________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૫. શ્રી દાનવિજયજી મહારાજના વ્યાખ્યામા
૨૮૩
પ્રકારનાં દૂષણાથી ભરપૂર ક્રોધ છે; માટે તેને અવશ્ય બુદ્ધિમાન પુરૂષે ત્યાગ કરવા. ॥ ૧ ॥
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દાનાદિક ચેાગ્ય સ્થાનમાં પેાતાનુ ધન વાપરવુ નહિ, તથા નિષ્કારણુ કપટદ્વારાએ પરધન અંગીકાર કરવું, તેનું નામ લેાભ કહી શકાય છે, અને શાસ્ત્રકાર કહે છે કે ( હોમ મૂનિ વાર્તાને ) લેાભ છે, તે પાપનુ મૂળ છે. લાભની તૃષ્ણા ( શાંત થતી નથી પરંતુ ઉલટી જેમ જેમ લાભ થાય છે, તેમ તેમ તે વૃદ્ધિને પામે છે. કહ્યું છે કે:~
समुद्रस्यैव कल्लोलात्कल्लोलो वर्धते यथा ।
तल्लाभाच्च लोभोपि मम्मणवणिजो यथा ॥। १॥
ભાવાર્થ :—જેમ સમુદ્રના કલેાલે આવવાથી કત્લાલાની ઘટતી નહીં થતાં વૃદ્ધિ ધાય છે, તેની માફક જેમ જેમ અધિક લાભ થાય છે, તેમ તેમ મણુ વિષ્ણુ. કની પેઠે લાભની પણ વૃદ્ધિ થતી જાય છે.
લાભથી લાભની વૃદ્ધિ થાય છે અને લેભી પુરૂષની તૃષ્ણા ઘટતી નથી પરંતુ ઉલટી વૃદ્ધિ પામે છે, એ વાત સારી રીતે સમજી શકાય છે. લાભમાં આસકત અનેલા એવા પુરૂષાને અનેક પ્રકારની લડાઇ આદિ ક્લેશા ભોગવવા પડે છે; માટે લાભરૂપી અંતરંગ શત્રુના ત્યાગ કરવા એજ શ્રેય છે.
નિનિમિત્તે શિકાર આદિ પાપ કાર્યોથી અનેક જીવેાના નાશ કરી તેને આકુલ વ્યાકુલ થતાં દેખીને આનંદ પામવે. તેનું નામ હુ નામના અતરંગ શત્રુ કહી શકાય છે. તેવાજ પ્રકારના હ કરવાથી આ ભવમાં પણ દુ:ખ પ્રાપ્ત થાય છે, અને પરલેાકમાં પણ નરક ગમનાદિ દુ:ખ ભોગવવા પડે છે. એ વાત શ્રેણિક મહારાજાના એક નાના ઉદાહરણ દ્વારાએ જાણી શકાય છે.
મગધ દેશના સ્વામી રાજા શ્રેણિક હતા. તેણે એક વખત શિકારની ક્રીડા કરતાં એક બાણુને ફૂં કર્યું, તેથી એક હરણીને લાગ્યું. એ હરિણી ગર્ભવતી હાવાથી માણુ લાગતાની સાથેજ તેના પેટમાંથી ગર્ભમાં રહેલ તેનુ બાળક એક ખાજુએ પડયું અને એક બાજુએ પેાતે પડી. આ રીતે બન્નેનું ભિન્ન મિન્ન પતન દેખીને રાજા શ્રેણિક મનમાં મગરૂરી આણીને હર્ષ પામે છે કે, મારૂં સામર્થ્ય કેટલું બધુ છે. આવા પ્રકારના વિચારથી તે રાજાએ નરકગમન ચેાગ્ય કર્મો ઉપાર્જન કર્યાં, તે દુષ્ટ કર્મ દ્વારાએ રાજા શ્રેણિક નરકગતિનાં દુ:ખને પ્રાપ્ત થયા. માટે આ ભવ તેમજ પરભવમાં પણ દુઃખદાઇ એવા ઉપરાત હુ નામના અંતરંગ શત્રુના અવશ્ય ત્યાગ કરવા, એજ બુદ્ધિમાન પુરૂષાનુ કત્તબ્ધ છે.
For Private And Personal Use Only
