________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૦૮
આત્માનંદ પ્રકાશ
બીજા ધર્મકથી નામે પ્રભાવક કહેવાય છે. જેમની ધર્મસ્થા
પ્રશસ્ત હોય તે ધર્મકથી કહેવાય છે. તેઓ ક્ષીરાશિવ ધમકથી લબ્ધિ પ્રાપ્ત કરી જલ સહિત મેઘની ગર્જના જેવી
બીજા વાવડે આક્ષેપણ,વિક્ષેપણું, સંવેદની, અને નિર્વેદની પ્રભાવક એવી ચાર જાતની દેશનાવડે લોકેના મનને પ્રદ ઉત્પન્ન કરે તેવી ધર્મકથાઓ કરે છે અને તેમનાથી ઘણું ભવ્યજીને પ્રતિબંધ કરે છે. તેવા ધર્મકથી શ્રીનદિષેણ વિગેરે હતા.
તે ચાર પ્રકારની કથાઓનાં લક્ષણ ૧ જેમાં હેતુ દષ્ટાંતવડે સ્યાદ્વાદની પદ્ધતીથી પોતાને મત સ્થાપન કરવામાં આવે, તે આક્ષેપણ કથા કહેવાય છે.
જેમાં પૂર્વાપર વિધવડે મિથ્યાષ્ટિના મતને તિરસ્કાર કરવામાં આવે તે વિક્ષેપણું કથા કહેવાય છે.
૩ જે માત્ર સાંભળવાથી ભવ્યજીને મોક્ષને અભિલાષ થાય, તે સંવેદની કથા કહેવાય છે.
૪ જેમાં સંસારના ભેગના અંગની સ્થિતિ–લક્ષણનું માત્ર વર્ણન કરવાથી જ ભવ્ય જીને તે વૈરાગ્યનું કારણ થાય, તે નિર્વે દની કથા કહેવાય છે. વાદી, પ્રતિવાદી, સભ્ય અને સભાપતિ એ ચતુર્વિધ પર્ષદાને
વિષે પ્રતિપક્ષનું નિરાકરણ કરવા પૂર્વક સ્વપક્ષનું સ્થાત્રીજા વાદી પન કરવા ભાષણ વિગેરે કરે તે વાદી નામે શાસનના નામના ત્રીજા પ્રભાવક કહેવાય છે. જે વાદલબ્ધિથી સંપન્ન પ્રભાવક. અથવા વદુકવાદી હાઈ દેવતાઓના વૃદેથી પણ જેમના
વચનને વૈભવ મંદ કરી શકાય નહીં એવા હોય તે વાદી કહેવાય છે. તે ઉપર પ્રત્યક્ષાદિ સર્વ પ્રમાણમાં કુશળ અને પ્રતિવાદીને જય કરી રાજદ્વારમાં મેટા માહાભ્યને પામેલા મલવારીનું દષ્ટાંત છે. તે મધવાદી શાસનના ત્રીજા પ્રભાવિક જાણવા. તે મલ્લવાદીની કથા અન્ય ગ્રંથાથી જાણી લેવી.
For Private And Personal Use Only
