________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૧૦
શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ.
પરોપકાર.
પરોપકાર એ મનુષ્ય માત્રનું અત્યુત્તમ ભૂષણ છે. આ અસાર સંસારમાં જન્મ લઈને પ્રાણી માત્ર પોતાને માટે તે અનેક પ્રકારના પ્રયાસ કરે છે અને પિતાનું ગુજરાન સુખે દુખે ચલાવે છે તેમજ પોતાના ઉપર આવી પડેલી વિપત્તિને ટાળવા યત્ન કરે છે. પરંતુ અન્યને માટે પ્રયાસ કરનાર કોઈ વિરલા જ હોય છે. જેઓને પોતાની આજીવિકા પુરતી જ માત્ર આવક છે તેમજ પિતાની આપત્તિ દૂર કરવાને પણ અન્યની મદદની જરૂર છે તેઓ તો પરોપકાર શી રીતે કરી શકે? પરંતુ જેઓને પોતાના આયુષ્ય પર્યત આજીવિકાની બિલકુલ ચિંતા નથી એટ: લું જ નહિ પણ એ કરતાંય જેને અત્યંત દ્રવ્ય સંપત્તિ છે અને અનેક જનની આ પત્તિ દૂર કરવાની શકિત છે તે છતાં પણ સ્વકુટુંબીઓને, સ્વધર્મીઓને અને સ્વજ્ઞાતિવાળાઓને તેમજ પોતાના મિત્રવર્ગને આજીવિકાથી દુ:ખી થતા જોઈને પણ જેઓના દિલમાં દયા નથી આવતી અને જેઓ તેને ઘટતી રીતે મદદ નથી આપ તા તેમનું દ્રવ્ય નકામું છે. તેમજ જેઓ એજ પ્રકારે પોતાના સ્વધમી વગેરેને કેઈપણ પ્રકારે આપત્તિમાં પડેલા દેખીને તટસ્થપણે જોયા કરે છે, છતી શકિતએ આપત્તિનું નિવારણ કરવા પ્રયત્ન કરતા નથી તેઓની શકિત ( દ્રવ્ય સંપત્તિ ) નકામી છે અને તેઓની જીંદગી પણ નિરર્થક છે. કેમકે પોતાના પ્રાણને જાળવવાને તે પશુ-પક્ષીઓ તેમજ તે કરતાં પણ તુચ્છ જતુઓ સુદ્ધાં પ્રયત્ન કરે છે તે પછી તેનામાં અને પરોપકાર વિમુખ મનુષ્યોમાં તફાવત શું છે? કાંઈ નથી. ખરી રીતે તો એવા સશકત જનેએ નિરંતર પોતાની શકિત અને સંપત્તિના પ્રમાણમાં પરોપકારના કૃત્યને વિષે સદા તત્પર રહેવું જોઈએ. કહ્યું છે કે પોવાય સતાં વિમૂત: સજજનેની સંપત્તિ પરોપકારને અર્થે જ હોય છે.
મનુષ્યોએ પરોપકાર કરવાની જરૂર છે તેમાં તો આશ્ચર્ય જેવું જ શું છે ? કેમકે કેટલાક જડ પદાર્થો પણ નિરંતર પરોપકાર કરનારા હોય છે. ચિંતામણિ રત્ન મનુષ્યોનાં મનોવાંછિત પુરે છે, વૃક્ષ છાયા આપે છે, ચંદન સુગંધ આપે છે, પારસમણિ લેહને કાંચન બનાવી આપે છે, રસકૂપિકાનો રસ પણ કાંચન બનાવવામાં સાધનભૂત છે. આ પ્રમાણે જડ પદાર્થોમાં પણ અનેક પ્રકારની શકિતઓ રહેલી દેખાય છે અને તેનો ઉપયોગ પરોપકારનાં કાર્ય કરવામાં થાય છે.
એક મનુષ્ય પોતાની ઉપર ઉપકાર કર્યો હોય તેનો બદલે આપવા માટે તેના ઉપર ઉપકાર કરો તો બાજુ ઉપર રહ્યો, પણ ઉલટો પોતાની સારી સ્થિતિ
* શેઠ અમરચંદ તલકચંદ સીરીઝમાંથી.
For Private And Personal Use Only
