________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગાહચ્ચ જીવન.
૧૨૧
ચાકર વિગેરે–સદાચારી હોય તે કદાપિ કોઈ પણ બાળકનું આચરણ બગડવાને સંભવ નથી. તેની દષ્ટિ સમક્ષ ખરાબ ઉદાહરણે આવેજ નહિ તે પછી તે ખરાબ વાતે શીખે જ કયાંથી? તેનાં શિક્ષણને મુખ્ય આધાર તે ઉદાહરણ અને અનુકરજ છે. બાળકને મન સંસારના સવ વિષયો અને સર્વ કાર્યો નવાંજ ભાસે છે અને એ બધી નવિનતાઓ જોઈને એના મનમાં મોટું કુતૂ હળ ઉત્પન્ન થયા કરે છે. બાળક પિતાની આસપાસના લોકોને જેવી ભાષા બોલતા સાંભળે તેવી જ ભાષા તે બોલવા લાગે છે અને જેવાં આચરણ કરતાં જુએ છે તેવાં પિતે પણ કરવા લાગે છે. બાળકનાં અત:કરણ ઉપર જે પ્રકારની છાપ પડી હોય છે તે પ્રકા૨નું જ તેનું આખું જીવન ઘડાય છે કોઈ મહાન કવિ થાય છે, કોઈ કુશળી ગાયક થાય છે, કોઈ મહાન ગણિત શાસ્ત્રી થાય છે, કોઈ મહાન વૈજ્ઞાનિક અથવા તત્વવેત્તા થાય છે તે બધાનું મૂળ કારણ એ છે કે બાલ્યાવસ્થામાં જેને જે વિષયના શેખ થઈ જાય છે તે માટે થતાં તે વિષયમાં નિષ્ણાત બને છે.
ઘણાં માબાપે એમ સમજતાં હોય છે કે ગૃહ-શિક્ષણ સાથે બાળકનાં આ ચરણને કાંઈ સંબંધ નથી. તે જે કાંઈ શીખે છે તે શાળા પાઠશાળાઓમાં શી ખે છે અને મોટો થતાં પોતાના સેબતીઓ પાસેથી શીખે છે, પણ આ સમજ ભૂલ ભરેલી છે. બાળકનું પ્રધાન શિક્ષણ ઘરમાં જ થાય છે, પાઠશાળામાં અથવા સોબતીઓ પાસેથી મેળવવાનું શિક્ષણ ગૌણ છે. સદાચાર અને સક્રવ્યવહારનું શિક્ષણ પ્રત્યેક ઘરમાં હોવું જોઈયે. પ્રત્યેક બાળકને ઘરમાં જ એ વાતનું શિક્ષણ મળવું જોઈએ કે સુસ્વભાવ, ઉદ્યોગશીલતા, સત્યપ્રિયતા, પ્રસન્નતા અને ઉત્તમ અભ્યાસ વિગેરે પ્રત્યેક મનુષ્યને માટે પરમ આવક અને મહત્વપૂર્ણ છે. એનાં હદયપટ ઉપર બહુજ દૃઢતાપૂર્વક એટલું તે અંકિત કરી દેવું જોઈયે કે મનુષ્યજીવનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય સદાચારી અને કર્તવ્ય-પરાયણ બનવાનો જ છે. જેવી રીતે કોઈ નાનાં વૃક્ષના થડ ઉપર કોતરેલા અક્ષરો તે વૃક્ષની ઉત્તરેત્તર વૃદ્ધિની સાથે મોટા થતાં જાય છે તેવી રીતે બાળકના હૃદયંગમ વિચારે પણ તેની ઉમરની સાથે ઉત્તરોત્તર વધતા જાય છે અને પુષ્ટ થતા જાય છે.
બાળકોને સદાચારી, પરિશ્રમી,સહનશીલ, સત્યવાદી અને ઉદાર બનાવવાનું કામ ઘરના બીજા લોકોના હાથમાં છે, પરંતુ એ કાર્ય સૈથી વધારે ઉત્તમતા પૂર્વક અને સહેલાઈથી માતા જ કરી શકે છે. અંગ્રેજીમાં એક કહેવત એવા અર્થની છે કે “એક સારી સદ્દગુણ માતા શિક્ષકોથી પણ વધારે છે.” માતા પુત્રને પરસ્પર સ્નેહ ઘણેજ વધારે હોય છે; માતા કદિપણ પુત્રને પિતાની પાસેથી એક ક્ષણ પણ અલગ કરતી નથી, તેમજ પુત્ર પણ માતાને સાથ છોડતો નથી. એવી સ્થિતિમાં બાળક ઉપર માતાના સર્વ કાર્યોને પ્રભાવ પડે એ સ્વાભાવિક અને અનિવાર્ય છે. છે. પુત્ર પણ પોતાની માતાનું જેટલું અનુકરણ કરે છે તેટલું બીજા કોઈનું કરતો
For Private And Personal Use Only
