________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૪
શ્રી આત્માનઢ પ્રકાશ.
દાખલા તરીકે કાઇ દુ સન લઇએ. તે સાથી પહેલુ તે એ કે દુર્વ્ય સન અથવા કેાઇ જાતની ખરાબ ટેવ પડવી એજ સિદ્ધ કરે છે કે મનુષ્યમાં આત્મ-નિગ્રહ નથી. ખીજું એ કે દુર્વ્યસની માણસ ખીજા પ્રસંગે પણ આત્મ-નિગ્રહ પ્રકટ કરી શકતા નથી. દુર્વ્યસનથી જેટલી શારીરિક, આર્થિક અને રાજનૈતિક હાનિ થાય છે, તે કહેવાની આવશ્યકતા નથી. અફીણના વ્યસનને લઇને ચીનના લેાકેાની જે દશા થઇ અને હજી પણ જે ઘેાડી ઘણી થઇ રહી છે તે કોઇથી અજાણી નથી. પાશ્ચાત્ય સભ્યતાને લઇને આ દેશમાં અનેક સદ્ગુણ્ણાના પ્રચાર થયા છે તાપણ લેાકેામાં કેટલાક દુર્ગુણા પણ દાખલ થયા છે. જેમાંના એક મદ્યપાન છે. આપણે મદ્યપાનની ગણના પાંચ મહા પાતકામાં ગણીએ છીએ. પરંતુ આજકાલ ઘણા લેાકે એવા પણ જોવામાં આવે છે કે જેઓ એને દોષ ન માનતાં ફેશનનુ એક આવશ્યક અંગ માને છે. એવા લેાકેાના ઇશ્વર જ રક્ષક છે. જે મનુષ્ય જાણી બુઝીને વિષય ભાગમાં અને દુર્વ્ય સનામાં પડે છે તે ક્યાં સુધી સદાચારી રહી શકે ? વ્યક્તિ અથવા સમાજ એક વાર વિષયવાસનામાં ફસાઇ જાય છે કે તરતજ તેના સુખ, બળ, સ્વતંત્રતા, શૂરતા વિગેરે સવ ગુણ્ણા નાશ પામે છે. જયારે ઘણા લેાકેા કાઇ દુસનમાં ફસાઇ જાય છે ત્યારે સાથી માટું નુકસાન તેા એ થાય છે કે લેક તેનાથી થતી ખરાખી ભૂલી જાય છે. અને તેથી દુર્બ્સ ગુન એક સામાન્ય અને નિત્યનું કામ થઇ પડે છે અને પછી તેના નિયમાનુસાર તે હમેશાં વધતું જ જાય છે. દિપણ ઓછુ થતુ નથી. પર ંતુ જો મનુષ્યના જ્ઞાનની શ્રેષ્ઠ વૃદ્ધિ થાય છે, અને દુર્વ્યસનને ત્યાગ કરવા ચાહે છે તે તેને માત્ર મનેાનિગ્રહની જ આવશ્ય કતા છે અને તેમાં જ તેનું પેાતાનુ તથા તેના દેશનુ હિત સમાયલું છે. કેઇ વખત પેાતાના દેશના આર્થિક હિતની ખાતર મનેાનિગ્રહની પરમ આવશ્યકતા જણાય છે. એક વખત અમેરિકાના લેાકેાને ચીનની ચાના ભારે શેખ હતા. અને એને લઇને દેશને કંઇક અધિક નુકસાન સહન કરવું પડતું હતું. એ ઉપરથી સા લેાકેાએ મળીને ચીનની ચા તજી દેવાના નિશ્ચય કર્યો. એનાથી દેશને ઘણાજ લાભ થયે અને તે ઉપરાંત લેાકેાના મનેાનિગ્રહના અભ્યાસ વધ્યા. આપણા લેાકે પણ જો ઇચ્છે તેા એ રીતે મનેાનિગ્રહ પૂર્વક અનેક નિરથક તેમજ નુકસાનકારક વસ્તુઓના વ્યયથી બચી શકે અને પેાતાને તથા પેાતાના દેશને ઘણેા લાભ કરી શકે.
પ્રત્યેક મનુષ્યને મનેાનિગ્રહ દેખાડવાના જુદા જુદા પ્રસંગ આવ્યા કરે છે. ક્રોધી મનુષ્યને પોતાના કોય દખાવવા માટે, લેાભીને લેાભથી ખચવા માટે, દુછ્યુંસની મનુષ્યને દુર્વ્યÖસન છેડવા માટે પેાતાના મનને વશ રાખવાની આવશ્યકતા છે. પરંતુ એક વસ્તુ એવી છે કે જેમાં આજકાલ ઘણે ભાગે સઘળા લેાકેાને મના
For Private And Personal Use Only
