________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન કામમાં કેળવણી.
જરૂર પુરતું કરવાને સંભવિત યત્ના કરવા જોઇએ. અને પેાતાના બાળકાની કેળવણી વિષયક વાસ્તવિક સ્થિતિ કેળવણીના અને જ્ઞાતિના ષ્ટિબિંદુથી જાણવાને આ ચેાગ્ય અવસર છે. અને જ્યાં જરૂર હોય ત્યાં સુધારા કરવા માટે ચેાગ્ય ઉપાય ચૈાજવાને તેએની શિક્ષણપદ્ધતિ અસરકારક છે કે નહિ તેના તેઓએ પેાતે વિચાર કરવા જોઇએ. હિંદુસ્તાનમાં જૈનેાની વસ્તી—
૪૭
ઇ. સ. ૧૯૧૧ ના વસ્તી પત્રકના રિપોર્ટ પ્રમાણે આખા હિંદુસ્તાનમાં બધા. મળી લગભગ ૧૨૪૮૧૮૨ જૈના છે. આમાંથી ૩૬ ટકા જેટલી સરકારી જીન્દ્વાએમાં જૈનાની વસ્તી છે. દેશી રાજ્યે તથા એજન્સીઓમાં ૬૪ ટકા જેટલી છે. મુંબઇ ઇલાકામાં ૪૦ ટકા. સંયુકત પ્રાંતમા ૬ ટકા, અને મધ્ય પ્રાંતમાં અને બીહારમાં ૬ ટકા જૈનાની વસ્તી છે. દીલ્હી સુદ્ધાં પંજાળમાં ૪ ટકા, મદ્રાસમાં ૨ ટકા અને અને અજમેર મારવાડમાં દોઢ ટકા જૈનેાની વસ્તી છે. અન્ય ઈલાકામાં જેનેાની વસ્તી એટલી બધી એછા પ્રમાણમાં છે કે તે ગણત્રીના દ્રષ્ટિબિંદુથી વિચારવાની આવશ્યકતા નથી. જે દેશી રાજ્યાને અને એજન્સીઓને ઉપરોકત ઇલાકાઓમાં ગણવામાં નથી આવ્યા તેમાં લગભગ ૪૦ ટકા જૈનેાની વસ્તી છે. જૈન કામમાં ભણેલા પુરૂષાની સંખ્યા—
For Private And Personal Use Only
સદરહુ રિપેા મુજમ્ જૈન કામના ૬૪૩૫૫૩ પુરૂષમાંથી લગભગ ૫૦ ટકા ભણેલા છે. એટલે કે ૩૧૮૫૮૫ પુરૂષોને લખતાં વાંચતાં આવડે છે. ૫ થી ૧૫ વર્ષની વયના ૧૪૧૨૨૭ માળકો પૈકી ૪૦૨૫૩ બાળકા શાળાઓમાં અભ્યાસ કરે છે એટલે ૨૮ ટકા અભ્યાસ કરે છે. ક્રૂરજીયાત વગર ૨૮ ટકા જૈન માળકા શાળાએમાં ભળે છે એ સતાષ અને આનંદની વાર્તા છે. કેમકે આખા હિંદુસ્તાનમાં વસ્તીની કેળવણીનું ધેારણુ માત્ર ૧૫ ટકા છે. આ તેર ટકાના વધારા જૈનકામ વ્યાપારમાં આગળ વધેલી છે તે વાતને આભારી છે. જૈન કામમાં ભણેલી કન્યાઓ—
ઉકત રિપેા અનુસાર ૫ થી ૧૫ વર્ષની વયની જૈન કન્યાઓની સંખ્યા ૧૨૬૩૧૩ છે જેમાંથી ફકત ૬૯૨૨ કન્યા શાળાઓમાં અભ્યાસ કરે છે; એટલે કે પાંચથી છ ટકા અભ્યાસ કરે છે. ઉપરના આંકડાએ તપાસતાં પ્રાથમિક કેળવણીના સંબંધમાં જૈન કન્યાઓની કેળવણીની આવી શૈાચનીય સ્થિતિ જોઇએ છીએ, ત્યારે માધ્યમિક અને ઉચ્ચ કેળવણીના સંબંધમાં શુભ પરિણામની આશા રાખવી મુસ્કેલ છે—હું દિલગીર છું. માધ્યમિક અને ઉચ્ચ કેળવણી લેતી જૈન કન્યાઓના - ડા જૈન સમાજ આગળ રજુ કરી શકતા નથી,નહુિં તેા આંકડાથી આવિષયપર વિશેષ અજવાળુ પડી શકત. મુ'બઇ ઇલાકામાં નાની કેળવણી વિષયક સ્થિતિ—
