાભાઇ ચાકશી—ખંભાત.
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૬
શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
©©©A | સર્વ નાશનું મૂળ. ||
જે વખતે અખીલ ભારત ઉપર રજપુત રાજાએ પોતાની આણ ફેરવી રહ્યા હતા, જે વખતે હિંદ હિંદુઓથી મઘમઘી રહ્યું હતું, જે વખતે ભારત સ્વતંત્રતાની બંસી બજાવી રહ્યું હતું, જે વખતે દિલ્હી અજમેર ને કને જના રજપુત રાજાઓ એજ્યતાની સાંકળથી બંધાએલા હતા, જે વખતે ચેહાણ અને રાઠોડ વીરે પરસ્પર સહાય આપી દુમનને હંફાવતા હતા, તે વખતે કેઈપણની તાકાત ન હતી કે હિંદ તરફ આંખ પણ ફેરવી શકે? પરંતુ દુર્ભાગે માત્ર એક રજપુત કન્યા (સંયુક્તા ) માટે આપસ આપસ લડાઈઓ કરી, અંદર અંદર વેર ઝેર વધારી, ઐકયતાનો નાશ કરી, કુસંપરૂપી કીડાને ઉત્પન્ન કરી, પૃથ્વીરાજ અને જયચંદ્ર બળહીન થયા. તે તકનો લાભ લઈ સરહદપરથી શાહબુદિન ઘેરીએ હિંદમાં પગ પેસારો કર્યો, હિંદુ રાજયોને પરતંત્રતાની જંજીરમાં નાખ્યા.
જગતભરના ઈતિહાસનું અવલોકન કરતાં જણાય છે કે કેઈપણ રાષ્ટ્ર, કોઈપણ કોમ અગર કેઈપણ સમાજનું જે અધ:પતન થયું હોય તો તેમના આંતરિક કજીયાઓને લીધેજ.
હવે આધુનિક સમયને વિચાર કરીએ તો જ્યાં સુધી હિંદમાં હિંદુ અને મુસલમાને આપ આપસ લડયા કરશે, ગોવધ તથા મસજીદ પાસે વાજા વગાડવાની ગરમાગરમ ચર્ચાઓ ઉપસ્થિત કર્યા કરશે, એક બીજી કેમ પોતાને હિંદી તરીકે ઓળખતા નહિ શીખે, હાથમાં હાથ મીલાવી અરસપરસનો ભેદ નહિ તોડે ત્યાં સુધી હિંદ કદાપી ઉદયને શિખરે પહોંચી શકશે નહિ. દેશની આબાદી થશે નહિ, અને સુખને ખરો માર્ગ જડશે નહિ. દેશના મહાન નેતાઓ હિંદને સંસ્થાનિક સ્વરાજ્ય (Dominion States) અગર સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતા ( Independence) અપાવવા માટે તનતોડ પ્રયાસ કરી રહ્યા છે, હિંદુ મુસલમાનને એકસંપમાં લાવવા માટે અંતરના લેહી એક કરી રહ્યા છે, ત્યારે જૈન સમાજ આપણું સ્થાન કયાં છે? ઉન્નતિને આરે છે કે અવનતિના ખાડામાં છે, આપણે પોતાના જ દેશીભાઈઓનું અનુકરણ કરીને, બીજી કોમેની પાછળ પાછળ ચાલીને આપણે જરૂર આગેકુચ કરવી પડશે. દુર્દશાની ગર્તામાંથી જરૂર બહાર નીકળવું પડશે.
વેતાંબર અને દિગંબરોના કજીયાઓને દેશવટો આપવો પડશે. યોગ્ય દિક્ષા અને અયોગ્ય દિક્ષાઓની પ્રવૃત્તિરૂપ ચર્ચાઓનો ત્યાગ કરવો પડશે. ધર્મને નામે સમાજને આપત્તિમાં ફેંકતા જરૂર અટકવું પડશે.
જ્યાંસુધી કુસંપરૂપી કીડો સમાજને છેતરતો હશે ત્યાં સુધી આપણી ઉપર,
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સર્વ નાશનું મૂળ.
૧૯૭ આપણું સમાજ ઉપર, આપણી સાધુ સંસ્થા ઉપર, આપણા તિર્થો ઉપર હુમલાઓ થયા કરશે, અને તે હુમલાઓનો સામો જવાબ આપવાને આપણું બળ, આપણું શક્તિ અને આપણી લક્ષમીને વધારવી પડશે.
શ્રીમદ હેમચંદ્રાચાર્યજી જેવા પ્રતિભાશાળી ચારિત્રવાન મહાત્માને વિકારવશ ચીતરાય છે, કલાને નામે છતહાસનું મન થાય છે, તે આપણી નબબાઈનું પરીણામ છે, આપણા આંતરિક કુસંપના પ્રત્યાઘાત છે. માટે એ જૈન સમાજ ! વિચાર કર, તારી નબળી દશા ઉપર હુમલા કરવાની તક લેવાય છે.
બીજી કેમ કેટલી દીનપ્રતિદીન આગળ વધતી જાય છે. તેનો કદી વિચાર કર્યો છે?
આર્યસમાજીઓ, સનાતનીઓ, મીશનરીઓ પિતાના ધર્મના ફેલાવા માટે જહેમત ઉઠાવી રહ્યા છે. લંડનના કંગાલ તથા પતિત દુખીજનાના ઉદ્ધાર માટે જનરલ બુથે મુક્તિફેજ નામનું મંડળ ઉભું કર્યું છે, તેના કાર્યકર્તાઓ દુખીને દિલાસો આપવાનું, પતિતને પાવન કરવાનું, ભુખ્યાને ખવડાવવાનું, માંદાની સારવાર કરવાનું, બેકાર માણસને કામે વળગાડવાનું વગેરે પ્રવૃત્તિઓ શરૂ કરી રહ્યા છે. પીડિત માણુને ધર્મ શીખવવા પહેલાં તેના દુખનું નિવારણ કરવું જોઈએ. તે મુકિતકેજનું આદર્શ સૂત્ર છે. તેઓએ હિંદના જુદા જુદા વિભાગમાં પોતાની સંસ્થાઓ સ્થાપી છે. ઉત્તરવિભાગ, દક્ષિણવિભાગ, પશ્ચિમ વિભાગ તથા મદ્રાસ અને તેલંગુવિભાગમાં દવાખાનાઓ, સ્કુલે, આરોગ્યભુવને બનાવી માણસોને પોતાના ધર્મમાં ભેળવવાને આકર્ષણ કરે છે, ત્યારે આપણે છે તે પણ ગુમાવવા તૈયાર થઈ રહ્યા છીએ.
વનસ્પતિ ચાર પ્રાણવાળ એકેંદ્રિય જીવ છે તે જૈનશાસ્ત્ર અદ્યાપિપર્યત કથી રહ્યું છે. તે હાલમાં સર જગદીશચંદ્ર બોઝે સાબીત કરી આપ્યું છે કે વનસ્પતિમાં જીવ છે. વૃક્ષો હસે છે, ખાય છે, પીએ છે, રડે છે, અને દરેક ક્રિયાઓ કરે છે. આપણા ઉપવાસથી શારિરીક તેમજ માનસિક લાભ થાય છે, તે નકડા ઉપવાસથી અમેરીકામાં હાલ દરદીઓને સાજા કરાય છે. અને ઉપવાસના અખતરા કરી રહ્યા છે. આપણુ આયંબિલોથી શ્રીપાળ મહારાજાને કઢનો રોગ ગયે તેવી રીતે ત્વચાની સર્વ વ્યાધીઓ નાશ પામે છે. જેનો જાગે. આપણું સિદ્ધાંત જૈનેતર પ્રજાને બતાવો. જેનેતર પ્રજાએ સાહિત્યને ઉંડો અભ્યાસ કરી નવી નવી શોધ કરે છે ત્યારે આપણે બાપદાદાને મળેલ વારસો ગુમાવવા તૈયાર થયા છીએ. આપસ આપસના ઝઘડાઓ એ સર્વનાશનું મૂળ છે. માટે યાદ રાખો કે -
છે ભિન્નતામાં ખિન્નતા ને એયતામાં દિવ્યતા, ચાહે કદી જે દિવ્યતા, તે પૂર્ણ સાધે એક્યતા. લેખક–જગજીવન વીરચંદ ઝવેરી જેન ગુરૂકુળ-પાલીતાણા.
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
www.kobatirth.org
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. શિ0િ0 SQહિo@zo0ા0િ@@
परदारा.
સ્વદારા સંતેષધરીને, પદારા તજ પ્રાણ રે; 28 પ્રીત ભલી નહિ પરદાની, ઘોર નરકની ખાણી રે. સ્વદારા. ૧
તન ધન બન તણું ખુવારી, ચિત્ત ભ્રમિત થઈ જાએ રે; પરનારી ચિંતવતાં ચિત્તમાં, લોહ પતી પાએ રે. સ્વદારા. પરનારી વશ પડી પ્રાણીઆ, વહે પાપ શિર ભારે રે; જૂઠી યારી પરનારીની, જગત જૂતીઓ મારે રે. સ્વદારા. મૂષક કરડે સાપ કરંડીઓ, તજી નિજ દરના દાણા રે; નિજ નારી જીંડી પરદાર, સેવે નહિ કોઈ શાણું રે. સ્વદારા. દ્રોહ કરી નિજ નારી કેરે, જે સેવે પરદારા રે; હડધૂત બહુ થાય જગતમાં, કામી કૂળ અંગારા રે. સ્વદાર. પ્રમેહ, ચાંદી, ક્ષય ટાંકી સમ, દર્દ ભયંકર ભારે રે, વિષમ વેદના લંપટ વેઠી, તોબા હાય પિકારે છે. સ્વદારા ભાગભારે દુઃખમાં નિજ નારી, સદેવ સાથે રહેનારી રે; પિશાચણી સમ છે પદારા, કેવળfસુખ હરનારી રે. સ્વદારા. વિસારી નિજનારી લંપટ, પરનારીમાં મેહતા રે; નિર્મળ નીર તજી ગંગાનું, જઈ ખાળે મુખ જોતા રે. સ્વદારા. લંપટ નિલજ કામી અંધા, પરદારાના સંગી રે; જગ દષ્ટિએ દીસે જેવા, વિષ્ટા વહેતા ભંગી રે. સ્વદારા, ૯ રાવણ સમ રણવીર રેળા, સતી જાનકી હરતાં રે; મુકુટ સહિત મસ્તક છેદયું, પરનારી ચિત ધરતાં રે. સ્વદારા. મદિરા માંસ થકી પણ અધિકુ, પાપ કહ્યું પરદાર રે, સ્વને પણ સેવે નહિ શાણું, દુર્ગતિથી ડરનારા રે. સ્વદારા. મહાપાપ પરદાર સેવન, દુઃખ દાવાનળ જાણે રે; ભાર દઈ ભગવત એમ ભાખે, વચન તસ પ્રમાણે રે. સ્વદારા. પડછાયે પરદારા કેરે, તે માટે સહુ તજજો રે; નિજનારીમાં રહી સંતોષી, પ્રીતે પ્રભુને ભજજે રે. સ્વદારા. ૧૩
વેજલપૂર-ભરૂચ, } શાહ છગનલાલ નાનચંદનાણાવટી. Ie ડિહજી©06$&%હAJiga
AહNSઈ00000000JJ60000S0Jહa008
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
સવ.
સોધ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭:
000000000
000
૧ નીતિવાન મનુષ્યા માટે સાદામાં સાદું જીવન ઉચ્ચ આદર્શરૂપ છે. ૨ સાદું જીવન ગાળનાર મનુષ્યા જ આપત્તિમાં પણ નીતિનેા ત્યાગ કરતા નથી. ૩ લક્ષ્મી અને માણસાઇ સાથે ભાગ્યેજ રહી શકે છે.
૪ જીવનની જરૂરીઆત માટે લક્ષ્મીની જરૂરીઆત છે છતાં મનુષ્ય લક્ષ્મી સિવાય સ તાષથી સુખમાં જીવન વિતાવી શકે છે. ત્યારે અસંતેષી ગમે તેટલી લક્ષ્મી મળવા છતાં સુખી જીવન ગાળી શકતા નથી.
૫ અસ તાષ એ પાપનું કારણ છે, સતાષ, સાદું જીવન, અલ્પ જરૂરીપાપથી મચાવે છે.
૬ મનુષ્યના દુર્ગુણુ જોવા કરતાં તેના સદ્ગુણ જોવાથી મનુષ્યત્વ પ્રાપ્ત કરી આગળ વધી શકાય છે.
૭ દુર્ગુણુ જોવાના સ્વભાવવાળા ખરી સાન્દર્યતા જોઇ શકતા નથી, તેમના દુર્ગુણુની કાળાશે તેમની આંખ કુદરતના નૈસર્ગિક સૈાન્તમાં પણ કાળુ જ જીવે છે.
૮ મનુષ્ય માત્ર અપૂર્ણ હાવાથી સ્હામાના દુર્ગુણનાવિચાર ન કરતાં પેાતાનાજ દુર્ગુણ શેાધવા. પેાતાના દુર્ગુણુની શાષ ચિન્તામણી રત્નની શેાધ કરતાં પણ વધારે કિંમતી છે. એ શેાધમાં આત્માન્નતિ અને આનંદ રહેલા છે.
૯ બીજાના દાષા તરફ્ અનુકંપા બતાવવી એ મનુષ્યત્વની ઉદારતા છે. ૧૦ જ્ઞાન કરતાંયે અનુભવ વિશેષ આવકારદાયી છે, ફાયદા કરનાર છે, તેથી સારી વાત કરનારના અંગત દેષ નહી જોતાં સારાસારના વિચાર કરી સાર વસ્તુ ગ્રહણ કરવી.
૧૧ અપ્રિય વચન દુર્ભાગ્યને આમંત્રે છે.
૧૨ મનુષ્યત્વથી જ સુખ મળે છે. મનુષ્યત્વ સિવાય મહાન લક્ષ્મીવાન કે સત્તાવાન પણ સુખ લાગવી શકતા નથી.
For Private And Personal Use Only
૧૩ ઢયા પ્રેમ અને ઉદારતાથી મનુષ્યત્વ પ્રાપ્ત થાય છે.
૧૪ લક્ષ્મી સત્કાર્યો માટે ઉપયેાગી અને સુખ આપનાર છે. દુષ્કર્મ અને સંગ્રહ માટે નિરૂપયેાગી અને દુ:ખ આપનારી બને છે.
૧૫ સંસ્કારથી સદ્નાન અને સદ્નાનથી ઉચ્ચ ચારિત્ર આવે છે.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પન મકારા.
વિદ્યાર્થી વિભાગ વાંચન.
સાચા વિદ્યાર્થી બનવાની ખરી ભાવના
(લેખક-સન્મિત્ર શ્રી કપૂરવિજયજી મહારાજ )
૧ જ્યાં સુધી સંપૂર્ણ જ્ઞાન ન સાંપડે ત્યાં સુધી આપણે સહુએ સદવિદ્યા મેળ- વવા સદાય ઉદ્યમ કરવો. ૨ આપણા જીવનને પવિત્ર કરે, વિચાર વાણી અને આચાર સુધારવામાં સહાય
કરે, આપણા પાપ દોષ ટાળે અને સાચો માર્ગ સુઝાડે તેવી વિદ્યા વિનય
બહુમાન સાથે પરોપકારી જ્ઞાની ગુરૂની યોગ્ય સેવા કરીને મેળવી લેવી. ૩ તેવી સાચી વિદ્યા દેનારા જ્ઞાની ગુરૂનો ઉપકાર આખી જીંદગી સુધી ભૂલો નહીં. તેમની હિત આજ્ઞા માન્ય કરવી અને ગ્ય વિદ્યાથીઓને તેવી પવિત્ર વિદ્યા પ્રેમપૂર્વક કંઈ પણ લેભ-લાલચ વગર હોંશભર આપવી. ૪ ખરા વિદ્યાથીમાં કોઈ પ્રકારની બૂરી આદત દુર્વ્યસન (આભવ પરભવમાં
બહુ કષ્ટદાયક અપલક્ષણ) ચા, કોફી, તમાકુ, બીડી, સીગારેટ, અભયભે. જન, વિષયલોલુપતા, મસાલાદાર ખોરાક, નાટક, સીનેમા, અને કામવિકાસ જનક નોવેલેનું વાંચન વિગેરેને પ્રવેશ થવા ન પામે તેવી સાવચેતી ૨ાખવી જોઈએ. ૧૬ બુદ્ધિ વગરને મનુષ્ય સદગુણ હોવા છતાં સુખ મેળવી શકતો નથી.
ભજ મન રે, જીન નામ સુખકારી. (૨) તપ, જપ, સાધત, કંઇ નહીં લાગે,
ખરચ નહીં દમડી–જીન નામ સુખકારી ભજ મન રે, સુખ, સંપત્તિ, સહેજે મળતાં,
વિપત્તિ જાય ટળી–જીન નામ સુખકારી ભજ મન રે, આત્મોલ્લાસે મનવાંચ્છિત પામે, આત્મકલ્યાણ કરીજીન નામ સુખકારી ભજ મન રે,
કલ્યાણચંદ કેશવલાલ ઝવેરી.
--
-
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાચા વિદ્યાર્થી બનવાની ખરી ભાવના.
૧૮૧ પ તેવા કેઈપણ પ્રકારના દેષથી બચવા પુરતી કાળજી રાખી રહેવા માતાપિ
તાદિ વકીલએ અને શિક્ષકોએ પણ લક્ષ રાખવું ઘટે. શરૂઆતમાં ગૃહશિક્ષણ જેવું મળે તેવા સંસ્કાર બાળકોમાં દાખલ થાય છે; તેથી જ તે વખતે બાળકેમાં કઈ જાતના નબળા સંસ્કાર ન પડે તેવી પાકી સંભાળ વડીલેએ રાખવાની જરૂર છે.
કેળવણી એટલે શું ? જેથી બુદ્ધિ બળ ખીલે-વિકાસ પામે, ગમે તેવા સંજોગોમાં પણ સુબુદ્ધિ ઉત્પન્ન કરી સાચો માર્ગ સૂઝાડે, હિતાહિત સારી રીતે સમજાય, જેથી અહિત તજીને હિતકારી વાતનેજ આદર કરાય અને વિવેક જાગે, જેથી ખરે સ્વીકાર કરાય, અવગુણને તજી ગુણનો જ આનંદ અને ખરૂં સુખ સાંપડે એનું નામજ કેળવણી.
કેળવણીના ત્રણ પ્રકાર. ૧ શરીરની ૨ મનની ૩ હદયની તેમાં શરીરને ગ્ય કસરત વિગેરેથી સારી.
રીતે કસી પિતાનું દરેક કામ જાતેજ કરવા સશકત (સમર્થ) બનવું તે કેળવણું. ૨ જેથી હિતાહિત, ગુણદોષ, કર્તવ્ય અકર્તવ્ય સારી રીતે વિચારી સમજી શકાય
તે માનસિક કેળવણી. સારૂ વાંચન, મનન ને સત્સંગથી તે લાભ મળે છે. ૩ સાચું તે મારૂં એ સત્ય તત્વને આદર જેથી થાય અને મારું તેજ સાચું
એ કદાગ્રહ ટળે જેથી શુદ્ધ તવની શ્રદ્ધા પ્રકટે અને જેના પરિણામે અહિં સા શુદ્ધ (દયા) સત્ય, પ્રમાણિકતા, શીલ (બ્રહ્મચર્ય) સંતેષ, ક્ષમા, નમ્રતા અને સરળતાદિક અનેક સદ્દગુણેનો લાભ મળે તે હૃદય-કેળવણી અથવા
આમિક કેળવણી કહી શકાય. ૧ શરીર નીરોગીલું રહે તેવી દઢ કાળજી હું હરહંમેશ રાખીશ, ખાનપાન વિગેરે પિતાની પ્રકૃતિને અનુકુળ વાપરીશ, શરીર નિરોગીલું રહે તેવા ખાનપાન સાથે એગ્ય અંગકસરત પણ કરતો રહીશ; જેથી સ્વકર્તવ્ય કર્મ કરવામાં ઉત્સાહ પૂરતા પ્રમાણમાં બન્યો રહેવા પામે અન્યની આશાએ ભી રહેવું
ન પડે. ૨ દરેક કાર્ય પ્રસંગે હિતાહિતનો વિચાર કરવા પૂર્વક હિતપ્રવૃતિને આદર
અને અહિતને ત્યાગ કરવા મનની સ્વત: પ્રેરણું થયા કરે એવા ઉત્તમ ગ્રંથનું
વાંચન-મનન કરવા વડે અથવા સત્સંગ વડે મનને કેળવતો રહીશ. - ૩ મન અને ઇન્દ્રિયોનો માલીક આત્મા દેહમાં વ્યાપી રહેલે શકિત રૂપે અનંત
શકિત અને અનંત જ્ઞાનાદિક ગુણોનો સ્વામી છતાં પૂર્વ ભવગત અનેક કર્મ
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૨
- શ્રી આત્માનંદ પ્રકાર. વાસના દેષથી દબાયલે દીસે છે, તેને સર્વજ્ઞકત શાસન મુજબ સંયમના
માગે છે અનુક્રમે સકળ દોષ મુકત કરવા સતત પ્રયત્નશીલ બનીશ. ૪ અજ્ઞાન, મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય અને મન વચન કાયાનાગ-વ્યાપાર વડે
જીવ નવાનવા કર્મ બંધન કરતો રહી ભવપરંપરાને વધારે રહે છે, તેને સુવિવેકવડે પુરૂષાતન ફોરવી, ત્યાગ કરી આત્માને ઉન્નતિના માર્ગે સ્થાપતો રહીશ. ૫ પિતે સંયમને માર્ગ આદરી, આત્મશક્તિ ખીલવી, અન્ય આત્માથી બંધુ
એને તથા બહેનોને પણ ખરા સંયમ માર્ગમાં જેડીશ. ૬ સંયમમાર્ગની જેમ જેમ રક્ષા-પુષ્ટી બનવા પામે તેવા ઉપાય લેવા બનતી
કાળજી રાખીશ. ૭ ગતાનુગતિકતા રૂપ લેક પ્રવાહને તજી તન મનને હૃદયની શુદ્ધિ કરે એવો
સત્ય શુદ્ધ માર્ગ સમજી આદરવાનો ખપ કરીશ. ૮ આવી પવિત્ર કેળવણું મેળવી ખરેખરૂં સુખ સંપાદન કરીશ ત્યારે જ તેની
સાર્થકતા થશે. ૯ પ્રારંભમાં જ આવી કેળવણું પાળતો બાળવયથી જ સાદાઈ અને સંયમના
પવિત્ર પાઠ શીખી હું પોતે માર્ગાનુસારી બનીશ. એટલે માર્ગાનુસારીપણાના ઉત્તમ ગુણોને આદરીશ અને સર્વત પવિત્ર ધર્મને લાયક બનવા પ્રયત્ન
કરીશ, જેથી દુઃખમુક્ત થઈને સુખી થઈશ. ૧૦ ઉછાંછળી શુદ્ર વૃત્તિને તજી ગંભીરતાથી ગુણમાત્રને હંસની જેમ તારવી
કાઢતાં શીખીશ. દેષની ઉપેક્ષા કરી ગુણ ગ્રહણ કરીશ. ૧૧ સઘળા અનાચાર દેશે (દુર્બસને) થી દૂર હઠી, સ્વવીર્ય-શકિત વધારી, - તેને બને તેટલો સદુપયોગ સ્વપર હિત માટે કરીશ. ૧૨ ઠંડી અને મિલનસાર પ્રકૃતિને ધારણ કરીશ. ૧૩ લેક નિંદે એવાં કામ તજી અને પ્રશંસા વધે એવાં કામ કરવા બનતું લક્ષ
રાખીશ. ૧૪ હલકા વિચારો વડે મનને મલિન કરીશ નહિં, પવિત્ર, ભાવનાવડે મનને
પ્રસન્ન રાખીશ; મનને સ્થિર અને શાંત કરીશ. ૧૫ પાપથી તથા લેક-અપવાદથી બહીતો રહીશ. ૧૬ માયા-કપટ તજી સરળતા રાખીશ. ૧૭ બનતાં સુધી કોઈની ઉચિત માગણીને ભંગ નહિં કરું..
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાચા વિદ્યાર્થી બનવાની ખરી ભાવના.
૧૮૩ ૧૮ ઉત્તમ કુળમર્યાદા લેપીશ નહિં. ૧૯ સહુ જીવ ઉપર દયા અનુંકા રાખીશ. ૨૦ કોઈનો બેટે પક્ષ કરીશ નહિં. સાચાનો જ પક્ષ કરીશ. નિપક્ષપણે વતીશ. ૨૧ સદ્ગુણ અને સગુણીનો રાગી બનીશ. ૨૨ સત્ય વાતનો ખૂબ આદર કરીશ. ૨૩ હું પોતે સારી કેળવણી મેળવી સ્વકુટુંબી જનોને પણ જોઈતી કેળવણી
આપીશ. ૨૪ કોઈ કામ વગરવિચાર્યું કરીશ નહિં. પણ પરિણામે હિતકારી કાર્યો કરતો રહીશ. ૨૫ ગુણ-દોષ, હિત-અહિત, કાર્ય–અકાય, ઉચિત-અનુચિત, અને ભક્ષ્ય-અભ
ક્ય વિગેરેને સારી રીતે સમજી લેવા પ્રયત્ન કરીશ. ૨૬ પાકી બુદ્ધિવાળા અનુભવી પુરૂષને અનુસરીને ચાલીશ; સ્વછંદ વર્તન
તજીશ. ૨૭ ગુણી જનોને ઉચિત વિનય સાચવીશ. ૨૮ કાર્ય કુશળ બની સ્વપર હિત સાધતો રહીશ. ૨૯ બીજાએ કરેલ ઉપકારને ભૂલીશ નહિ. ૩૦ સ્વાર્થ તજી તન મન ધનથી પરનો સ્વત: ઉપકાર કરવા તત્પર રહીશ. ૩૧ સર્વ વાતે કુશળતા મેળવવા પ્રયત્ન કરીશ. ૩૨ માતાપિતાદિ વડીલે પ્રત્યે સદા સન્માનની દ્રષ્ટિ રાખીશ અને તેમની હિત
શિક્ષાને લક્ષમાં રાખી સદવર્તન સેવીશ. ૩૩ એ રીતે પવિત્ર કેળવણું મેળવી શરીર, બુદ્ધિ અને આત્માનો વિકાસ કરી
માનવભવને સફળ કરવા પ્રયત્ન કરીશ. ૩૪ આ સર્વને મૂળ પાયે બ્રહ્મચર્ય છે, તેથી શુદ્ધ બ્રહ્મચર્યનું પાલન કરવા માટે
મન અને ઇંદ્રિયોને કાબુમાં રાખવાનો પ્રયત્ન કરીશ, કામ વિકાર પેદા થાય
તેવા બધાં સંજોગોથી સાવચેત રહીશ. ૩૫ હસ્તકર્મ, સૃષ્ટિવિરૂદ્ધ કર્મ, અને બાળલગ્ન એ ત્રણે દોષે શરીર, બુદ્ધિ,
બળ, આયુષ્ય, અને સુખશાંતિનો નાશ કરી રગ શેક અને ભારે અશાંતિ
ઉત્પન્ન કરે છે, એથી બચવા હું સદા લક્ષ્ય રાખીશ. ૩૯ નબળી બત, એકજ પથારીમાં સાથે શયન અને નબળી ૨મત ગમતથી
પણ સ્વવીયને નાશ-બ્રહ્યચર્યના ભંગ થવા પામે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. ૩૭ એગ્ય દેખરેખ વગર બચપણમાં જ જે આવી કોઈ નઠારી ટેવ પડી જાય છે,
તે કાયા શક્તિહીન બની જવાથી જીવન સાવનિમાલ્ય-શુક–નીરસ થઈ જાય છે. ૩૮ વિદ્યાથી બ્રહ્મચારી જીવન એજ જીવનના પ્રારંભનો સુખમય સમય છે. આ
જીવન જેટલું દઢ ને પવિત્ર રહેશે તેટલું સુખ ને દીર્ધાયુ પ્રાપ્ત થવા ઉપરાંત
તે મોક્ષદાયક બનશે, એમ સમજી તે તરફ હું અધિક લક્ષ રાખીશ. ૩૯ પુરૂષને ૨૫ વર્ષ પહેલાં અને સ્ત્રીને ૧૬ વર્ષ પહેલાં શરીરની મૂળ ધાતુઓ કાચી હોય છે, તેથી તેટલી ઉમ્મર પહેલાનું લગ્ન વધારે નુકશાનકારક થાય છે. શરીર, બુદ્ધિ અને આત્મવિકાસ સારાં દઢ કરવાની સાચવી રાખવા ઈચ્છનારાઓએ ઉક્ત મર્યાદા લોપવી જોઈએ નહિં અન્યથા એમાં અનેક
અનિષ્ટ પરિણામ ઉલયને જીવન પર્યત ભેગવવાં પડે છે. ૪૦ જેઓ ઉક્ત મર્યાદાનું સારી રીતે પાલન કરવા લક્ષ રાખે છે, એ જીવન
પર્યત તેનાં અનેક સુંદર પરિણામેનો લાભ મેળવે છે. ૪૧ અખંડ બ્રહ્મચર્ય અર્થાત્ જીવનપર્યત મન, વચન, કાયાથી શુદ્ધ બ્રહ્મચર્યનું
પાલન કરવાથી વિવેકી આત્મા બહુજ ઉંચી દશાને પામે છે; એવા અનેક સતા અને સતીઓના ઉત્તમ દાખલા આપણને એવી ઉત્તમ દશા પામવા
પ્રેરણ કરે છે. ૪૧ વિનયથી વિદ્યાની પ્રાપ્તિ ને સફળતા થાય છે, વિનયહીનને વિદ્યા ફળતી નથી. ૪૩ વિદ્યાગુરૂ અને વિદ્વાનો પ્રત્યે પૂજ્યભાવ ને બહુમાન રાખવાથી, તેમના સદ્દ
ગુણેની પ્રશંસા કરતા રહેવાથી તેમને નમસ્કાર ને ઉચિત સેવાભક્તિ કરવાથી
તેમની પ્રસન્નતા (પ્રસાદ-અનુગ્રહ) મેળવી શકાશે. ૪૪ “સા વિદ્યા યા વિમુક્તયે” જેથી અનાદિ અજ્ઞાનમિથ્યાભ્રાન્તિ ટળે અને
ખરૂં આત્મભાન થવા પામે, જેના પરિણામે અનેક દોષ નાસે અને સદગુણો
પ્રકટે એવું શુદ્ધ નિર્દોષ–પવિત્ર જીવન બને તે ખરી વિદ્યા જાણવી. ૪૫ ખરી વિદ્યાથી વિવેક પ્રકટે છે એટલે ગુણદેષની ખરી ઓળખાણ થાય છે.
વહેંચણ કરતાં આવડે છે, જેથી અમૃતની જેમ ગુણને આદર અને ઝેરની
જેમ દોષનો ત્યાગ કરવાનું સહેજે બને છે. ૪૬ તેજ ખરો વિદ્વાન છે, જેને ખરી વિદ્યા વરી છે. ૪૭ ખર વિદ્વાન સાદાઈ ને સંયમને સત્કારે છે. • ૪૮ ખર વિદ્વાન રાગ-દ્વેષને ક્રોધાદિક કષાયને દૂર કરવા પૂરતું લક્ષ્ય આપે છે. ૪૯ રાગદ્વેષાદિક દેશે પ્રકટ થાય અને વૃદ્ધિ પામે એવાં નિમિત્તોને ખર વિદ્વાન
વા થતા નથી.
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાચા વિદ્યાર્થી બનવાની ખરી ભાવના.
૧૮૫ ૫૦ રાગદ્વેષાદિક વિકારો શાંત થાય–નષ્ટ થાય એવાં નિમિત્તોને ખર વિદ્વાન
સત્કાર રહે છે. પ૧ સાદા ને સંયમી જીવનવાળાને હિંસાદિક પાપાચરણથી જેમ બને તેમ પાછા
ઓસરવાનું અને અહિંસાદિક સદાચરણના પંથે વળવાનું જ પસંદ પડે છે,
જેથી સ્વપરહિતમાં વધારો થવા પામે છે. પર મદ–અભિમાન-અહંકારાદિ દોષો (વિકારો) ને ગાળવા માટે વિદ્યાનું સેવન
કરાય છે. જે વિદ્યાના સેવન–અભ્યાસવડે મદ–અહંકારાદિ દોષ ટળે તેજ
વિદ્યા સાચી, વિનય–નમ્રતાથી વિદ્યા શેભી ઉઠે છે. ૫૩ જેમ ક્રોધ તપનું અજીર્ણ લેખાય છે, તેમ મદ-અહંકાર પણ જ્ઞાન અને
ક્રિયાનું અજીર્ણ સમજવું. ૫૪ શરીરના, મનના અને આત્માના મળ ને, દોષોને અને વિકારોને શોધી કાઢી
તેને નિર્દોષ-નીરોગી બનાવે તેને ખરો વિદ્વાન જાણ; તે વગર કાઠીઓને તો વેટીઆ હેર સમાન લેખવા ઘટે.
–(ચાલુ) 03030303030DBOLO
સ્ત્રી વિભાગ વાંચન.
૧ વાટ્યરક્ષા–શરીર પાલન સંબંધી શિક્ષણ પ્રથમ આપવું જોઈએ, કારણકે આ દેશની સ્ત્રીઓનું તે ઉપર બીલકુલ લક્ષ નથી જેથી પોતાનું શરીર રક્ષણ કેમ કરવું તેનું જેને જ્ઞાન નથી, તે પોતાની સંતતિની શરીર રક્ષા કરી શકશે તે આશા રાખવી વ્યર્થ છે, અને તેથી જ સરકારના દસદસ વર્ષે વસ્તી પત્રકમાં આંકડાઓ જ આવે છે તેમાં ચાલુ સ્થિતિ તપાસતાં આ દેશમાં બાળકોનું મરણ પ્રમાણ વિશેષ આવતું દેખાય છે. જ્યારે આ દેશની સ્ત્રીઓને શરીર રક્ષા, પાલન, બાળક ઉછેર વગેરે જાતનું શિક્ષણ મળશે ત્યારે જ બાળકોના મર પ્રમાણમાં ઘટાડો થશે, તેટલું જ નહિ પરંતુ આજ જે અ૯૫વીર્ય, અલ્પબુદ્ધિ, અપાયુ, અ૯૫તેજ અને નિરંતર રેગીપણું જે જણાય છે તેને બદલે ઉપરોકત શિક્ષણ આપણી બહેનોને પ્રથમથી જ જે આપવામાં આવશે, તે તેમના સંતાને બુદ્ધિમાન, બળવાન, અને દીર્ધાયુ અને પિતાનું આત્મરક્ષણ કરી શકે તેવા દરેક ગૃહમાં જોઈ શકાશે.
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૮૬
શ્રી આત્માના પ્રકાશ
૨ પાકશાસ્ત્રનુ શિક્ષણ પણ સ્ત્રીએ માટે ઉપયાગી છે, તે મમતના પુસ્તક ગુજરાતી ભાષામાં મે ત્રણુ પ્રગટ થયા છે, પણ એકલા પુસ્તકાના વાંચનથી તેની નિપુણતા મેળવી શકાતી નથી. સ્ત્રી કન્યાશાળામાં તેના કલાસેા અને તેના અનુછાના અને તે જાણનાર અનુભવી મ્હેનેાના માસ્તર્પણા નીચે તેનું શિક્ષણ આપવું જોઇએ. સાથે જાતીય આચાર, વિચાર સ્વચ્છતા, રીતભાત રિવાજો, સમયે પચેગી સભ્યતાવાળા ગીતાદિનું શિક્ષણ પણ આપવાની તેટલી જ આવશ્યકતા છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩ રાગીયાની માવજત સેવા સંબ ંધી સ્ત્રીએ માટેના ખાસ પુસ્તક નથી, પરંતુ તે માટે સરકાર તરફથી નર્સનુ શિક્ષણ અપાય છે, પરીક્ષાએ થાય છે. તેના ઉપયાગ મુંબઇ જેવા શહેરમાં માંદગીના પ્રસંગે માત્ર શ્રીમતેા કરી શકે છે, કારણકે તેને ચાર્જ સામાન્ય મનુષ્ય આપી શકે નિહુ અને નાના શહેરી અને ગામડામાં તે ન પણ મળી શકે નહિ ત્યારે તેને બદલે સ્ત્રી શિક્ષણમાં માંદાની માવજત કરવાનું શિક્ષણુ, તેની જાણકાર હૅના-નાં રાખી દરેક નાના મેટા શહેરા અને ગામડાની કન્યાશાળામાં ઓછા વધતા અંશે આપવાની જરૂરીયાત છે. કારણકે રાગીને શીઘ્ર આરોગ્ય પ્રાપ્ત કરવા માટે આ શિક્ષણની જરૂર છે. ઘરની સ્ત્રીએ થાડાઘણા કે સંપૂર્ણ અંશે માંદાની માવજત કરવાની જાણકાર હાય તે રાગીયાના રાગ તેથી અડધા થઇ જાય છે. રાગીને પથ્યતાની જેટલી જરૂરીયાત છે, તેથી વિશેષ જરૂર સારવાર-માવજત કરનારની છે.
શિવણુ ગુ'થણુ અને ભરતકામનું શિક્ષણ જેને ઘરગતુ ઉદ્યોગ કહેવામાં આવે છે, આ જાતનું શિક્ષણ કાઇ કાઇ સ્થળે કન્યાશાળાઓમાં અપાય છે તેને બદલે દરેક સ્ત્રી શાળાઓમાં હાવુ જોઇએ, સામાન્ય કે ગરીબ સ્થિતિના કુટુંબમાં તે એનાથી કુટુ ંબના કપડા શિવણુ વગેરેના ખર્ચ એળે થાય છે, તેટલુ જ નહિ પરંતુ આ શિક્ષણુ જો પ્રાપ્ત કર્યું... હાય તે આવિકાના સાધન વગરની સ્ત્રીઓ
આ જાતના ધંધામાંથી પેાતાનુ` કે પેાતાના કુટુંબનુ ગુજરાન પણ સુખેથી ચલાવી શકે છે. વળી રાંધવા વિગેરે ઘર કામથી પરવારતાં વધેલાં બાકીના ટાઇમે જે કુથલી કે પ્રમાદથી વખત નકામે જાય છે, તેને બદલે તેના ઉચિત લાભ આથી થાય છે તે સિવાય પણ સ્ત્રીએના સદાચાર માટે અનેક લાભા સમાયેલ છે.
ધાર્મિક શિક્ષણ–જેનાથી સદાચારીપણું` પ્રાપ્ત થાય, અતિથિ સેવા થઇ શકે, તેમજ શ્રાવિકા ક બ્ય તરીકે દેવ પૂજા, ગુરૂદશ ન, જૈનાના બાહ્યાચાર, આવશ્યક ક્રિયા, વ્રત, તપ, જપ, નિયમા વગેરેનું જ્ઞાન પણ આનાથી થાય. બીજું ગમે તે શિક્ષણ લેવામાં આવે પરંતુ ધાર્મિક શિક્ષણ વગર તે શુષ્ક છે, તેજ રહિત છે, માટે બાલ્યાવસ્થાથી પ્રથમ ધાર્મિક સંસ્કાર હેાવા જોઇએ અને ધાર્મિક શિક્ષણની શરૂઆત પણ ત્યારથી થવી જોઇએ. આ થવા માટે જૈનસમાજ તરફથી ( મુખ્યતા
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર.
૧૮૭ ધાર્મિક શિક્ષણની રાખી) જેન કન્યાશાળાઓ થવી જોઈએ અને તેમાંજ ધાર્મિક શિક્ષણ સાથે ઉપરોકત સ્ત્રી ઉપયોગી શિક્ષણ પદ્ધતિસર અપાવું જોઈએ. આ બધા માટે શિક્ષણની સીરીઝ ઉપરોકત વિષયે ધ્યાનમાં રાખીને રચાવી જોઈએ. આટલું બને તો તેના ઉચ્ચ ફળ સમાજ દેખી શકે, તેટલું નહિ પરંતુ શ્રાવિકારત્ન, જૈન કુળ ભુષણ ગૃહિ કે આદર્શ સ્ત્રી તો જ બની શકે. આ બધું ઠીક પરંતુ પતિવ્રતા સ્ત્રીઓનું કર્તવ્ય જાણવા માટે જૈન કે ઈતર સાહિત્યમાંથી પ્રભાવિક રસ્ત્રીઓ, સતી સ્ત્રીઓના ચરિત્રો, કથાઓનું શિક્ષણ આપવું જોઈએ; મનનપૂર્વક તે વાંચવું જોઈએ. કારણ કે તેવા ઘણુ ખરા ગ્રંથોમાંથી સ્ત્રી કર્તવ્ય, આચાર વિચાર, શીલ-સદાચાર, રીતભાત, લોકચરિત્રનું જ્ઞાન થવા સાથે સદાચારી ધમી મનુષ્યને વિપત્તિ પડતાં પોતાના શીલનું રક્ષણ તેઓ કેવી ચમત્કારીક રીતે કરી શકે છે, અને અધમ મનુષ્યના છેવટે કેવા હાલ થાય છે વિગેરેનું ભાન તે તે જાતના શિક્ષાપ્રદ અનેક ગ્રંથોના પઠન પાઠનથી મળી શકે છે માટે તેની જરૂર છે. હવે છેવટે ગૃહિણીનું કર્તવ્ય કેવું હોવું જોઈએ તેના શિક્ષણની પણ જરૂર છે તે હવે પછી. (ચાલુ)
વર્તમાન સમાચાર.
. r2==
શ્રી રઘંભતીર્થથી શ્રી સંધ સિદ્ધાચળજી તીર્થે શ્રીમાન આચાર્ય વિજયનેમિ સૂરીશ્વરજી વગેરે મુનિ મહારાજાઓ, સાધ્વી મહારાજ સાથે માગશર વદી ૭ ના રોજ નીકળી પોષ સુદ ૧૦ ના રોજ આનંદપૂર્વક પહોંચ્યો છે. સંધવી તારાચંદ સાકરચંદે પોતાની આર્થિક સ્થિતિ કરતાં વિશેષ ઉદારતા બતાવી ભક્તિ કરી છે. સંઘના દરેક મુકામે આચાર્ય મહારાજશ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજીની અમૃતમયવાણીનું પાન અનેક જૈન જૈનેતરોએ કર્યું છે. વળી અને પાલીતાણામાં રાજ્ય અધિકારીઓએ પણ સંધના સામૈયામાં આવી વગેરેથી ભક્તિભાવ બતાવ્યો હતો.
શ્રી રાધનપુરથી શ્રી સિદ્ધાચળજી તીર્થો આવવા નીકળેલો સંધ રાધનપુર નિવાસી શ્રીયુત શેઠ જીવતલાલ પ્રતાપશીએ પિષ સુદ ૧૧ ના રોજ અનેક સાધુ સાધ્વી મહારાજ સાથે સંધ કાઢયો છે. સાથે પંન્યાસજી ભકિતવિજયજી મહારાજ વગેરે સંધમાં યાત્રાળુ ભાઇઓ, બહેનો વગેરે વળાવીયા, ગાડાવાળા, નોકર ચાકરો મળી શુમારે એક હજાર માણસ છે. બંધુ જીવતલાલભાઈ શ્રીમંત, ઉદાર, અને દેવગુરૂધર્મના પૂર્ણ ભક્ત હોવાથી ઉદારતા ઉત્સાહ ઉચ્ચભાવના અને ભક્તિ કરવા માટે લક્ષ્મીને ઉત્તમ પ્રકારે છુટથી વ્યય આ ઉત્તમ કાર્યમાં કરે છે. સંધમાં હાથી, અંબાડી, દેરાસર, પ્રભુજી વગેરે સાથે છે. ભોજક અને પૂજા ભણાવનારા ગાયકે પણ સાથે હોવાથી દરેક મુકામે પૂજા ભણાવવા વગેરેથી દેવભક્તિ પણ પ્રમોદપૂર્વક થાય છે. આ સંધ પ્રમાણમાં એક હકીકત ખાસ નોંધવા જેવી એ છે જે સંધવી જીવતલાલભાઈ શ્રી સંધ સહિત બજાણું શહેરમાં આવતાં ત્યાંના નવાબ-દરબાર સાહેબ કમલખાનજી સાહેબે સામૈયાથી સારે
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
સત્કાર કર્યો હતો તેટલું જ નહિ પરંતુ જીવતલાલ ભાઈની વિનંતી તેમજ સ્નેહને અંગે વગેરેથી પર્યુષણ પર્વના આઠ દિવસે શ્રી સંધ પહોંચ્યાની તારીખ પોષ વદી ૧૪ અને જીવતલાલભાઈના જન્મ દિવસ જેઠ વદી ૪ એ દશ દિવસ કાયમને માટે બજાણુના નામદાર દરબાર સાહેબે મટનમારકીટ બંધ અને શિકાર બીલકુલ નહિં કરવાને પોતાના આખા રાજ્યમાં ઠરાવ કર્યો છે. તે ઠરાવની નકલ.
ઉપરોક્ત ઠરાવ બજાણા દરબારે કરી અનેક જીવોને અભયદાન આપેલ છે. જે માટે જિન કેમ આભારી છે. આ સમા તરફથી તે માટે મુબારકબાદીનો તાર અને પત્ર નામદાર બજાણું દરબારને મોકલ્યો છે. પુણ્યશાળી છે આવા કાર્યોના પણ શુભ નિમિત્ત થાય છે. આવા શ્રી સંઘ કાઢી તીર્થયાત્રાના કાર્યો કરતાં અવાંતરા આવા ધર્મના શુભ પ્રસંગ બને છે તે આવા કાર્યોથી દેખાય છે. ધારવા પ્રમાણે શ્રી સંઘ માહ વહી ૮ શ્રી સિદ્ધાચળજી પહોંચશે. અમે શેઠ જીવતલાલભાઇને મુબારકબાદી આપવા સાથે ધન્યવાદ આપીયે છીયે. હ. ઍ. ઍ. નં. ૪ર
હજુર બંગલે,
બજાણા–તા. ૮-૨-૨૯ ઓફીસ ઓર્ડર. શ્રી રાધનપુરથી શેઠ જીવતલાલ પરતાપશીને સંધ શ્રી શેત્રુંજયની યાત્રા અર્થે અહીંથી પસાર થતાં હીના શ્રી મહાજન તરફથી આગ્રહ કરી એક દિવસ રોક્તા અને આજે રા. સંધવી શેઠ તરફથી અમને આમંત્રણ કરી પોતાના મુકામ ઉપર લઈ જવામાં આવેલ અને ત્યાં શ્રી જૈન મુનીઓએ ધર્મ ઉપર સારાં ભાષણો કરી અહીંની પ્રજા તથા સર્વે લેકેનું સારું ધ્યાન ખેચ્યું હતું અને અમારો સારે સત્કાર કર્યો હતો. અમોએ અમારા ભાષણમાં હિંદુ મુસલમાનની ઐકયતા જણાવી હતી. અને હિંદુ પ્રજા તરફનો અમારો પ્રેમભાવ બતાવી આ તાલુકામાં પર્યુષણના આઠ દિવસ તથા આજના સંઘના મેળાવડાનો એક દિવસ હંમેશને માટે યાદ રાખવા આ તાલુકામાં કસાઈની દુકાન બંધ રાખવા જાહેર કરેલ તેની આ ઓર્ડરથી નોંધ લઈએ છીએ તથા આજે સાંજના રા. સંધવીજીને કચેરીમાં આવવા આમંત્રણ કરેલ અને તે વખતે તેઓએ અમારા જન્મદીવસ ઉપર કાયમને માટે ગરીબ લોકોને ખવરાવવા રૂા. ૫૦૧) ની રકમ બેંકમાં મુકવાની જાહેર કરેલ અને તેમાં અમે રૂા. ૫૦૧)ની વધુ રકમ ઉમેરીને ઉપર મુજબ સદ્દઉપયોગ કરવા તથા શેઠને સંબંધ કાયમ જાળવવા સ્કીમ કરેલ ઉપરની શેઠની લાગણી માટે જેઠ વદ ૪ કે જે શેઠ મોસુફની જન્મતિથી છે તે હંમેશને માટે યાદ રાખવા તે દીવસ પણ ઉપર મુજબ કસાઈની દુકાન બંધ રાખવા ઠરાવવામાં આવે છે જે કેશીકાર અહીં કાયમને માટે બંધ કરવામાં આવેલ છે તો પણ ઉપરના દીવસમાં ખાસ પ્રબંધ રાખવાનો હુકમ કરવામાં આવે છે.
આ ઓર્ડરની ચાર નકલ રા. શેઠ જીવતલાલ પરતાપશી તરફથી મોકલવી અને એક નકલ પોલીસ ખાતે અમલ થવા મોકલવી.
Sd. Kamalkhanji.
દરબાર શ્રી બજા.
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર.
૧૮૮ A
ત્યાંથી સઘે પાશ શુદ ૧૦ ના રાજ લીંબડી શહેરમાં પ્રવેશ કર્યાં હતા. પેાશ શુદ્ર ૧૧ ના રાજ લીંબડીના નામદાર ઠાકૈારસાહેબને સધના મુકામે પધારવા સંધવીએ આમ ત્રણ કર્યું હતું. સવારના સાડાદશ વાગે નામદાર હાક્રારસાહેબ પધાર્યા હતા. સત્રના તમામ ભાઇએ મ્હેનેા તથા સાધુ સાધ્વી મહારાજ, અધિકારી વર્ગ અને લીંબડી શહેરના આગેવાન જૈન અને જૈનેતર ગૃહસ્થા પધાર્યાં હતા. પ્રથમ મહાસુખભાઇએ આભાર માન્યાાદ આચાર્યશ્રી વિજયલબ્ધિસૂરિ મહારાજ (કે જેઓ લાંબે વિહાર કરી ગઇકાલેજ સધમાં સામેલ થયા તેઓશ્રીએ જીવદયા વગેરે સંબધી વિવેચન કર્યું હતું. ત્યારબાદ ભાવનગરવાળા ગાંધી વલ્લભદાસ ત્રિભુવનદાસે લીંબડીના રાજવીની ઉત્તમ રાજ્ય કાર્યવાહી, જૈનધર્મી ઉપર લીંબડીના ઢાકારસાહેબના પ્રેમ અને સહાનુભૂતિ તથા જૈન ધર્મની ઓળખ અને બજાણાના દરબારશ્રીએ દરા દિવસ પેાતાના રાજ્યમાં શ્રી સંધના માનમાં જીવદયા પળાવવા કરેલ ઠરાવ વગેરે સબધી હકીકત જણાવી હતી. ત્યારબાદ માજી દિવાનસાહેબ શ્રીયુત ઝવેરભાઇએ જૈનધર્મ' સબધી ઉત્તમતા, સંધવીની ધર્મવૃત્તિ ઉદારતા માટે વિવેચન કર્યા બાદ નામદાર ડાકારસાહેબ ઉભા થઇ વિવેચન કર્યું કે જૈન ધર્મ ઉત્તમ ધર્મ છે. માના આલખન વગર મનુષ્ય ધર્મ માં શ્રદ્ધા પામી શકતા નથી કે તે મેળવી શકતા નથી. કાઇ પશુ ધમ માટે જેમાં કે ઉત્તમ કા થાય તે માટે મને માન છે અને સહાનુભૂતિ છે. જૈન ધર્મના કાર્યાં આ શહેરમાં સારા થાય છે. આવા સધેા કાઢવાથી અનેક લાભા છે. શેડ જ્વાભાતે મારે સારા પરિચય છે, તેએ ઉદાર અને ધર્મ પ્રેમી છે, વગેરે જમ્મુાવ્યા બાદ પર્યુષણુના બાકીના દિવસે અને પાંચ દિવસ કારતક સુદ ૧૪ ફ્રાગણુ સુદ ૧૪ ચૈત્ર સુદ ૧૩ અશાય શુદ ૧૪ આસા સુદ ૧૪ હિ ંસા મારા રાજ્યમાં આ સધના માનમાં કાયમ માટે બંધ કરૂ છુ. અને પાંજરાપોળ માં રૂા. ૧૦૦૧ આપુ છુ. તેત્રીએ બેઠક લીધા બાદ સંધવી જીવતલાલભાઇ નામદાર સાહેબને આવેલ અધિકારીવર્ગ અને ગૃહસ્થાના ઉપકાર માની પેાતાની લઘુતા બતાવી રૂા. ૩૦૦૧ શ્રી મગનલાલ ભુરાભાઈ જૈન ઓર્ડીંગને ભેજનશાળાના મકાન બંધાવવા તેમજ રૂા. ૫૦૦) શ્રી પાંજરાપાળમાં આપવાની ઉદારતા બતાવી હતી. ઠાકેારસાહેબે તે માટે મત જમીન આપવાની કૃપા કરી હતી છેવટે ફુલહાર અર્પણુ થતાં મેળાવડેા વિસરજન થયા હતા.
શ્રી જૈન શ્વેતામ્બર કેન્ફરન્સ
પ્રત્યેક ગામના શ્રી સદ્યા, જૈન બંધુએ અને વ્હેનેા તેમજ જૈન સંસ્થાએના કાવાહુકાને જણાવવામાં આવે છે કે આપણી કોન્ફરન્સનુ બંધારણ જે મુબઇ મુકામ મળેલી દશમી એક વેળાએ પસાર કરવામાં આવ્યું છે તેમાં ચાગ્ય સુધારા વધારા થવાની આવશ્યકતા જણાતા સહુ બંધારણની છાપેલી પ્રા તૈયાર કરવામા આવી છે. જે આ સંસ્થાના મુખપત્ર જૈન યુગના તમામ ગ્રાહકને માસિક સાથે બાંધી પહેોંચતી કરવામાં આવી છે. તેમજ કમિટીના ઠરાવ અન્વયે આપણી કામની વસ્તીવાળાં લગભગ દરેક શહેર યા ગામના આગેવાન અને શ્રી સંધ તરફ તથા મુનિ મહારાજાએ અને જૈન કામની સંસ્થાએ જેએના નામે અમને મળી શકયા છે તેમને તેમજ ગ્રેજુએટા જૈન પત્રાના અધિપતિ અને અન્ય આગેવાને એક એક છાપેલી પ્રત મેકલી આપવામાં આવી છે. જેને આ પ્રતો મળી હાય તેમણે બંધારણ ઉપર પેાતાની સૂચનાઓ અને ઘટતા સુધારાએ સંબધે યાગ્ય હકીકત સાર્ક સારા દરકતથી કાગળની એકજ બાજુએ અનુક્રમે લખી મેાકલવા વિનંતિ છે. બને તેટલી દરેક જગાએ આ પ્રતે માકલવામાં આવા છે છતાં જેઓને આ નકલ જોઇતી હોય તેમણે મગાવી લેવી. લી સેવક:
૨૦, પાયધાની.
}
મુંબાઇ તા. ૧૭ ૨-૧૯૨૯
For Private And Personal Use Only
ચીનુભાઇ લાલભાઇ શેઠ
એ રેસીડેન્ટ જનરલ સેક્રેટરી.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
-
તથા ચરિત્ર.
For Private And Personal Use Only
૧૮૮ B
જૈન સાહિત્ય માહિતિ પત્રક જેન સાહિત્યના પરિચય માટે ચના” એ સંબંધી આ માસિકમાં કરેલ ઉલ્લેખ મુજબ જેન ધર્મના પ્રકટ થતાં તમામ ગ્રથની માહિતિપરિચય તે કયાંથી મેળવવા, કયા વિષયના છે, શું કિંમત છે તેની જાહેરાત પુસ્તકાલયના સંચાલકો, જ્ઞાનભંગના વ્યવસ્થાપક અને વાંચકે વગેરેને મળે તે માટે આ સભાએ તેની યોજના નીચે પ્રમાણે શરૂ કરી છે. બધી માહિતિઓનું કાર્ય ઘણું મુશ્કેલ છતાં બનતા પ્રયત્ને તેની સંક્ષિપ્ત જાણું આપીશું જેથી તે માટે દરેક ગ્રંથના લેખક, સંપાદક, ગોર્જ, પ્રકાશ, પુસ્તકાલયના સંચાલકે, અને જીજ્ઞાસુ વાચકે અમારા પ્રયત્નમાં-માહિતી મેળવ
વામાં મદદ કરશે એવી નમ્ર વિનંત છે. સામાન્ય રીતે અનુક્રમે તેવો પરિચય અમારી જાણ પ્રમાણે આપવામાં આવશે. નંબર પુસ્તકનું નામ.
કર્તા, પ્રકાશક, અને મળવાનું સ્થળ. કિંમત. કયા વિષયનું છે ? ૧ કરેમિ : સૂવ ભાગ ૧ લે ( શ્રી મહાવીર. | પ્રભુદાસ બેહેચરદાસ જૈન વિદ્યાર્થી ભવન-રાધનપુર. આવશ્યક ક્રિયાની સમજ
જીવન રે સ્ત્ર ) • શ્રી શીખવદેવ.
ધીરજલાલ ટોકરશી શ્રી ચીમનલાલ નગીનદાસ બેગ ખાનપુર-અમદાવાદ.
૦-૧–૦ ||
વાર્તા. બાપયોગી. : જીવવિચાર પ્રવેશિકા.
૦-૧–૩ પ્રકરણ , કે જેનાગમ તત્વદીપિકા.
. કેવેતાંબર સાયુમાર્ગીય જેન હિતકારણ સભા-બીકાનેર. ૦-૩-૦ પ્રકરણ : ૫ પ્રાકૃત વ્યાકરણમ.
... શ્રી આઈટમત પ્રભાકર શેક મેતીલાલ લાધાજી-પુના. કે મરાજુલ
... ધીરજલાલ ટોકરશી શાહ-ખાનપુર-અમદાવાદ. | ૦-૧૦૦ | વાર્તા બાલોપયોગી. ૭ દંડક તથા જ બુદ્દીપ સંગ્રહણી પ્રકરણ સાથે. . શ્રી જૈન શ્રેયકર મંડલ-મહેસાણા. ૯-૧૨ પ્રકરણ જૈનશાળા
ઉપયોગી મેક્ષકી ચી ભાગ ૧ લે.
સૌભાગમલ અમુલખ લોઢા તથા મગનલાલ કેટા ! સંખ્યકત્વ મિથ્યાત્વના આમકાર્યાલય જાગૃતિ-બંગડી-મારવાડ.
સ્વરૂપની સમજ, ૬ શ્રી દેવચંદજી મહારાજ ત ક પ્રવચનની શ્રી કચ્છી દશા ઓસવાલ જૈન સભા--હુબલી
તત્ત્વજ્ઞાનના જુદા જુદા સજઝાય (સાથે).
ચતુર્ભુજ તેજપાળ
વિષે. ૧ લીધમને પુનરધાર. ... ન્યાયવિષાદ ન્યાયતીર્થ મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજી મહારાજ ભેટ સમયાનુસરતા સામાજિક
ધાર્મિક વિષય માટે.
www.kobatirth.org
વ્યાકરણ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
( ચાલું વિશેષ હકીકત માટે જુઓ આ માસિક નં. ૨-૩-૪-૫ મા અંકે )
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વીકાર અને સમાલાચના,
૧૮૯
આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિના પ્રવાસ— કરચલીયામાં ઉકત આચાર્ય મહારા જના સેાળવર્ષ પહેલાં પધાર્યા ત્યારના ઉપદેશથી નવું જિનાલય બંધાવવાના ત્યાંના શ્રી સંધે કરેલા નિય જિનાલય બંધાતા પૂ થતાં, તે જિનાલયની પ્રતિષ્ઠા ઉકત આચા` મહારાજના હસ્તેજ થાય તેમ યાગ્ય ધારી પાટણ વિનંતી કરવાને તે ગામના શ્રીસંધ ગયેલ હતા. સંધની વિનંતીને માન આપી આચાર્ય મહારાજ પાટણથી વિહાર કરી અનેક ગામેામાં સમય ધર્મ ઉપર વ્યાખ્યાના આપી તે તે સ્થળે સમાજ ઉન્નતિ માટે નમ્રતિ ઉત્પન કરી છે. અને ત્યાં ત્યાંના જૈન કામને કવ્ય સમજાયું છે. હવે આચાર્યશ્રી કરચલીયામાં પધાર્યા છે અને માહ શુ. ૧૩ ના રાજ ભકિત ભાવના પૂર્વ કે તેઓશ્રીના મુબારક હરતે પ્રતિષ્ઠ ચો.
અભિનંદન.
શ્રી અંતરીક્ષ તીના કેસની અપિલ દીગબરીભાઇએ આપણી વિરૂદ્ધ દાખલ કરી છે. જેથી શ્વેતાંબરીય જૈન તરથી આ કેસની લડતમાં ત્યાંના વકીલેને સહાય કરવા ભાઇશ્રી મેાતીચંદ ગિરધરલાલ કાપડીયા તા. ૧૩-૨-૨૯ ના રાજ ઇટાલીયન મેઇલમાં વિજ્ઞાયત ગયા છે. તેમની સફળ સફર ઇચ્છવા અને કેસમાં જીત મેળવી જલદી અહિં આવે તે માટે મુબારક બાદી આપવા અર્થે ભાવનગરના જૈન ગૃહસ્થાની એક મીટીંગ તા. ૧૦-૨-૨૯ ના રાજ માસ્તર માતીચંદ ઝવેરચંદના પ્રમુખપણા નીચે મળી હતી અને ઉપરાકત ઠરાવ કરવામાં આવ્યેા હતેા.
આ માસમાં મહા શુદ ૬ શ્રી કાવી બંદર, માહ શુદ ૧૩ રધાળા જલા ભાવનગર કરચલીયા જલ્લા સુરત, પાલનપુર, અને માહ વદી ૫ ભંડારીયા પાલીતાણે પ્રતિષ્ઠા છે ખેતી ક કાત્રીએ અમાને મળી છે. અમેા તે માટે અનુમેાદન કરીએ છીએ.
સ્વીકાર અને સમાલાચના,
સામાયિક તથા ચૈત્યવંદન—યાજક બ્રહ્મચારી શકરધરાજી પ્રકાશક શ્રી આત્માન ંદ જૈન સભા અબાલા. કિ ંમત સાડા ત્રણ આના જૈનશાળામાં ચલાવી શકાય તેવી પતિએ અને હિંદિ ભાષાના જાણકાર માટે ઉપયાગી થઇ શકે તેવી રીતે પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે. સામાયિક તેની વિધિ, ચૈત્યવ ંદન, પચ્ચખાણ, શ્રાવકને વ્યવહારિક ઉપયોગી હકીકત સાથે આપી વિષય સકળના સારી રીતે કરી છે, જૈનશાળામાં પ્રાથમિક શિક્ષણ તરિકેની જરૂરીયાત પુરી
પાડી છે.
શ્રી પાર્શ્વનાથ-પ્રભુ મહાવીર ——બળ ગ્રંથાવલી પ્રથમ શ્રેણી નં. ૩ તથા ન. ૪ લેખક ધીરજલાલ ટોકરશી શાહ કિંમત સવા આને દરેકના જૈનબાળ સાહિત્ય તરીકે આવી લલ્લુ મુકેાની આવશ્યકતા માટે તેના લેખક પ્રકાશકના પ્રયત્ન આવકારકદાયક છે. ગ્રંથમાં આવેલ કથાની સરલતા બાળકને વાંચતા આનંદ આપે તેમ છે. વળી કાગળ, ટાઇપ વગેરે પશુ સુંદર છે, અમે આ સાહિત્ય પ્રકટ નવા કાર્યની આમાદિ ઇચ્છીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૯૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
જૈનીચેાકી તરક્કી—લેખક લક્ષ્મીલાલ સખલેચા કિ ંમત આઠઆના, પેાતાના સમાજની ઉન્નતિ કરવા માટે વ્યવારમાં, ધર્મમાં, અને સમાજમાં શું શું કવ્યા કરવાના જરૂર છે તે માટે અનેક સુચના કાર્યવાહી સક્ષિપ્તમાં હિદિસાષામાં આ ગ્રંથમાં જણાવેલ છે. ગ્રંથમાં જણાવેલ કેટલીક હકીકતા જાણવા જેવી છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મવિકાસના માર્ગ પડિતજી લાલનને સામાયિક રહસ્યના અને ક્રિયાની સુંદર પ્રણાલીકાના થયેલ અનુભવ જૈતાને બતાવવા, બધુ લાલને જુદા જુદા કાડીયાવાડ ગુજરાતના શહેરમાં કરી સામાયિક યાગ ઉપરાંત આત્મવિકાસ અર્થે આપેલા ભાષણા અને પેાતાના અનુભવના લેખાના સગ્રહ આ બુકમાં આપવામાં આવેલ છે. દરેક વિષયે। સરલ ભાષામાં દૃષ્ટાંતા સહિત આપેલા છે, જે વાચક સુગમતાથી તેને લાભ લઇ શકે તેવું છે, અમા દરેક બંધુને વાંચવાની ભલામણ કરીયે છીએ. જૈનેતર પશુ નિષ્પક્ષપાત દૃષ્ટિએ તેમાંથી કઇ મેળવી શકે તેવુ’ છે. હિંમત વાચના, વિચારણા અને આચરણા.
લાલન ઘાવલી અને આનુભવિક પધો. જૈન સમાજમાં પદ્ય વિષય-કવિતાના વાચક્રા બહુજ અલ્પ છે; તેમ તેની સુંદર રચના પણ કુદરતની બક્ષીસ જેને હેાય તે કવિએજ કરી શકે છે. સુંદરકૃતિના પરિક્ષકા અને ઉત્સુક પણ કાઈ કાઇ વ્યક્તિ હોય છે. તેજ તેની કિ ંમત આંકી શકે છે. આ મુકમાં પડિત લાલન અને બધું કુંવરજીની કૃતિના પદો છે. કૃતિની પરિક્ષા તા ખરેખરી રીતે ઉચ્ચકાટીના કવિએ કરી શકે, પરંતુ આ બુકમાં આવેલ કેટલાક પદેદ્યમાં સરલ અને સ્પષ્ટ ભાવ તે તે વિષયને ઝળકી ઉઠે છે. કેટલાક પદેદ્યમાં કર્તાના અનુભવ સ્પષ્ટ જણાવેલ છે. ઘણી વખત રચનારને હ્રદયભાવ કવિતામાં આવી ઉભા રહે છે તેમ આ મુકના કેટલાક પામાં જણાય છે, અને ગ્રંથા મળવાનું. સ્થળ–મુંબઇ મેધજી હીરજી બુકસેલર– પાયની મુંબઇ નં. ૩
શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર વિરચિત-ન્યાયાવતાર-શ્રી દેવભદ્રસૂરિ કૃત પ્પિન સક્ષિત શ્રી સિદ્ધજિંગણી કૃત ટીકા સહિત. ડા. પી. એલ. વૈદ્ય એમ. એ. એ લખેલ ઈંગ્લીશ પ્રસ્તાવના અને નેટ સહિત, પ્રકાશક શ્રી જૈન શ્વેતાંબર કારન્સ તરફથી જનરલ સેક્રેટરીએ શેઠ નગીનદાસ કરમચ ંદ તથા ચીનુભાઇ લાલભાઇ સેાલીસીટર, કિંમત રૂા ૧-૮-૦ મુંબઇની યુનીવરસીટીએ બી. એની સને ૧૯૨૯-૩૮ ની સંસ્કૃત પરિક્ષા માટે મુકરર કરેલ જૈન ન્યાયને આ ગ્રંથ છે. મુંબઇ યુનીવરસીટીમાં જૈન સંસ્કૃત સાહિત્યને સ્થાન મળ્યાને! આ પ્રથમ પ્રસગ છે જે આવકાર દાયક ગણાય. જૈન સાહિત્ય હજી એટલું બધું વિપુલ છે કે જૈન સમાજ તેને સ સામાન્ય રૂપમાં મુકવા માટે પ્રયત્ના કરે-કાળજી રાખે તે જૈન સાહિત્ય માટે જગત આશ્ચર્ય પામે તેવુ' છે. જૈન શ્વેતાંબર કાનફરન્સ મુબઇ એફીસે આ જૈન સાહિત્ય વિષયક ગ્રંથ પ્રકટ કરવા બદલ તે ધન્યવાદને પાત્ર છે અને આ દિશામાં આ સંસ્થા આવા પ્રયત્ન ચાલુ રાખી વિશેષ પ્રમાણુમાં જૈન સાહિત્યની વધુ સેવા કરવા ભાગ્યશાળી થાય તેમ ઇચ્છીયે છીયે.
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બધુ રાયચંદ છગનલાલના સ્વર્ગવાસ. ભાઈ રાયચંદ શુમારે ચાપન વર્ષની વયે કેટલાક વખતથી ચાલી આવતી દમની બિમારી ભાગવી, આમાસની શુદ ૧૧ રાજ પંચત્વ પામ્યા છે. ભાઈ, ૨ાયચંદ સ્વભાવે સરળ, મળતાવડા અને માયાળુ હતા. ધર્મના પણ શ્રદ્ધાળુ હતા. આ સભાના ઉપર તેઓનો પ્રેમ હોવાથી ઘણા વર્ષોથી સભાસદ થયા હતા. તેએાના સ્વર્ગવાસ થવાથી આ સભાને એક ઉત્સાહી સભાસદની ખાટ પડી છે તેમના પવિત્ર આત્માને અખંડ શાંતિ પ્રાપ્ત થાય તેમ ઇચછીયે છીયે.
જૈન સસ્તી વાંચનમાળાના ગ્રાહકોને
અમારા ગ્રાહકોને ચાલુ સાલના પુસ્તકો માગશર માસમાં વી-પી-થી માકલવાનુ અમાએ જણાવેલ. પરંતુ શ્રી અજારા પાશ્વનાથ ચરિત્રના પુસ્તકની વધુ ઈતિહાસિક હકીકત મેળવવામાં ઢીલ થવાથી તે છપાય છે, તેમજ લગ્નાદિક કારણે જરા ઢીલ થશે. - વધારામાં અમારા ગ્રાહકોને નીચેને લાભ આપવાના છે.
જેમને જરૂર હોય તેમણે મંગાવી લેવા કૃપા કરવી. કારણ કે દરેકની ૪૦૦ નકલ ઘટાડેલ ભાવે ગ્રાહકોને આપવાની છે. ૧. ગુજ રેશ્વર કુમારપાળ. સચિત્ર. માટી સાઈઝ પૃષ્ઠ ૪પ૦ પાકું પુડું . ઇતિહાસિક
રસીક દલદાર ગ્રંથ જેની કિંમત રૂા. ૪) છે તે રૂા. ૨-૪-૦ માં મલશે. ૨, વિમલમંત્રીના વિજય યાને ગુજરાતનું ગૌરવ માટી સાઇજ પૃષ્ઠ ૨૨૫ પાકુ
પુ'હું ઇતિહાસિક રસિક પુસ્તક જેની કિંમત રૂા. ૨) છે. તે રૂા. ૧-૪-૦ ૩. કચ્છ ગીરનારની મહાયાત્રા, પૃષ્ઠ ૩૫૦ પાકુ રેશમી પુડું ૩૦ ચિત્રો સાથે જેની કિં. રૂા. ૨-૮-૦ છે તે રૂા. ૧–૧૨ -૦ માં મલશે.
ત્રણે પુસ્તક સાથે મંગાવનારને રૂા. ૫) માં અને છુટક જણાવેલી ઘટાડેલી કિંમતે મલશે. પારટ ખર્ચ ૬, સિવાય કોઈપણ સંસ્થાના પુસ્તકો એ મારી પાસેથી મલી શકશે.
લખા જૈન સસ્તી વાંચનમાળા-રાધનપુરી બજારભાવનગર. રૂબરૂ લેવા માટે પાલીતાણા જૈન સસ્તી વાંચનમાળા શાખા ઓફીસ.
અમદાવાદ– શેઠ હરીલાલ મુળચંદભાઈ. ઠે. રતનપોળ શેઠની પોળ.
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir UFFEREFER HELENFERENREFEFEREFLEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE. પ્રેસીડેન્ટ હૂવર 4545454545454545F LELELSLLLLS! - 6 નવ વર્ષની ઉમરે પોતાનાં માબાપ ગુમાવી બેસી નિરાધાર થઈ પડેલા અમેરિકાના - એક લુહારના છોકરા હમણાં બે માસ પર ત્યાંના પ્રજાસત્તાક રાજ્યના પ્રમુખપદે પહોંચ્યા પણ જ છે, અને આપબળ, ખંત તથા અડગ આત્મશ્રદ્ધાના સદૈશવાહક સંમાં ચે દેશનાં એવી અનેક 5 જવલત દષ્ટાંતામાં એકતા ઉમેરો કર્યો છે. 1874 ના ઓગષ્ટની 19 મી તારીખે એ જમ્યા ત્યારે એના આપે પેાતાની મહેનતે જઈને વધામણી આપેલી કે અમારે ઘેર ભવિષ્યના ન પ્રમુખ જગ્યા છે. બાપ તે એને નવ વરસન મુકીને મરી ગયા, પશુ દીકરે પોતાના આપ : બળે બાપની એ ભવિષ્યવાણી ખરી પાડી. નમાયા ને નબાપા હટ દૂવર જુદાં જુદાં Si : સગાંઓને ઘેર ઉછરી મોટા થયા. સગાંવહાલાં સારી સ્થિતિનાં ને માયાળુ હોવા છતાં જાત | ખરચ તો એ અંગમહેનત કરીને જ કાઢતા, અને તેમાંથી બચત પણ કરતા. અભ્યાસ દર - 1 મ્યાન એને ખાણ અને ખનિજ શાસ્ત્રનાં: કામનો રસ લાગ્યો અને કોઈ પશુ ભાગે એમાં પાર કરી ને પડી મારે આવવાને એણે મનેારથ ધા. સ્ટેનફર્ડ યુનિવર્સિટી છોડી એ એક ખાણમાં ન - કામે રહ્યો અને ખંત તથા ફતેહથી દારમેનની જગ્યાએ પહોંચે એ જ્ઞાન મેળની લીધા છે કે પછી ધંધાદારીની સમજ મેળવવા તે લુઈ જેનિન નામના એક ઈજનેરની ઓફીસમાં નોકરી- LE! * એ રહેવા ગયા. ઈજનેરે સાફ સંભળાવી દીધું કે મારે ત્યાં જગ્યા નથી. ઉલ્ટી ઉમેદવારોની પE જ લાંબી યાદી પડેલી છે; ને પછી મજાકમાં કહ્યું પણ રહા, એક ટાઈપીસ્ટની જગ્યા ખાલી કી # છે!” અમેરિકામાં એ કામ ઘણે ભાગે છોકરીઓજ કરે છે. હર્બટ પોકારી ઉઠયા ‘હું તે સ્વી- આ i: કારું છું. પણ આઠ દિવસ પછી નોકરીએ ચડીશ; આવતે મંગળવારે ! અને તે સલામ છે ડ કરી જવાબની રાહ જોયા વિના જ ચાલતા સ્પે. ભાઈસાહેબને ટાઈપ રાઈટર પર ટેકારો T મારતાં યે નહાતા આવડતા. ૫શુ આઠ દિવસમાં તો તે એ કામમાં પાવા છે મંગળવારે નોકરી પર ચડી ગયો ! આમ અનેક પગથિયાં વટાવતા આફતનાં જાળા કાપતા ને મુસીબતોની ગુચા ઉકેલતા તે ઉપલા પદ પર પહોંચે ને લંડનમાં મારે– ખાણની આ ભાગીદારીમાં જોડાયા. હવે લક્ષ્મીદેવીની કૃપાનાં સ્મિત તેના પર વરસ્યાં અને થોડા વખતમાં આ E સારાં નાણાં કમાઈ પિતાને વતન અમેરિકા જઈ સુખચેનમાં વસવાનાં સ્વમાં સેવવા લાગે કે પણ નસીબનું ચક્કર ફર્યું. કેશ્યર માટી રકમ ઉચાપત કરી નાસી ગયો. પેઢી નાણાભીડમાં આવી પડી. બીજા ભાગીદાર બહારગામ હતા. દવરે પોતાની અંગત પાઈએ પાઈ પીને દેવુ ચુકાવી દીધુ અને વતનમાં વસવા સોનેરી સ્ત્રમાં છેાડી દઇ પેાતાની પેઢીને પગભર કરવાં જીવતેડ પ્રયત્નો કરવા લાગ્યા. અને સ્વાશ્રયી તથા આત્મશ્રદ્ધાળુ કદિ પરાજીત થતા ર જ નથી. ઉતરેલી સી ડીનાં પગથિયાં દવરે ફરીથી કડકડાટ ચડવા માંડ્યાં વેપાર રોજગાર માં કે * ધનસંપત્તિ માં, રાજકાજમાં એ મોખરે આવવા લાગ્યો. અને આજે, કેવળ આપબળ અને આ : બુદ્ધિ પ્રતિમાથી માણસ શું કરી શકે છે તેના તેજરવી દષ્ટાંત સમે તે અમેરિકન રાષ્ટ્રના પણ E પ્રમુખપદે જઈ બેઠા છે. - ૐ કુમાર ' (માસિકમાંથી) : jFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFERE 6655455 For Private And Personal Use Only