________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૨
શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
પડયું છે, આપણી જ્ઞાતિઓમાં અને સંઘમાં કુસંપ પ્રસરી રહ્યા છે અને આપણાં ઘણું બધુઓ અજ્ઞાનાવસ્થામાં અને ગરીબાઈમાં જીવન ગુજારે છે. આટલી હદે આપણે અવનતિના ઉંડા ખાડામાં પડતા જઈએ છીએ, છતાં આપણે મુંગા મોઢે બેસી રહી સર્વ સહન કરીએ એ શું ઈચ્છવાયેગ્ય છે? મનુષ્ય માત્ર ઉન્નતિને, સુખને અને ચડતી દશાને ચાહે છે, પરંતુ એગ્ય શિક્ષણના અભાવે જોઈએ તેવા સુપ્રયત્ન કરવામાં નહિ આવતા હોવાથી ઈષ્ટ વસ્તુને પ્રાપ્ત કરી શકાતી નથી. પ્રથમ અમે આપણા સમાજના દે દર્શાવ્યા તેથી એમ નથી સમજવાનું કે સર્વ કેાઈ દેષવાન છે. અને સદગુણ કેઈ નથી જ. આપણા સમાજમાં સુભાગ્યે પૂજ્ય આચાર્યો છે. અને કેટલાક ઉત્તમ પુરૂષે પણ છે અને તેઓ સમાજનું હિત પણ કરે છે; પરંતુ જેનેમાનો માટે ભાગ અમે અગાઉ વર્ણવ્યા તેજ છે. શરીરના એક નાનામાં નાના અવયવને કાંઈક દર્દ થયું હોય તો પણ આખા શરીરને દુ:ખ છે, એમ જણાઈ આવે છે, તેવી રીતે સમાજમાં જ્યાંસુધી નજીવા દુર્ગણે હોય, ત્યાં સુધી સર્વોત્તમ ઉન્નતિને પ્રાપ્ત કરી શકાતી નથી.
જૈન સમાજની આવી સ્થિતિ દૂર કરવા માટે તથા તેની ઉન્નત દશા થાય તે માટે ધાર્મિક શિક્ષણની અનિવાર્ય અગત્ય છે. ધર્મ એ એક એવા ઉચ્ચ પ્રકારનું સાધન છે કે મનુષ્ય માત્ર તેના સેવનથી પિતાની સર્વોત્તમ ઉન્નતિ કરી શકે છે. સમાજની કે દેશની ચડતી દશા ધર્મ સિવાય થઈ શકતી નથી. ધાર્મિક શિક્ષણની જરૂર છે, અને તેના અભાવે માનવસમાજની અવનતિ થઈ છે, એમ ઘણું દેશ અને સમાજસેવકેનું માનવું છે. ધર્મના અભાવથી ઘણાં મનુષ્ય આલોક અને પરલોક શું છે એ કાંઈ સમજતાં નથી, આત્મા શું વસ્તુ છે તે પણ સમજતાં નથી અને કેવળ ઐહિક સુખસામગ્રી એકત્ર કરવામાં પિતાના બહુમૂય જીવનનો વ્યય કરે છે. ધર્મશિક્ષણના અભાવથી આપણું માંહેના ઘણાં અધર્મમાં વટલાઈ જાય છે, અને કેટલાક નથી વટલાતાં તે અધર્મ અને અનીતિમાં જીવન ગાળતાં હોય છે. એટલે કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે ધર્મજ્ઞાનના અભાવે જેને સમાજની જ નહિ પણ દેશની અવનતિ થઈ છે. કેટલાક ઉજળું એટલું દુધ જેનારા મનુષ્યનું એમ કહેવું પણ છે કે હવે આપણને ધર્મજ્ઞાનની બીલકુલ જરૂર નથી. આપણે તે આપણી એહિક ઉન્નતિ ગમે તે ભેગે કરવાની જરૂર છે. આ કથન કેવળ અજ્ઞાનતા ભરેલું છે. કારણ કે ધર્મના યથાર્થ જ્ઞાન વિના યુરોપીય પ્રજાની અત્યારે શું સ્થિતિ થઈ પડી છે, એને વિચાર જે તેઓ કરે તે અવશ્ય તેમને સ્વીકારવું પડે કે મનુષ્ય માત્રને માટે ધર્મનું જ્ઞાન અત્યંત આવશ્યક છે.
For Private And Personal Use Only
