________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પરોપકારના ભેદે આદિ વિશેષ સ્વરૂપ જાણવાની ઈચ્છાવાળા સજજન પુરૂષએ ધર્મરત્નાદિ શાસ્ત્રો દ્વારા જ જાણી લેવું. મહારાજા વિક્રમાદિત્ય અનેક જેની ઉપર ઉપકાર કરવા થકી પરદુઃખભંજન એવા બિરૂદથી જગતમાં પ્રસિદ્ધિને પામ્યા છે. એવા દઈ તેનું અનુકરણ કરીને બુદ્ધિમાન તેમજ ગુણગ્રાહી પુરૂષ અવશ્ય પોપકાર કરવામાં પ્રવૃત્તિ કરે છે. અને તેઓએ પ્રવૃત્તિ કરવી એજ ઉચિત છે. છે કામ ક્રોધાદિ અંતરંગ છ શત્રુના જયરૂ૫ ચોત્રીસમા ગુણનું સ્વરૂપ છે
આ જગતમાં હિતેચ્છુ પુરૂએ કામ, ક્રોધ, લોભ, હર્ષ, માન, મદ. આ અંતરંગ છ શત્રુઓ જીતવા ગ્ય છે. કારણ કે જ્યાં સુધી આ છ શત્રુઓથી વાસિત જેઓનું અંતઃકરણ હોય છે, તેનું આત્મહિત થઈ શકતું નથી; કારણ કે તે આત્મહિતમાં પ્રતિબંધભૂત છે. તેમજ આ છ શત્રુઓને જય થવાથી બહારના શત્રુઓ તે રહી જ શકતા નથી. પરસ્ત્રી ઉપરની જે આસક્તિ તેનું નામ કામ કહી શકાય છે. આ કામરૂપી અંતરંગ શત્રુને વશ થવાથી રાવણ જેવા જબરજસ્ત રાજાઓ પણ અપકીતિ પામીને નાશભૂત થઈ ગયેલ છે. કહ્યું છે કે –
स्त्रीलुब्धो जगति यश्चात्यजयशस्तु तं नरं ।
दासीलुब्धो यथा मुंजोपकीयाँ गीयते न किम् ॥ १ ॥ ભાવાર્થ – આ જગતમાં દાસીની ઉપર આસકત થયેલ એવો જે રાજા મુંજ શું અપકીર્તિદ્વારાએ નથી ગવાયે? અર્થાત્ સ્ત્રીમાં આસક્ત એ રાજા અપયશપણાને પામ્યો છે. અર્થાત્ જેને યશે પણ ત્યાગ કર્યો છે, તેની માફક જે પુરૂષ સ્ત્રીઓમાં આસક્ત બને છે, તે પુરૂષને, યશ પણ ત્યાગ કરે છે.
પિતાના બલબલને વિચાર્યા વિના કોપને આધીન બનેલા એવા સારા સારા મહાત્માઓ પણ આ સંસાર સમુદ્રમાં ગોથાં મારે છે. અર્થાત ક્રોધરૂપી આ મહાન અંતરંગ શત્રુ આ સંસારમાં રખડાવનાર છે. માટે આત્મહિનાથી પુરૂષે ક્રોધનો અવશ્ય ત્યાગ કરવો જોઈએ.
આ કોધ રૂપી શત્રુને ત્યાગ કરવેજ જોઈએ, એવો ઉપદેશ નીચેના લકદ્વારા શાસ્ત્રકાર જણાવે છે. કહ્યું છે કે –
आकरः सर्वदोषणां गुणानां च दवानलः ।
संकेतोऽखिलकष्टानां क्रोधस्त्याज्यो मनीषिणा ॥१॥ ભાવાર્થ --- ક્રોધ છે તે સર્વ દેની ખાણુરૂપ અને સંપૂર્ણ ગુણેને બાળવાને માટે અગ્નિ સમાન તેમજ સંપૂર્ણ કર્ણને આપવાને માટે સંકેતરૂપ આવા અનેક
For Private And Personal Use Only
