Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ
જેદ પ્રકાશન
AnananananananAAAC પુરતક ૯ મું. વિક્રમ સંવત ૧૯૬૮. જેષ્ઠ, અંક ૧૧ મિ. sessBERSEBUsbrevsarnann
પ્રભુ સ્તુતિ. ભવિષ્ય પટાંતરિત ઇચ્છાનું પ્રભુ પાસે સ્ટેટન.
(મધુ સૂત્ર ) (હું ભજન કરીશ હરિનું સદા સુખે–એ રાગ) હું ચરણ ભજીશ તુજના સદા! પ્ર!
પારાવાર દુઃખ ઝટ ભાગેમિથ્યા રંજ નિવારી, ઠારી–મન, ચરણ ભજીશ
તુજના સદા, પ્રભે! હું પરભાવ માત્ર વિસારી કેવલ શુદ્ધ પ્રેમાનંદમાં, થઉં મસ્ત થાવા, મધુસૂદન તવ પાદગુણ મકરંદમાં, સંસાર તાંપિત ચિત્તને નવ, નાથ ! અવધારણ કરે, કેશવ અકલ ગતિ સદનશાતા! એક હારે આશરે.
હું ચરણ
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨કર
આમાનંદ પ્રકાશ,
- શ્રીવિજયાનંદ સૂરિશ્વરજી સમતિ આપે.
“ગુર સ્તુતિ. * “રાખુહમારે ઘટમે” એ ચાલ સ્વર્ગે ગયે ઝટપટ મેં, શ્રી આત્મારામ સ્વામી, સ્વર્ગો
એઅંચલી | તજી બાલ વૃદ્ધ ચેલા, સંઘના તજીને મેલા; સ્વામી ગયા એકીલારે. સ્વઆશા હમારી મટી, તે તે પડી ગઈ છેટી; નહિ ખેટ સંઘમાં છે. સ્વ સ્વર્ગે સધાયે સ્વામી, દેહ ધારી કીર્તિ જામી; ઈગ્લાંડમાં પણ નામીરે, સ્વર્ગે૦ ધર્માભિમાન ધારી, આક્ષેપોના નિવારી; મહાત્માની ખોટ ભારીરે. સ્વર્ગે એવા ગુરૂ કયાં મળશે, સંઘના કલેશ કેમ ટળશે, પંજાબ કેણ ઉદ્ધરશે. સવગે. પંજાબી લોક તરસે, ગુરૂ વાણુકે બિન વરસે કહે ત્રાતા ગુરૂ કહાં મલશે રે. સ્વર્ગેટ આધાર હવે સૂરિવરની, મૂર્તિ સુરતી દિલધરની, ગ્રંથાવલી કઠ કરની. સ્વ . ગુરૂની સ્તુતિને બનાવે, હંસાભિધાન ભાવે; આદિનાથ મંડળ ગાવેરે. સ્વર્ગ સુસ્ત બંદર વડાટા. .
સેજક.
મુનિ મહારાજ શ્રી હંશવિજયજી પિષ શુદિ. ૩.
મહારાજ.
- ચાલતા માસમાં જેઠ સુદ ૭ ના રોજ ઉક્ત સ્વર્ગવાસી આચાર્ય મહારાજની સ્વર્ગવાસ તિથી હોવાથી તેમના સ્મરણાર્થે આ સ્તુતિ દાખલ કરવામાં આવે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આપણું આધુનીક સ્થિતિને દુઃખદાયક ચિતાર. ર૯૩ આપણી આધુનિક સ્થિતિનો
દુખ:દાયક ચિતાર. અને તે માટે જલદી લેવા જોઈને ઈલાજ.
(લેખક-મુનિરાજ શ્રી કર્ખરવિજયજી મહારાજ) પ્રિય બંધુઓ અને બહેને ! હાલ આપણે કેવી સ્થિતિમાં આવી પડયા છીએ? અને તેનું ખરું કારણ શું છે? તે આપણે જલદી શોધી કાઢવું જરૂરનું છે. એટલું જ નહિં પણ તે અનિષ્ટ અને અનર્થકારી કારણને ધી સદંતર દૂર કરવા ભારે પ્રયત્ન સેવ એ પણ તેટલું જ જરૂરનું છે. આપણી પ્રજા દિન પ્રતિદિન નૂર વગરની, નિર્બળ બાં ધાની, ઢીલાં મનની અને શૂન્ય હૃદય વાળા થતી જાય છે તે આપણે
ઇએ છીએ, જાણીએ છીએ અને અનુભવિયે છીએ છતાં શા કારણથી આપણી પ્રજા આવી નિબળ સ્થિતિવાળી થતી જાય છે તે. નું આપણે શોષન કયાં કરિએ છીએ.? અને કેઈક હિતવી આપણી પ્રજાના કેવળ હિતને માટે તેનાં ખરાં કારણ બતાવી તેને દૂર કરવા આપણને આગ્રહ કરે તેની આપણે કયાં દરકાર કરિએ છીએ? આપણા ખરા હિતની જ આપણે દરકાર નહિ કરીશું તે આપણે કેવા બૂરા હાલ થશે? તે અતિશય જ્ઞાન વાળા જ જાણી શકે. માટે બંધુઓ અને બહેને! હવે તે આપણે ઘોર નિદ્રામાંથી જેમ બને તેમ જ લદી જાગવું જોઈએ. મહા મેહ અને અજ્ઞાન વશ બની જવાથી અ. ન્ય ભાઈઓની જેમ આપણે ઓછું ખાયું નથી. જ્યાં સુધીમાં આ પણે આપણું સર્વસ્વ ગુમાવી બેસીએ નહિં ત્યાં સુધીમાં અંતરની ઉa લાગણી આપણું એકાંત હિત ઈચ્છી આપણને સાચી અને સુખે આદરી શકાય એવી રૂડી શિખામણ આપી આપણને સવેલા જાગૃત કરવા મથન કરનાર કેઈપણ ઉપગારી પુરૂષમાં સુશ્રદ્ધા રાખીને પ્રેમ સહિત તેમનાં વચનામૃતનું પાન કરી સાવધાન બની આપણુ ગંભીર ભૂલ સુધારી લેવા જરૂર પ્રયત્ન કરે ઉચિત છે. તમે પ્રમાદ વશ પ્રથમતે તમારૂં હિત સમજવા ખપ કરતા નથી અને કદાચ તે તમે ભાગ્ય ગે સમજયા તે તે પ્રમાણે વર્તવા કમ
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૯૪
આમાનંદ પ્રકાશ
નીને અખાડા (ઉપેક્ષા) કરે છે. આવી ગંભીર ભૂલને લહી આ પણી પ્રજાએ અત્યાર સુધી ઘણું ખાયું છે અને એ અતિ ગંભીર ભૂલ (સ્વ૫ર હિત સમજી તેને આદર કરવામાં થતી ઉપેક્ષા અથવા આળસ) દૂર કરવા જેટલા વિલંબ થશે તેટલું અધિક નુકશાન આપણને જ સહન કરવું પડશે. કદાચ કઈ કહેશે કે સહુ કઈ આપણા હાથમાં નથી આપણે એકલા શું કરી શકીએ? આવાં વચન પણ સમજુ માણસે ઉચ્ચારવાં ઉચિત નથી. કેમકે ટીપે ટીપે સરોવર - રાય અને કાંકરે કાંકરે પાળ બંધાય” એ ઉપાગી કહેવત મુજબ છે આપણે જાતે આપણી ભૂલ કોઈ ઉપગારી મહાત્માંથી જાણ લહી તેને સુધારી સ્વહિત આચરિયે, તેમાં જરાપણ આળસ ન કરીએ તે તેનું શુભ પરિણામ આપણે સાક્ષાત અનુભવિયે એટલું જ નહિ પણ આપણું ઉત્તમ વર્તન જઈને બીજા પણ તેવું અનુકરણ કરતાં શિખે; વળી જયારે આપણે પોતે શુભ વર્તન સેવન કરતાં હોઈએ ત્યારે જ આપણે હિમતથી અન્ય યોગ્ય જનેને તેવું શુભ વર્તને સેવવા હિ. માયત કે આગ્રહ કરી શકિયે. એમ કરતા કરતાજ અનુક્રમે સ્વજન કુર ટુંબ સુધારો, પછી જ્ઞાતિ સુધારે અને પછી સમાજ સુધારે પણ સહેજ થઈ શકશે. કે મહાભારત કાર્ય એકી સાથે થઈ શકતું નથી પરંતુ પ્રબળ પુરૂષાર્થ ફેરવી તેવાં તેવાં કાર્યમાં જોઈતાં સઘળાં અનુકૂળ સાધન મેળવવા પૂરતે પ્રયત્ન કરવામાં આવે તે પરિપાક કાળે પારેલું ઈષ્ટ કાર્ય થઈ શકે જ. કેમકે પુરૂપાર્થને કઈ અસાધ્ય-ન થઈ શકે એવું નથી. ઘટિત પુરૂષાર્થ વડે સર્વ કઈ સિદ્ધ થઈ શકે છે જ. માટે તમે આળસ તજી પુરૂષાથી બને ! પ્રિય ભાઈ બહેને ! તમે શાંત ચિત્તની ઉત્તર આપે કે પૂર્વ કાળમાં આપણી ઉછરતી જેને પ્રજાને શરૂઆતથી જ કેળવણી આપવા જેટલું અને જેવું લક્ષ આપવામાં આવતું તેવું અને તેટલું તે શું પણ તેના ઇંડાં પણ અત્યારે યથાર્થ અપાય છે? ગર્ભાધાનથી માંડી છેક અંદગી સુધી જૈન પ્રજા ઉપર જે ઉત્તમોત્તમ સં. સ્કાર તેમના માતા, પિતાદિક વડીલ વર્ગ, શિક્ષક તેમજ સદ્દગુરૂ વ્યા તરફથી પાડવામાં આવતા અને તેની જે સ્થાયી અસર તેમના
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આપણી આધુનીક સ્થિતિને દુખદાયક ચિતાર, ૨૫
શરીર- આરોગ્ય ઉપર, મન ઉપર અને હદયે ઉપર ટકી રહેતી તે અત્યારે તમારા વામાં આવે છે? એ એવી ઉત્તમ સ્થાયિ અસરd મના શરીર, મન અને હૃદય ઉપર, ટકી રહેતી અત્યારે જોવામાં આવતી નથી તે તે શા કારણથી? આખી મનુષ્ય જીદગીના સારરૂપ કહે કે કર્તવ્ય રૂપ આ વાતનું નિરાકરણ કરવું એ શુ ઓછી અગત્યની વાત છે? પુરૂષ જાતની બહેતર પ્રકારની કળા અને સ્ત્રી જાતની ચોસઠ પ્રકારની કળા અત્યારે પિાથી રૂપે જ છે કે તે અત્યારે આપણમાં આચાર વિચાર રૂપે છે? શરીરની આરેગ્યતા સાચવવા અને બળની પુષ્ટિ માટે ખાસ જરૂરની કસરત કરવા કરાવવાની વાત પણ વાત રૂપે જ છે? કે તે યથાર્થ આચરવામાં આવે છે.? શરીર કેળવશું સંબંધમાં આટલું બધું અંધારું ચાલ્યું જાય છે તે પછી પાયા વગરની ઈમારતની જેમ માનસિક કેળવણું અને હૃદયકેળવણીનું તે કહેવું જ શું? એ સંબંધમાં તે અરણ્યમાં જઈ રૂદન કરવા જેવું જ છે કે બીજું? બચ્ચાંના ગર્ભાધાનથી માંડી બચપણની કેળવણી મુખ્યપણે જે માતા ઉપરજ આધાર રાખે છે તે માતાના શરીરની આગ્યતા, મનની ઉદારતા અને હૃદયની નિમળતા પેદા કરવાની અત્યારે મુખ્ય જરૂર છે છતાં આ પ્રકારની સ્ત્રી કેળવણી માટે કંઈ દરકાર કરવામાં આવે છે? જે કે પુરૂષ વર્ગ પસે પેદા કરવા કેઈક કેળવણી લે છે તે પણ તે જૈન દષ્ટિથી જોતાં રસ વગરની હોવા થી તદ્દન નજીવી શરીરને નાવત કરનારી, મનને બે કરનારી અને પરિણામે હૃદયને શુત્ય જેવું કરનારી નીવડે છે, તે શું પ્રેક્ષકેથી અજાણ્યું છે?
ત્યારે હવે કરવું શું?” સહુ સહની ગ્યતા અનુસારે ધર્મ-કર્મમાં સહાયકારી થઈ શકે માટે જુદી જુદી રીતે અંગ કસરત આપવા લેવાની અત્યારે ખાસ અગત્ય છે તે વિસારી દેવા જેવું નથી. પ્રમાદ તજી નિયમસર સવાર ઉન્નતિ કરવા ઈચ્છનાર સાધુ, સાધવી, શ્રાવક કે શ્રાવિકા સહુ કેઈ આ લાભ લઈ દઈ શકે એમ છે. આમ કરવાથી અધિક આરા
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અભાન
ગ્યતા સાથે ચિત્તની પ્રસન્નતા જળવાઈ શકો અને તેથી જે કંઈ શુK અભ્યાસ કરવામાં આવશે તે કેવળ એજા રૂપ થશે નહિં પણ તેમાં લઘુત પડવાથી તેમ થી આનંદ નાયક, મનને ખીલવી ઉદાર કરનાર અને હ્રદયમળને પણ પેણુ આપી નિર્મળ કરનારનીવડશે. આવુ' ઉત્તમ પરિણામ લાવવા માટે માતા પિતા, શિક્ષક કે ગુરૂજન ઞામે પેાતાના કલ્પિત ક્ષુદ્ર સ્થાને સદંતર દૂર કરવા પડશે, અને સ્વપરનું શ્રેય તેમાં રહેલું જાણી પોતાની સત્તામાં રહેલાં બચ્ચાએ નુ શરીર મજબૂત અને નિર્દેશી મનાવવા, ચિત્ત પ્રસન્ન અને ઉદાર કરવા તથા હથ્ય શ્રદ્ધાળુ અને નિર્માળ આચરણુષાળુ નીજ તેમ કરવા પૂરતી કાળજી રાખવી પડશે. પરંતુ આથી ઉપર જણાવેલા સ હને કેટલા બધા ઉત્તમ ફાય, થઈ શકશે તેનુ પ્રમાણ. કાઇક અને થિય જ્ઞાનીજ ખાંધી શકે એમ છે.
બચર્ય પાળવાની આનવાર્ય અગત્ય.
શા માટે ઇન્દ્રિય દમન કરવું. ! (લેખક-મુનિરાજ શ્રી ક રવિજયજી મહારાજ ) પ્રાતાં જથિતઃ પથા, ઇન્ડિયાના મથમઃ । तज्जयः संपदां मार्गो, येनेष्टं तेन गम्यताम् ।। ભાવા—મન અને ઈદ્રિચાને આપણા તાબે નિહ' રાખતાં આપણેજ પાતે મન અને ક્રિયાના તાબે થઇ જઇ તેમને જેમ રૂચેગમે તેમ કરિચે’-ગમે તેવા કુમાર્ગે ચાલિયે એ આપટ્ટામાંજ આવી પઢવાના રસ્તાછે. પરંતુ તેજ મન અને તેજ ઈંદ્રિયોના તાબે નહિં થતાં તેમનેજ જ્ઞાન-અંકુશ વડે આપણા તાબે કરી લેવાં--તેમનેજ આપણી લગામમાં રાખવાં, એ સુખ-સંપદા પામવાના (અતિ ઉત્તમ) મા છે. આ અને વાત સિદ્ધાંત રૂપ છે; એટલે કે ઇન્દ્રિયાના ઝુલામ થઇ જઈ પરવશ અની બેસવાથી આપન્નામાંજ આવી પડવુ પડે છે. અને તેમનેજ આપણા કાબુમાં રાખી રહેવાથી સુખ સ’પદાજ મળે છે.. આ એ? આ અચળ સિદ્ધાંત રૂપ સાચે સાચી વાત તમને એકાન્ત
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રાચય પાળવાની આનિવાર્ય અગત્ય.
૨૩૭
હિત બુદ્ધિથી નિવેદન કÀિ' છીએ. પછી તમાને જે પસદ પડે તે માર્ગ આદરા. સન્માર્ગ આદરશે તે ચાક્કસ તમેજ સુખી થશે. અને ર૯ન્મા આદરશે તો દુઃખી પણ તમેજ થશે,
તમારૂં શ્રેય કરવું-સુધારવું કે અગાડવુ, એ તમારાજ હાથમાં છે. તમે તમારૂં શ્રેય ચાહે છે? કે અશ્રય ચાહેા છે? તે તમે તમારૂં શ્રેયજ ચાહતા હા! અશ્રય ન જ ચાહતા હૈા તા તમે આ અચળ સિ હાંતને તમારા હૃદયમાં સ્થાપી રાખા, તેને કદાપિ પણ વિસરી જશે નહિં, તેથી થતા ગુણદોષના, સુખ દુઃખના અને ટુકામાં લાભ હાર્નિના વાર’વાર વિચાર કરજો. અરે! મ્હારા વ્હાલા બન્ધુએ ! એ અચળ સિદ્ધાંતના વિચાર માત્ર કરીને તમે વિરમી જશેા નહિ, પણ વિવેક વડે તેમાંથી શુદ્ધ સાર ગ્રહણ કરી હ`સની પેરે સાર ગ્રાહી થો. સન્માર્ગ' સેવન કરનાર સદાય સુખીજ થાય છે અને ઉન્માર્ગ ગામી જીવા અવશ્ય દુઃખીજ થાય છે એમ સમજી, મનમાં નિશ્ચય કરીને સત્ય સુખના અથી ભાઈ હુના ! તમે સન્માર્ગેજ સચરને અને તમારાં વ્હાલાં બંધુજને અને બાળ બચ્ચાં પણ સન્માર્ગેજ સ ચરે એવી કાળજી રાખને તેના બદલા તમને મળશેજ.
આવા ઉત્તમ બ્રહ્મચારી શીરશા વધ છે. " जेनो करंति मासा निज्जियाहार साला सोइंदी | પુથ્વી વાયરાં, ખેતી નુબ્રા તે મુળી મળે. ” ખેતી મવ શ્રાવ, મુત્તિ સવ સંગમે વધત્વે, । સત્ત્વ મોઘ્ર નાં ૨ વાં ૨ બફ ધો. ”
॥ ? ॥
For Private And Personal Use Only
॥ ૨ ॥
1
ભાષા ક્ષમાદિક દેશ પ્રકારના યતિધમ યુક્ત જે મુનિજના મન, વચન અને કાયાથી, આહારસ'જ્ઞા, ભયસ"જ્ઞા, મૈથુનસ જ્ઞા અને પરિગ્રહસ જ્ઞાન સર્વથા જય કરી, શ્રેત્ર (કણુ ) પ્રમુખ
૧ સતાય ઇન્દ્રિય દમન શુશીલ પ્રમુખ. ૨ અનીતિ અસ ંતાષ, પરસ્ત્રી ગમન, વેશ્યા ગમન, કુદરત વિરૂદ્ધ વર્તન અને હાયા પ્રમુખ સ્વવીય વિનાશક ખાટા મા..
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૮
આત્માનં પ્રકાશ.
પાંચ ઇન્દ્રિયાને સ્વવશ વર્તાવી પૃથ્વીકાય પ્રમુખ જીવોની વિરાધના કરતા, કરાવતા કે અનુમેાઢતા નથીજ તેએને હુ” (ત્રિવિધ) પ્રણમું છું. તેવા ઉત્તમ મુનિજના અઢાર હજાર શીલાંગ રથના ધારી કહેવાય છે. સર્વ સદાચાર તેમનામાં સમાવેશિત થાય છે, ક્ષમા, મૃદુતા (નમ્રતા), રૂજીતા (સરલતા), સંતેાષ, તપ, સયમ,સત્ય, શોચ (શુદ્ધિ),નિરીહતા (નિસ્પૃહતા) અને બ્રહ્મચય એ દશ પ્રકારના મુનિ–માગ વખાણ્યા છે. ૨ બ્રહ્મચર્ય શબ્દના ભાવા
બ્રહ્મ એટલે આત્મજ્ઞાન, શુદ્ધશીલ, પરમાત્મ સ્વરૂપ, (શબ્દરૂપ-સ-ગધ-સ્પ રહિત દેહાતીત દશા) તેમાં ચર્યા એટલે રમણુતા (એક નિષ્ઠાથી નિષ્કામપણે તેનું સેવન).
બ્રહ્મચર્ય ના અર્થ ઉપર થતા ઉહાપેાહુ, ”
અનાદ્ઘિ અજ્ઞાન (વિધા) ચાગે, આત્મા કોણ છે? આત્માનુ જી' લક્ષણ છે? આત્માની કેટલી શક્તિ છે? અને આત્માનુ છું કર્તવ્ય છે? એ વિગેરે ખાસ ઉપયાગી આત્મજ્ઞાન અવરાઇ ગયુ છે તેને સદ્દઉપાયવડે પ્રગટ કરવું અને પ્રયત્ન વડે પ્રગટ થયેલા આત્મજ્ઞાનની સદાય રક્ષા અને વૃદ્ધિ કરવી એ આ માનવ જન્મમાં જેવી અનુકૂળતાથી બની શકે તેવી અનુકૂળતાપ્રાયઃ અન્ય કાઇ ગતિમાં ઉપલબ્ધ થઇ શકતી નથી. તેમ છતાં અજ્ઞાન જીવ માહ અને પ્રમાદવશ બની ઉત્તમ એવુ આત્મજ્ઞાન મેળવવા જોઇએ તેવા ઉદ્યમ ઉલટભેર કરતા નથી, તેથીતે અદ્ભુત આત્મ જ્ઞાનથી એનશીખ રહે છે. જીવને અનાદિ અવિવેક યાગે મહુવશ પાંચ ઇંદ્રિયાના વિષચેામાં એવી લગની લાગી છે કે જીવ ધારે ત વિવેકથી મન અને ઈંદ્રિયાને સંપૂર્ણ કાબૂમાં રાખી શકે, તેને બદલે એક દીન–ર્ક જેવા અની તેનેજ પરવશ થઈ ગયાછે. અને પેાતાનીજ ખાટી ભ્રમણાથી આ ભવ અટવીમાં અનેક જાતની વિટમના પામ્યા કરેછે. શબ્દ, રૂપ, રસ, ગંધ અને સ્પર્શ રૂપ ઈંદ્રિયના એક એક વિયમાં લુબ્ધ બનેલા હરિણાદિક પેાતાના પ્યારા પ્રાણને ખેાઈ બેસેછે
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બ્રહ્મચર્ય પાળવાની અનિવાર્ય અગત્ય.
૨૯૯
ત
તે એકી સાથે અવિવેકથી પાંચે ઈદ્રિને ક્રૂર વિષયના પાસમાં પડેલાં પ્રાણુઓ શી રીતે બચી શકે? તેથીજ જેમ બને તેમ સબંધ મેળવી વિષયાસકિત ઓછી કરીને પિતાની ઇન્દ્રિયો ઉપર કાબુ મેળવી તેજ ઈદ્રિયે આપણને સન્માર્ગ સેવનમાં સદાય સહાયભૂત થાય તેમ કરવું જોઈએ. પૂર્વે અનેક ઉત્તમ સ્ત્રી પુરૂએ તેવીજ રીતે પોતાના મન અને ઈદ્રિને બરાબર નિયમમાં રાખી, સન્માર્ગગામી થઈ સ્વપર હિત સાધીને પોતાના નામ અમર ર્યા છે, તેમ અત્યારે પણ ઉત્તમ સ્ત્રી પુરૂએ પોતાને પુરૂષાર્થ ફેરવીને મન તથા ઈદ્રિયોને ઉન્માર્ગે જતાં અટકાવી સન્માર્ગ ગામી કરવાં જોઈએ.
બ્રહ્મચર્ય પાળવાથી નવી સંતતિ ઉપર
થતી અસાધારણ અસર.” પિતાની ઉછરતી સંતતિને પણ સુધારવાને એ ઉત્તમ ઉપાય છે. જેવું સારું કે ખાટું વર્તન પિતાનાં માબાપ, ભાઈભાંડુ, વિગેરે વડીલ વર્ગમાં કે સેબતી લેકોમાં બાળબચ્ચાં જેવું છે તેવું સારું કે ખોટું વર્તન કરતાં તેઓ સહેજે શિખે છે, એ બાળબચ્ચાંને એક સ્વાભાવિક નિયમ છે. જો તમે તમારા બાળબચ્ચાંને ઉત્તમ રત્ન જેવાં અમૂલ્ય બનાવવા ઈચ્છતા હો તે પ્રથમ તમેજ સદવર્તનવાળાં બને અને તેમને તમારાં બાળ બચ્ચાંને) તેવા સારા સંસગમાંજ રાખે. તેમના કાને એક પણ અપશબ્દ ન પડે તેવી પૂરતી કાળજી રાખે. તમે પોતે મુખમાંથી મધુર (મીઠી) અને સભ્ય વાણીજ બોલે. કાનમાં સાંભળતાંજ કડવી ઝેર લાગે તેવી અસભ્ય વાણું નજ બેલે. કદાપિ પણ ગુસ્સામાં આવી ગાળે ભાંડવાની નઠારી ટેવ છેડી. બળબચ્ચાને ભય ઉત્પન્ન કરાવે તેવાં ભયાનક વચન પણ ન બેલે, પરંતુ તેમનું હૃદય હિંમતી બને તેવાં ઉત્સાહ ભરેલાં અવસર ઉચિત વચનજ ઉચ્ચરે. તમારાં બાળબચ્ચાંઓની ઉન્નતી–શુભ આશાઓ અને ઈચ્છાએ છેદી ન નાં પણ તે ફળીભૂત થાય-નિષ્ફળ નજ થાય તેટલા માટે તમારે તેમને અવસર ઉચિત
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
9
.
આત્માનંદ પ્રકાશ,
કેળવણી આપી તેનું પિષણ કરવું. પરંતુ જંગલીની જેવી જુલમી રીતી આદરીને તેને ભંગજ કરવામાં બહાદૂરી માનવી નહિ. બાળ બચ્ચાંઓને કાળજીથી કેળવવાવડે થતા લાભ '
અન્યથા થતી હાનિ, જેમ ગર્ભવંતી સ્ત્રીને ઉત્તમ ગર્ભના પ્રભાવે સારા સારા દેહદ (મરથ) પેદા થાય છે, તે જે બરાબર અવસરે પૂરવામાં આવે છે તે અંદરના ગર્ભને પોષણ મળે છે અને સ્ત્રી પણ સુખી થાય છે. પરંતુ એ પેદા થયેલા દેહદ પૂરવામાં વિલંબ કે ઉપેક્ષા કરવામાં આવે છે તે તે ગર્ભને અને ગર્ભિણી સ્ત્રી બંનેને હાનિ પહોંચે છે તેવી જ રીતે નિર્દોષ મનનાં બાળ બચ્ચાંઓને સ્વાભાવિક રીતે પૂર્વના અભ્યાસ વડે શુભ ઈચ્છા થાય તે સઘળી ઈચ્છાઓ બની શકે ત્યાં સુધી પૂરી કરવી–એક પણ ઈચ્છાને ભંગ નજ કર-એ ઉત્તમ માબાપ કે વડીલની ખાસ ફરજ છે. કેટલાંક મૂર્ખ અણકેળવાયેલાં જગલી જેવાં માબાપે કે વડીલ લોકે બાળ બચ્ચાંની ઉગતી આશાઓ અને ઈચ્છાઓને સર્વથા ભંગ કરવા ઈચ્છે છે તે તેમની મેટામાં મેટી કસૂર છે. નિર્દોષ મનનાં બાળ બચ્ચાં જેમનાં ઘરમાં ઉત્તમ રીતે પિવાય છે, સંતોષાય છે, અને કેળવાય છે તેમનાં ઘર સ્વર્ગની જેવાં સુખદાયક બની રહે છે.પરંતુ તેથી વિપરીત વર્તન જેમનાં ઘરમાં સદાય વર્તે છે તેમનાં ઘર સમશાન જેવાં ઉગ જનક થઈ પડે છે. જે ઉછરતા છોડવાની જોઈએ એવી સમય ઉચિત સુંદર માવજત કરવામાં આવે છે તે તે છેડવા યથાયોગ્ય પોષણ મેળવી સુંદર દેખાવ ડાં અને શુભ ફળદાયી નીવડે છે. પરંતુ જે તેની સમય–ઉચિતમાવજત સાચવવામાં ગફલત કરવામાં આવે છે તે તે કરમાઈ જઈ છેવટે મરણને શરણ થાય છે, જેથી તેને ધણું તેનાં મીઠાં ફળ મેળવવાથી વંચિત રહે છે (ફળ મેળવી શકતેજ નથી) તેમ જે બાળ સંતતિને મૂળથીજ સારી રીતે કેળવવામાં પૂરતી કાળજી રાખવામાં આવે છે, તેમની હાજતે યથાયોગ્ય વખતસર વિલંબ વગર પૂરવામાં આવે છે તે તે સંતતિ પ્રસન્ન મનવાળી, ઉત્તમ
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બાળબચ્ચાંઓને કેળવવાથી થતા લાભ હાની. ૩૦૧
ભાવનાથી ભરેલી, કદાવર બાંધાની અને અનુક્રમે ઉત્તમ અભ્યાસ બળથી, અનેક શુભ કાર્ય કરનારી નીવડે છે. આવું ઉત્તમ પરિણામ જે માબાપ વિગેરે વડીલ વર્ગ દીર્ઘ દૃષ્ટિથી બાળ બચ્ચાંનું એકાન્ત હિત હૈડે ધરીને તેમને શરૂઆતથી જ કાળજી રાખીને કેળવે છે તે જ આવે છે. નહિંતે તેથી જ પરિણામ આવે છે. બાળકમાં અવલોકન કરવાની રવાભાવિક ટેવ હોય છે તેથી તે જેવું સારું નરસું એવે છે તેવું જલદી શિખીને તેનું અનુકરણ કરવા માંડે છે. તેથી બાળ બચ્ચાંનું એકાન્ત હિત ઈચ્છનાર ઉદાર ભાઈ બહેનેએ તેમની સમીપ કઈ પણ પ્રકારની કુચેષ્ટા કરવી કે કરાવવી નહિં. તેમજ જયાં તેવી કુચેષ્ટા થતી જોવામાં આવે ત્યાં તેવા માઠા સંસર્ગમાં તેમને રખડતાં મૂકવાં નહિ. જે જન્મેલાં બાળ બચ્ચાંઓને મૂળથી જ ઉત્તમ સંયર્ગમાં રાખવા જરૂર પૂરતી દરકાર રાખવામાં આવે તે તેઓ બચપણ માંજ શુભ સંસર્ગથીજ વસવામીની પેરે એટલું બધું શિખી શકે છે કે તે જોઈને ભલાં ભલા માણસ પણ ચકિત થઈ જાય છે. આવી દરકાર હાલાં માબાપેએ રાખવાની વધારે જરૂર છે. બચપણમાં મુગ્ધપણુથી તેમને ગુણ દેશનું ભાન બહુધા ઓછું હોય છે તેથી બાળ બચ્ચાંઓનાં ખાનપાન આથી પણ વધારે દરકાર રાખવી વકીલ ઉપર રહે છે. ઉપર જણાવ્યું તેમ બીજાનું દેખી સારી કે બેટી આદતે તેમનામાં જલદી પડી જાય છે, માટે તેમનામાં ખાટી આદતેં દાખલ થવા ન પામે તેની પૂરતી કાળજી રાખવાની છે અને જેના સંસર્ગમાં તે બાળ બચ્ચાં ઉછરે તેમણે પણ તેમના હિતની ખાતર બૂરી આદતોથી સદંતર દૂર જ રહેવા પ્રયત્ન કરે જોઈએ. આ ઉપરથી શિક્ષકોએ પણ જાને કેવાં સુશિક્ષિત થઈને બચ્ચાંઓને સુશિક્ષિત કરવાં જરૂરતાં છે એ ભાવાર્થ સહેજેતરી આવે છે. કેટલાક અણઘડ શિક્ષક અણઘડ માબાપની પેરે બાળ બચ્ચાંઓને સારી રીતે કેળવવાને બદલે તેમને મારકૂટ કરી પજવે છે, યાવતું એક મન્મત્ત જુલમી જંગલી નાયકની પેરે તેમની ઉપર નાના પ્રકારને જુલમ ગુજારે છે તેથી બચ્ચાંઓનું હિત સચવાતું નથી પણું પ્રાયઃ અહિતજ થાય છે. એવી
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનંદ પ્રકાશ,
અધમ નીતિ માબાપોએ તેમજ શિક્ષકોએ કદાપિ પણ આચરવી જોઈએ નહિં. બાળ બચ્ચાએ જોર જુલમથી કેળવી શકાતાં નથી પરંતુ ખરા પ્રેમથીજ કેળવી શકાય છે. ખરા પ્રેમથી જ ગલી જાનવર જેવાં કૂર પ્રાણીઓ પણ વશ થઈ આવે છે તે કેવળ નિર્દોષ મનનાં માનવી બાળ બચ્ચાઓનું તે કહેવું જશું? તેમને કેળવી ઉત્તમ મનુષ્ય રત્ન બનાવવા માબાપેએ તેમજ શિક્ષકોએ એક દેવતાઈ પ્રેમનેજ ઉપયોગ કર યુકત છે. જે બચ્ચાંઓને તેમના હિતની ખાતર પ્રેમ સહિત સારા સુંદર નમુના બતાવી બેધ આપવામાં આવે છે તે તે તેમનાં દીલમાં તરત ચેટી જાય છે અને તેની અસર ઘણા લાંબા વખત સુધી ટકી રહે છે. દષ્ટાંત તરીકે તેમને એક સુંદર બગીચામાં લઈ જઈ તેમાં રહેલાં અનેક ઉત્તમ સુગંધી અને ખલેલ ફૂલવાળાં છોડવાં અને પાકેલ ફૂલવાળાં વૃક્ષે બતાવી બતાવી અનુકમે તેમની સમજમાં ઉતરે એવી સાદી ભાષામાં, તેમના પિતાનાજ અંગ ઉપાંગની ખીલવણી અને ચિત્તની પ્રસન્નતા વિગેરે બધું ઉત્તમ પ્રકારની કેળવણીથી જ નીપજે છે એમ તેમની સાથે મુકાબલે કરી કરીને બતાવવામાં આવે છે તેથી તે કોમળ-નાજુક વયનાં બચ્ચાં ઉપર બહુજ સારી અને સ્થાયી અસર થાય છે. મતલબ કે તેમને આવા આવા રમુજી-મનહર દેખા દેખાડી તેમના મન ઉપર જોઈએ તેવી સારી અસર ઉત્પન્ન કરવી જોઈએ. આવી પ્રેમાળ રીતિથી બાળકોના દીલ ઉપર જેવી ઉત્તમ અસર ઉપજાવી શકાય તેવી અસર બીજા કલ્પિત ઉપાયથી ઉપજાવવી બહુ મુશ્કેલ છે. વળી તેમને પ્રેમથી કેળવવા ચાહનાર સજીન ભાઈ બહેનોએ એક બીજી પણ અગત્યની વાત ધ્યાનમાં રાખવા જેવી છે કે જ્યારે બચ્ચાંઓને પૂર્વ અભ્યાસથી કંઈ શુભેચ્છા થઈ આવે તે તે તત્કાળ સફલ કરવા બનતે પ્રયત્ન કરો, અને કદાચ દેવગે અશુભ ઇચ્છા થઈ આવે તે તે કઠેર વચનથી નહિં પણ મીઠાં વચનથી યુકિત સહિત સમજાવી ફેરવી નંખાવી તેમનામાં શુભ ઇચ્છા ઉત્પન્ન કરાવવી. તેમનામાં કંઈ કસૂર આવે ત્યારે તરત ખીજવાઈ જઈ તેમને તરછોડી નાંખવા નહિં પણ
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આપણી આધુનીક રિથતિને દુઃખદાયક ચિતાર, ૯૦૩
આ એક ભૂલ થઈ છે એમ એમનાજ સમજવામાં આવી જાય એમ યુકિતથી પ્રેમ સહિત સમજાવવા પ્રયત્ન કર. એમ કરવાથી ઘણું કરીને તે ફરીવાર તેવી કસૂર કરશે નહિં. વળી જેમનાથી કશી કસૂર થઈ ન હોય તેમની કસૂર થઈ જ છે એમ માની લેવાની ઉતાવળ કરી તેમને નકામે ઠપકે કે શિક્ષા આપવાનું પણ માબાપોએ અને શિક્ષકોએ સાહસ કરવું નહિં. તેમનામાં જે કંઈ ગુણ હોય, સદાચરણ હોય તે માટે તેમને મીઠી વાણીમાં મેગ્ય ઉત્તેજન આપતાં રહેવું તેથી બીજાં બાળકે પણ તેવા સદૂગુણ–સદાચરણ થતાં સહેજે શીખશે એટલું જ નહિં પણ ગુણવાન–સદાચરણ બાળકે પોતે અધિકાધિક ગુણ પ્રાપ્ત કરી શ્રેષ્ઠ સદાચરણ થવા ભારે ઉત્સાહી બનશે, આથી ખરા ગુણવાન–સદાચરણ બાળકના ઉત્સાહની વૃદ્ધિ માટે તેમને સાબાશી આપવા, તેમની પીઠ થાપડવા અને તેમને તેમના ગુણની દર ખાતર બીજું એગ્ય ઊત્તેજન મળે એમ કરવું પણ જરૂરનું છે એમ સ્પષ્ટ થાય છે. એગ્ય પિષણ વડે ગુણની ઘણીજ અભિવૃદ્ધિ થાય છે, જો તમે તમારૂં પિતાનું. તમારાં બાળ બચ્ચાંઓનું, કુટુંબનું, જ્ઞાતિનું, આખી કેમનું જન સમાજનું કે આખી આલમનું ભલું ઇચ્છતા હે, ભલું કરવા ચાહતા હૈ અને ભલું થયેલું જેવા ઉત્સુક છે તે સંક્ષેપથી ઉપર જણાવેલી હિત શિખામણ હૈયે ધરીને જેમ બને તેમ વધારે કાળજી રાખી, અવળે રસ્તે ખેંચી જતા તમારા મનને અને તમારી ઇકિયેને તમે પિતે નિયમમાં રાખવાને અભ્યાસ પાડે તેમજ તમારાં બાળ બચ્ચાંઓ તમારા કરતાં પણ અધિક સંયમવાન બને એટલે પિતાની મન અને ઈદ્રિય ઉપર અચ્છ અંકુશ રાખતાં શીખે તેની સંભાળ રાખે, તેમાં ગફલત ન કરે. એવી ઉત્તમ પદ્ધતિ જેમ બને તેમ જલદી તમારા કુટુંબમાં દાખલ કરશે તે તમે થોડા વખતમાં અલ્પ પ્રયાસે તમારા કુટુંબ સુધારે કરવા ભાગ્યશાળી બનશે, એટલુંજ નહિ પરંતુ તમારા કુટુંબમાં થયેલે આશ્ચર્ય કારક ઉત્તમ સુધારે જઈને બીજા અનેક ઉદાર કુટુંબે તમારે દાખલે લઈ તેનું અનુકરણ કરતા થશે તેથી શીધ્ર જ્ઞાતિ સુધારે, કેમ સુધારે અને
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
mamma
૩૦૪
આત્માનંદ પ્રકાશ. સમાજ સુધારે પણ થઈ શકશે. આ દુર્લભ માનવ ભવ પામ્યાનું એજ ઉત્તમ કર્તવ્ય છે. જે ભવ્યાત્માએ તે i આળસ રહિત આદર કરશે તે પોતે મહા પુત્યહાંસલ કરશે એટલું જ નહિં પણ અનુ. કમે આખી આલમને પુયશાળી બનાવવા ઉત્તમ આલંબન રૂપ બનશે. પિતાનું સાચું હિત જેમાં સમાયેલું હોય તે કાર્ય ગમે તેટલું કઠણ હોય તે પણ શાણા માણસે તેની ઉપેક્ષા કરતા નથી પણ તે (કાર્ય) સાધી લેવા માટે એવી કુનેહથી અભ્યાસ કરે છે કે તે કાર્ય ગમે તેટલું કઠણ છતાં સતતુ અભ્યાસથી સુલભ બની જાય છે
જ્યારે જીવને સંસાર અટવીમાં અરહા પરહા અનેક વાર અથડાતાં અથડાતાં કવચિત્ પુન્યને કોઈ ઉત્તમ જ્ઞાનીને યંગ મળે છે અને તેમના તરફ પ્રેમ-ભકિત જાગતાં ઉચિત વિનય (નમ્રતા) આદરીને તેમની ઉપાસના (સેવન) કરે છે ત્યારે તેમના પ્રસાદથી જીવનું અનાદિ અજ્ઞાન દૂર લે છે અને અંતરમાં નિર્મળ જ્ઞાનને પ્રકાશ જાગે છે. તેથી હિત–બહિત કર્તવ્ય-અકર્તવ્ય, ગુણ દેષ અને લાભ-હાનિને યથાર્થ ઓળખી સ્વહિત માર્ગને સ્વકર્તવ્ય સમજી આદરી શકે છે, જેથી તેને પ્રતિદિન ગુણ વૃદ્ધિ રૂપ મહાલાભ સંપજે છે. અનાદિ અજ્ઞાન અંધકારથી અંજાયેલા પામર પ્રાણી છે. જેમાં ચક્કસ સ્વહિત સમાયેલું હોય, જે પિતાનું ખાસ કજ હોય અને જેથી પિતાને અપૂર્વ ગુણલામ થવાનું હોય તેને તુચ્છ ક્ષણિક વિષય સુખમાં લંપટ બની જવાથી દેખી શકતા નથી, તે પછી તેવા હિતાચરણને સ્વકર્તવ્ય સમજી અપૂર્વ ગુણના લાભ માટે તે બાપડા આચરી શકેજ શી રીતે ? તેવા સ્વાર્થ અંધ બનેલા પામર પ્રાણુઓ પણ દ્વેષ કરવા એગ્ય નથી પરંતુ બની શકે ત્યાં સુધી અનુકંપા કરવા ગ્ય છે. કેમકે પ્રબળ અજ્ઞાન અને મેહવશ સહુ કઈ ની એવીજ અધમ દશા હાથજ છે. જેમ જેમ અને જયારે જયારે પુન્ય ગે કેઈ ઉત્તમ જ્ઞાની મહાત્માની ઉત્તમ સહાય મળતી જાય છે તેમ તેમ અને ત્યારે ત્યારે જીવની દશામાં સુધારો થતજ જાય છે. તેથી કે ઈનામાં પ્રબળ દેષ-વિકાર જોઈ આત્મ જ્ઞાની પુરૂષ ઉમગી
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આપણું આધુનિક સ્થિતિને દુઃખદાયક ચિતાર. ૩૦૫ જતા નથી, પરંતુ સામાને દેષ ટાળી શકાય એવી સ્થિતિમાં સમજાય છે તે તેઓ તેને ટાળવા કરૂણ બુદ્ધિથી બનતે પ્રયાસ કરી ચૂકે છે. તેમ છતાં કોઈ ભારે કમી જીવ “મધુ બિંદુના ” દ્રષ્ટાંતે વિષય સુખ માં અતિ લુબ્ધ બનેલ હોય તે તે જ્ઞાની- મહાત્માની એકાન્ત હિતકારી શિક્ષાનો અનાદર પણ કરે છે અને જે ભવ્યાત ભવ અટવીમાં અનન્ત કાળથી ભ્રમણ કરવા વડે બહુજ સંતપ્ત થયેલ હોવાથી અતિ તૃષાતુર બન્યા હોય છે તેને તે સ્થિતિ પરિપાક પ્રમુખ કારણ સદ્દગુરૂજીનું હિત વચન અમૃત સદશ પ્રિય લાગે છે, અને અત્યંત રૂચિ સહિત તે હિત વચનનું શ્રવણ કરી, નિઃસ્વાર્થ પણે કહેવાયેલાં તે - વચનેનું મનન કરે છે અને તેનું સુંદર પરિણમન થવાથી અનાદિ મહ-મમતા ગે સેવામાં આવતું વિષય-વિષ વમી નાંખી સ્વસ્થ પણે સ્વહિત સમાચરે છે. સદ્દગુરૂના નિઃસ્વાર્થ વાળાં વચનાનુસારે વતી જે ભવ્યાત્માઓ પિતાને સ્વેચ્છાચારી મનને નિગ્રહ કરી પાંચે ઈદ્રિયેનું સારી રીતે દમન કરે છે તેઓ શુદ્ધશીલ યા બ્રહ્મચર્યના સેવનથી ઉત્તમ પ્રકારના સંતોષ વડે આત્માના સ્વાભાવિક સુખને અનુભવ કરવા ભાગ્યશાળી બની અનુક્રમે સકળ કર્મ (દેષ) ને સર્વથા સંહાર કરી પરમાત્મ પદને પામે છે.
ઈતિ શમ. -~- ~~ - ~આત્મજ્ઞાનનો સરલ–શુદ્ધમાર્ગ.
(ગતાંક પર ૨૮૭ થી શરૂ.) હવે પાંચ પ્રકારના દુષણે કહેવામાં આવે છે. ૧ શંકા એટલે રાગદ્વેષથી રહિત, યથાર્થ ઉપદેશના કરનાર અને
સર્વજ્ઞ એવા જિનેશ્વરના વચનને વિષે સંશય તે શંકા શકા. સમ્યકત્વને બાધિત કરનારી છે, તેથી તે સમ્યકત્વન:
પહેલું દૂષણ કહેવાય છે તેથી સમ્યકત્વ દર્શને નીઓએ એ શંકાને સર્વથા પરિહાર કરે જોઈએ. વળી
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનંદ પ્રકાશ,
તે શંકાથી લેકમાં પણ માણસ પિતાના કાર્યને સિદ્ધ કરી શકો નથી. શંકાલુ માણસનું કાર્યનાશ પામી જાય છે, જેઓ નિઃશંક રહેનારા છે, તેના કાર્ય અવશ્ય સિદ્ધ થયેલા દેખાય છે.
એટલે અન્ય દર્શનને અભિલાષ, તે ઉત્પન્ન થવાથી પરમાર્થ
રીતે શ્રી અરિહંત ભગવાને કહેલા આગમ ઉપર અવિકાંક્ષા'. શ્વાસ થાય છે, તેથી તે સમ્યકત્વને દૂષણ કહેવાય છે.
સમ્યકત્વત પુરૂષએ તે કાંક્ષા દૂષણને પરિહાર કરવામાં થન કરે. કારણકે, લોકમાં પણ કાંક્ષા કરનારે પુરૂષ ઘણું દુઃખને ભાગી થતે દેખાય છે.
જિનેશ્વરની આજ્ઞાને અનુસરી ચાલનારા અને શુદ્ધ આચાર ને
ધારણ કરનારા મુનિ આદિ (આદિ શબ્દથી શ્રાવકે પણ ત્રીજુ વિચિ. લેવા) તેમની જે નિંદા કરવી, તે વિચિકિત્સા નામે ત્રીજું કિસા દૂષણ દૂષણ કહેવાય છે. તે સમ્યકત્વને દુષિત કરનારૂં હોવાથી
તેને દૂષણ તરીકે કહેલું છે. એ વિચિકિત્સા દૂષણને સર્વથા વર્જિત કરવું.જેમને સમ્યકત્વ રત્ન પ્રાપ્ત થયેલ છે, અને જેઓ સમકત્વને વિષે પ્રયતનવંત છે, એવા પુરૂષોની તથા બીજા હરકોઈ પુરૂષની નિંદા કરવી યોગ્ય નથી. તેમાં જે નિર્દોષ એવા સાધુ પ્રમુખ ઉત્તમ પુરૂછે છે, તેમની નિંદા તે સર્વથા વર્જવી એ ન્યાય છે. જે શ્રદ્ધાલુ એવા બીજાની આગળ પિતાના ગુરૂજનની નિંદા કરે છે, અને જેઓ સ્વયં મંગળરૂપ અને મંગળના કારણરૂપ એવા ત્યાગી ગુરૂએને સન્મુખ આવતા જોઈ “આ અમંગળનું કારણરૂપ મારે અપશુકન થયાં, હવે આથી મારા કાર્યની સિદ્ધિ નહીં થાય” આ પ્રમાણે પિતાના મનમાં ચિંતવે છે, તેઓમા મૂઢપણુવાળા, જિન વચનથી વિમુખ, એકાંતે મિથ્યા દુટિવાળા અને દુષ્કર્મના બંધક જાણવા. જ્ઞાની મહારાજ કહે છે કે, તેવા દુષ્ટ પ્રાણીઓની આ લેક તથા પર લેમાં પ્રાયે કરીને કોઈ વખત પણ વાંછિત કાર્યની સિદ્ધિ થતી નથી. એ સમ્યકત્વનું વિચિકિત્સા નામે ત્રીજું દૂષણ કહેલ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મજ્ઞાનને સરલ-શુદ્ધ માર્ગ, મિથ્યાત્વની પ્રશંસા કરવારૂપ સમ્યકત્વનું ચોથું દૂષણ છે. કુદષ્ટિ એટલે ખરાબ દ્રષ્ટિવાળા, જેનું યથાગ્ય શુદ્ધ દર્શન
નથી, એવા અશુદ્ધ ધર્મવાદી કુતીથી, તેમની જે પ્રશંસા કુદષ્ટિ કરવી, તે સમ્યકત્ત્વનું એથું દૂષણ છે. તે પ્રથમ કહેલા પ્રસંશા. હેતુથી વર્જવું. કારણ કે, તે સમ્યકત્વને મલિન કરે છે.
જેઓ કુતીથિઓના કાંઈક અતિશય વગેરે જોઈ “આ ઠીક છે, આ મત ગ્રાહ્ય છે, કારણકે જેની અંદર આવા અતિશયવાળા હોય છે” આ પ્રમાણે જે પ્રશંસા કરે છે, તે મૂઢ નિષ્કારણ પિતાનું શુધ્ધ સમ્યકત્વ રત્ન મલિન કરે છે.
મિથ્યાત્વને પરિચય. મિથ્યાત્વીઓને પરિચય રાખવે, એ સમ્યકત્વનું પાંચમું દૂષણ છે. ઉપર કહેલા કુદષ્ટિઓની સાથે આલાપ સંલાપં પ્રમુખથી પરિચય કરે, તે પણ સમ્યકત્વને દૂષિત કરે છે, માટે એ પાંચમા દૂષણને સર્વથા પરિહાર કરે. જેઓ સુરષ્ટિવાળા મુનિએ વગેરે હોય તેમને જ પરિચય કરે. કુદષ્ટિઓને પરિચય ન કરે. મિથ્યાત્વીઓને કરવાથી નંદ મણિકાર શેઠની પેઠે પ્રાપ્ત થયેલ સમ્યકજ્વરૂપ રત્ન નાશ પામે છે.
હવે સમ્યકત્વના આઠ પ્રભાવક કહે છે. હિવે સમ્યકત્ત્વના આઠ પ્રભાવક કહે છે. જેનાથી સમ્યકત્વને
પ્રભાવ વધે તે પ્રભાવક કહેવાય છે. પ્રવચન એટલે દ્વાદશાંગી. તે જેને અતિશયની પેઠે હોય તે
પ્રવચની કહેવાય છે. વર્તમાનકાળને ચોગ્ય એવા જે ૧ પ્રવચની જેસૂત્ર છે તેના અને તેના અર્થના ધારણ કરનારા પ્રભાવક. તિર્થના વહન કરનારા જે આચાર્ય તે પ્રવચની કહેવાય
છે. દેવદ્ધિગણીક્ષમાશ્રમણાદિક પ્રથમ પ્રવચનના પ્રભાવક થયા હતા. આવા પ્રકારના આચાર્યો શ્રી જિન- શાસનના પ્રભાવક કહેવાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૦૮
આત્માનંદ પ્રકાશ
બીજા ધર્મકથી નામે પ્રભાવક કહેવાય છે. જેમની ધર્મસ્થા
પ્રશસ્ત હોય તે ધર્મકથી કહેવાય છે. તેઓ ક્ષીરાશિવ ધમકથી લબ્ધિ પ્રાપ્ત કરી જલ સહિત મેઘની ગર્જના જેવી
બીજા વાવડે આક્ષેપણ,વિક્ષેપણું, સંવેદની, અને નિર્વેદની પ્રભાવક એવી ચાર જાતની દેશનાવડે લોકેના મનને પ્રદ ઉત્પન્ન કરે તેવી ધર્મકથાઓ કરે છે અને તેમનાથી ઘણું ભવ્યજીને પ્રતિબંધ કરે છે. તેવા ધર્મકથી શ્રીનદિષેણ વિગેરે હતા.
તે ચાર પ્રકારની કથાઓનાં લક્ષણ ૧ જેમાં હેતુ દષ્ટાંતવડે સ્યાદ્વાદની પદ્ધતીથી પોતાને મત સ્થાપન કરવામાં આવે, તે આક્ષેપણ કથા કહેવાય છે.
જેમાં પૂર્વાપર વિધવડે મિથ્યાષ્ટિના મતને તિરસ્કાર કરવામાં આવે તે વિક્ષેપણું કથા કહેવાય છે.
૩ જે માત્ર સાંભળવાથી ભવ્યજીને મોક્ષને અભિલાષ થાય, તે સંવેદની કથા કહેવાય છે.
૪ જેમાં સંસારના ભેગના અંગની સ્થિતિ–લક્ષણનું માત્ર વર્ણન કરવાથી જ ભવ્ય જીને તે વૈરાગ્યનું કારણ થાય, તે નિર્વે દની કથા કહેવાય છે. વાદી, પ્રતિવાદી, સભ્ય અને સભાપતિ એ ચતુર્વિધ પર્ષદાને
વિષે પ્રતિપક્ષનું નિરાકરણ કરવા પૂર્વક સ્વપક્ષનું સ્થાત્રીજા વાદી પન કરવા ભાષણ વિગેરે કરે તે વાદી નામે શાસનના નામના ત્રીજા પ્રભાવક કહેવાય છે. જે વાદલબ્ધિથી સંપન્ન પ્રભાવક. અથવા વદુકવાદી હાઈ દેવતાઓના વૃદેથી પણ જેમના
વચનને વૈભવ મંદ કરી શકાય નહીં એવા હોય તે વાદી કહેવાય છે. તે ઉપર પ્રત્યક્ષાદિ સર્વ પ્રમાણમાં કુશળ અને પ્રતિવાદીને જય કરી રાજદ્વારમાં મેટા માહાભ્યને પામેલા મલવારીનું દષ્ટાંત છે. તે મધવાદી શાસનના ત્રીજા પ્રભાવિક જાણવા. તે મલ્લવાદીની કથા અન્ય ગ્રંથાથી જાણી લેવી.
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મજ્ઞાનને સરલ-શુદ્ધ માગે.
૩૦૯
નિમિત્ત એટલે લાભતથા અલાભને સૂચવનારૂં વૈકાલિક જ્ઞાન
તેને જે જાણે છે અથવા ભણે છે, તે નિમિત્તિક કહેવાય છે. ચોથાનૈમિ જિનમતના પ્રતિસ્પધીને જીતવા માટે ભદ્રબાહુ સ્વામી વિક નામે પ્રમુખે અનેક નિશ્ચય ભરેલા ચમત્કારે બતાવ્યા હતા. પ્રભાવક. ચેથા નૈમિત્તિકનામના શાસનના પ્રભાવકમાં મહાનુભાવ
ભદ્રબાહુ સ્વામીનું વૃત્તાંત પ્રસિદ્ધ છે. તે વૃત્તાંત પ્રખ્યાત થયેલું હોવાથી અહીં આપવામાં આવ્યું નથી.
વિશેષ ઉત્કૃષ્ટ અને દુઃખથી કરી શકાય તેવા અષ્ટમ પ્રમુખ
તપને જે આચરે તે તપસ્વી કહેવાય છે. જે તપસ્વી પાંચમા શાંત રસથી ભરપુર થઈ અષ્ટમ, ચાર ઉપવાસ, પાંચ તપસ્વીનામે ઉપવાસ, પક્ષ, માસખમણુ વગેરે અનેક જાતની તપસ્યા પ્રભાવક, કરી જિનમતની પ્રભાવના કરે છે, તે વીર શાસનનો
પાંચમા તપસ્વી નામે પ્રભાવક કહેવાય છે. તે વિષે શ્રી વીર પ્રભુએ વર્ણન કરેલા ધના કાકંદી નામના સાધુ વગેરેના વૃત્તાંત પ્રખ્યાત છે. તે તપવી નામે પાંચમા પ્રભાવક જાણવા.
વિદ્યા એટલે પ્રજ્ઞપ્તિ પ્રમુખ શેળ વિદ્યાદેવીઓ અને શાસનછઠ્ઠા વિદ્યા- દેવી તેઓ જેમને સહાયભૂત છે. તે વિદ્યાવાન્ નામે શાસબાન નામે ન છો પ્રભાવક કહેવાય છે. તે ઉપર મહાનુભાવ વજ પ્રભાવક. સ્વામીનું વૃત્તાંત પ્રસિદ્ધ છે. તે સિદ્ધ ચૂર્ણ, અંજન, પાદલેપ, તિલક અને ગુટિકા તથા
વૈકિય પ્રમુખ સિદ્ધિઓ જેને પ્રાપ્ત થાય, તે સિદ્ધ નામે સાતમા સાતમે પ્રભાવ કહેવાય છે. તે સિદ્ધ ચમત્કાર ભરેલા સિદ્ધ નામે સંઘાદિકના કાર્યો સાધવાને માટે અને તે ચમત્કાર દ્વારા પ્રભાવક, મિથ્યાત્વને નાશ કરવા માટે તેમજ શાસનની પ્રભાવના
વધારવાને માટે અવસર પ્રમાણે તે ચૂર્ણ અંજન વિગેરને જોડવામાં કુશલપણું બતાવે છે. તેવા સિદ્ધામાં આર્યસમિત
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૧૦
આત્માનંદ પ્રકાશ.
આચાર્ય વગેરેના વૃત્તાંતે પ્રખ્યાત છે. તેઓ શાસનના સાતમા પ્રભાવક જાણવા. જે નવનવા વચની રચનાઓથી સુશોભિત, શ્રેતૃ વર્ગના મનને
હર્ષ ઉત્પન્ન કરનાર અને અનેક ભાષાએ ગ્રંથિત એવા શાસન કવિ ગદ્યમય તથા પદ્યમય પ્રબંધનું વર્ણન કરે તે “કવિ” નામને કહેવાય છે. આપણું સત્યધર્મની વૃદ્ધિને અર્થે સુંદર આઠમે તથા રસિક વચની રચના કરી રાજા પ્રમુખ ઉત્તમજપ્રભાવક. નેને તે પ્રતિબોધે છે, તેથી તે કવિ એ શાસનને આઠમે
પ્રભાવિક ગણાય છે. તે ઉપર સિદ્ધસેન દિવાકરનું દૃષ્ટાંત આપવામાં આવે છે.
અપૂર્ણ.
અse
ખરો જૈન કોણ?
આજ કાલ જૈન એ નામ એક સામાન્ય થઈ પડ્યું છે. શ્વેતાંબર, દિગંબર કે સ્થાનકવાસી દરેક પતે જૈન હોવાને દાવે કરે છે; પરંતુ તેઓ બધા કુલથી જૈન છે, એટલે કુલ પરંપરાએ તેઓ જૈન તરીકે એલખાય છે, પણ વસ્તુતાએ ખરે જેન કેણુ છે? તે દરેક જૈનવ્યક્તિએ જાણવાનું છે. શુદ્ધ જનના લક્ષણે આહંત શાસ્ત્રમાં સારી રીતે દર્શાવવામાં આવેલા છે, પરંતુ મતમતાંતરને લઈને તે લક્ષણે સર્વદેશી છતાં એક દેશી ગણાય છે, તેથી સર્વ જૈનને લાગુ પડે તેવા સામાન્ય લક્ષણે જાણવાની જરૂર છે.
જે ખરે જૈન છે, તે પિતાના જીવનને એક પ્રથમ ધાર્મિક જીવન બનાવે છે, દયા ધર્મના જે ત કહેલા છે, તે બધા તને તે તન, મન અને ધનથી અનુસરે છે, જેના હૃદયમાં જેનપણાના સંસ્કારે દઢપણે લાગેલા છે, તેના હૃદયમાં શ્રદ્ધાનું સ્વરૂપ પૂર્ણ રીતે પ્રકાશે છે. પિતાના ધર્મના પ્રવર્તકેએ જે વચને ઉચ્ચારેલા છે, તે
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ખરા જેન કોણ?
૩૧૧ વચનેના પ્રત્યેક અક્ષરને તે હદયથી માન આપે છે અને તે પ્રમાણે પ્રવર્તાવા પ્રયત્ન કરે છે. પિતાનું જીવન સર્વસ્વ ધાર્મિક કાર્યોમાં અપણ કરે છે અને ખાન, પાન અને વિષપભેગ તરફ ઉપેક્ષા રાખે છે. માત્ર સુવર્ણ અને ભૂમિજ જેમને મુખ્ય પ્રાપ્ય વસ્તુઓ છે, ધન વૈભવજ જેમને પરમેશ્વર છે, આ વિશ્વમાંના સુખ આરામ એજ જેમના જીવનની મર્યાદા છે, ગમે તે રસ્તે કીર્તિ સંપાદન કરવી એજ જેમની મુખ્ય નેમ છે, મરણને વિચાર જેને સ્વપ્નામાં પણ આવતું નથી, જેમના મને જરાપણુ આગળ દૃષ્ટિ દોડાવતાં નથી અને જેઓ પોતે જે સમાજમાં રહે છે, તે સમાજ કરતાં ઉચ્ચતમ કે ઉત્તમ વસ્તુને વિચાર માત્ર પણ કરતા નથી, તેવા પુરૂષે જૈન નામને એક અંશે પણ યોગ્ય નથી. ખરે જૈન એવા પુરૂ તરફ ઉદાસીન ભાવથી વસે છે. જ્યાં દરિદ્રતા, અદયા, મલિનતા, અશ્રદ્ધા અને અજ્ઞાનતા, નિંદા પ્રસરેલી હોય, તેવી સંસ્થા કે સમાજની અંદર શુધ્ધ જેન કદિ પણ રૂચિ ધરાવતું નથી. જેના હૃદયમાં જૈન ધર્મના પવિત્ર તાના ઉપદેશે પ્રવેશ કરે છે, તે જૈન કેઈ પણ જાતના બાહ્ય આડંબરથી આકષોતે નથી. તેના હદયની ઈપણુઓમાં દુષ્ટ વૃત્તિ કે અયોગ્ય અભિલાષને પ્રવેશ થઈ શકતું નથી. તે બીજાની વસ્તુ કદિ તે અલભ્ય અને ઉત્તમ હોય તે પણ તે મેલવવાને કઈ કાલે લેભ પણ કરતું નથી. આમ પ્રયત્ન કરી નીતિ અને પ્રમાણિક્તાથી જે કાંઈ મળ્યું છે કે મલે છે, તેમાં પૂર્ણ સંતોષ માને છે. શુધ્ધ જૈન અપકારના બદલામાં ઉપકાર કરવાની ભાવના રાખે છે અને જે પિતાની શક્તિ હોય તે તેને ક્રિયામાં પણ મુકવા પ્રવર્તે છે. મનુષ્ય જાતિના ઉત્કર્ષને મેળવવાનું જ્ઞાન કરાવા માટે તે સર્વદા મથે છે, અંધકારમાં રાખનારા માયા પટલને દૂર કરવાની તે ઈચ્છા રાખે છે. આ વિશ્વની સ્વપ્નમયતાને તે જાણે છે અને સારી રીતે સમજે છે કે એ માયા પટલથી મનુષ્યની સત્ય અને પવિત્ર દેવી પ્રકૃતિને નાશ થાય છે. સર્વ ભાવનાઓમાં ઉત્કૃષ્ટ ગણાતા સમ્યકત્વને તે પિતાના જીવનની જેમ જાળવે છે. સમ્યકત્વને દિવ્ય પ્રભાવ જાણું તે પર
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૧૨
આત્માનઃ પ્રકાશ.
પૂર્ણ શ્રદ્ધા ધારે છે અને પોતાના જીવનના પ્રવાહ સમ્યકત્ત્તવાલા ધર્મની તરફ વહેવરાવે છે. આ વિશ્વમાં ચાલતી દ્રવ્ય પ્રવૃત્તિા તરફ તે ઉપેક્ષા રાખે છે અને ભાવ પ્રવૃત્તિ તરફ અહુ માન
ધરાવે છે.
ખરા જૈન પેાતાને ધર્મવીર તરીકે આળખાવે છે. સ્વધર્મને માટે તે પ્રાણાપણુ કરવાને તૈયાર થાય છે. જેમ અભિમાની શૂરવીર આનંદના ગ્લાનભેદક ધ્વનિ સહિત રણભૂમિમાં પ્રાણાપણુ કરવાને દોડી જાય છે, તેવી રીતે તે ધર્મવીર પુરૂષ ધાર્મિક અને પરાપકારના કાર્યોમાં અગ્રેસર થઈ દેાડી જાય છે. તે મહાવીરના માલક પેાતે શ્રધ્ધાથી માનેલી ધર્મ વસ્તુને પ્રમાણુપૂર્ણાંક સિધ્ધ કરી બતાવવા તન, મન અને ધનથી પ્રયત્ન કરે છે અને તેને માટે સસ્વ અર્પવા ઉભા થાય છે. શુધ્ધ જૈન વીરના હૃદયમાં સદા કાલ પવિત્ર ભાવનાએ ભરપૂર રહે છે. તે વીર સંતાન પોતાની શુભ ભાવનિના કિદે પણ ત્યાગ કરતા નથી. જૈનના જીવન ક્રમના સૂક્ષ્મ વૃત્તાંત જે પુરાતન પુસ્તકામાં આપવામાં આવ્યે છે, તેને અનુસરવાને તે સદા તત્પર રહે છે તે ગમે તેટલા સકટ પડે અને ગમે તેવી વિપત્તિ આવે, તેપણ તે પોતાના જીવનના શુધ્ધ ક્રમને દ્રઢતાથી પકડી બેસે છે, તેના હૃદયમાં દયાને આવેશ એટલે બધા સજ્જડથયેલા હોય છે કે તેને તે યાવજ્જીવિત અદ્વિતીય દૃઢતાથી અને પ્રચ’ડ સત્યતાથી ધારણ કરી રાખે છે, તેના પ્રત્યેક વિચાર શુદ્ધ હાય છે અને તેમાં દૃઢતમ શ્રદ્ધા અને ધાર્મિક જીવનનું પ્રાબલ્ય વાર'વાર ઉભરી જતુ. એવામાં આવે છે. કારણ કે, ‘· જૈન ધર્મજ સત્ય છે ’ એવી અચલ ભાવનામાંથીજ તેની શ્રદ્ધાને જન્મ થયેલા હાય છે. તે જૈનવીર જે જે નિયમેનુ' આવી ખત અને દૃઢતાથી પાલન કરે છે, તે સ કદાચિત્ ફાઇ બીજાની દૃષ્ટિએ સત્ય નહિ જણાય; પરંતુ તેની સમ્યકત્ત્વવાલી બુદ્ધિમાં તે તે અરિહંત પ્રણીત સર્વનિયમે સર્વથા સહજ છે, એમ ભાસે છે.
ખરા જૈન કુટુંબમાં કે સમાજમાં કલેશ કે વિષવાદના જન્મ આપનાર કે સહાયક થતા નથી,
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ખરે જૈન કાણ
૩૧૩
શુદ્ધ જૈનના મુખમાંથી કદિ પણ મૃષાવાણું પ્રગટ થતી નથી. તે સાથે બીજાના હૃદયને પરિતાપ થાય, બીજાના મનમાં પાપમય ભાવના પ્રગટ થાય અને તે માનસિક એવી પાપમય પ્રેરણાનું કારણ થાય, એવી વાણીના એક અક્ષરને પણ તેની રસના જન્મ આપતી નથી. પવિત્ર જૈન પિતાના સત્યવ્રતને યાજજીવિત સાચવે છે, તે આહંત ધર્મની ભાવના તરફ એટલી બધી પ્રીતિ ધરાવે છે કે અહનિશ તેના હૃદયમાં એજ વિચાર આવ્યા કરે છે. જે તે અદ્વિતીય વસ્તૃત્વ શક્તિ અથવા લેખન શક્તિ ધરાવતું હોય તે ધર્મના ઉચ્ચતમ સિધ્ધાંતે બીજાઓને વ્યાખ્યાનદ્વારા સંભળાવવા પણું ઉત્સાહ ધારણ કરે છે, તેવા કોઈ પ્રસંગે તેની એ ઉચ્ચ શક્તિને માટે જે તેને બહુ માન આપવામાં આવે, તે પણ તે બહુ માનની ઈચ્છા કરતે નથી. તે સર્વદા પિતાના સ્વધમી બંધુઓનું દાસત્વ કરવાને ઉજમાલ થાય છે અને એવી સામાન્ય સ્થિતિમાં રહેવામાં જ પિતાને આનંદ માનેછે. કદિ કોઈ શુભ કર્મના રોગથી તેને ઉંચા પ્રકારની સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય તે પણ જે ખરે જેન છે, તે અહંકૃતિને ધારણ કરતું નથી. તે સમ્યકત્વધારી વીરનર ચાર ભાવનાને ભાવના હોવાથી પોતાના મનમાં સમજે છે કે, “ આ સમસ્ત જગત્ ઉન્માદથી જ ભરેલું છે, કોઈને ધનને ઉન્માદ હોય છે, કેઈ વિલાસ સુખના ઉન્માદમાં લીન થઈ જાય છે, કોઈ કીર્તાિના લેભમાં ઉન્મત્ત બનેલા જોવામાં આવે છે અને બીજી પણ અનેક પ્રકારની આશાથી લકે ઉન્મત્ત બનેલા જોવામાં આવે છે, જે ધર્મની ઉચ્ચ સ્થિતિની પ્રાપ્તિની આશામાં ઉન્મત્ત થયેલું હોય છે, તેના જે પુણ્યશાલી પુરૂષ કોઈ પણ નથી.” ખરે જેન આવી વિચારણામાં વિલીન થયા કરે છે, અને તેથી અરે. ખરો જૈન પણ તેજ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૧૪
આત્માનંદ પ્રકાશ,
ડબાસંગ દુકાળ ફંડ, જા. નં. ૪૨૦ બાસંગકુંડ તરફથી એપ્રીલ માસમાં જાણે આપવામાં આવે તેની
જાહેરાત મહેરબાન સાહેબ આપના પ્રસિધ્ધ પેપરમાં નીચેની બીના છાપવા મહેરબાની કરશે
ડબાસંગ ફંડ તરફથી દુષ્કાળ સબબ જામનગરમાં સને ૧૯૧૨ ની સાલના એપ્રીલ માસમાં જામનગરની આથમણે બાજુના મહાજન શ્રાવક ના ગામ ૩૨ માં કુલ માણસ ૫૮૫ને દાણ મણુ ૪૨૬ અંકે ચાર છવીશ આપવામાં આવ્યા છે.
ફંડ તરથી ચલાયા તેમજ લાલપુર તાબાના જે ગામે આવેલા છે તેને દાણ સલાયેથી અપાય છે તે આપવા માણસ મેકલવામાં આવેલા છે તે આપી આવ્યા પછી તેની જાહેરાત આપવામાં આવશે.
આ ફંડને મહેરબાન શેઠ ખેતશી ભાઈ ખીઅશી ભાઈ જે.પી. તરફથી મેટી રકમની મદદ મળી છે તે પણ તેમની ઈચ્છાનુસાર કઈ પણ દયાળુ ગૃહસ્થને પિતાના પુન્યાથે કાંઈ પણ રકમ આપવા ઈચ્છા હશે તે તે રકમ પેટે સ્વીકારવામાં આવશે. સં. ૧૯૬૮ના વૈશાખ વદ ૧ ગુરૂવાર તા. ૨-૫-૧ર
લી. વકીલ સાકળચંદ નારણજી શાહ બી. એ. એલ, એલ. બી. એ. સે, ડબાસંગ કંડ
જામનગર,
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર.
વર્તમાન સમાચાર .
૩૧૫
શહેર વડોદરામાં ઉજવાયેલી જયતી
©
વડાદરામાં—મહાપકારી સ્વર્ગવાસી આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયાનંદસૂરીશ્વરજી (આત્મારામજી મહારાજ) ની ઉજવવામાં આવેલી જયતી.
For Private And Personal Use Only
આ પૂજ્યપાદ્ રવર્ગવાસી મહાત્માએ જૈન સમાજ ઉપર અનહૃદ અવસ્તુનીય ઉપકારા કરેલા છે, ઉક્ત પૂજયપાદ મહાત્માની હૈયાતી માદ તેએાશ્રીના શિષ્ય મ`ડળમાં જે ઐકયતા—સ’પ છે તે એઈ સ કેાઈ આનંદ પામે તેમાં નવાઇ જેવુ નથી. ઉક્ત આચાય મહા રાજના આખા સમુદાય પરિવાર–આજ્ઞાવત, ગુરૂને પગલે ચાલનાર, ઉત્તમ ચારિત્ર ધારી, ઉચ્ચવિહારી અને ક્રિયાપાત્ર હોઈને અત્યાર સુધી તેઓમાં જે સુસંપ જળવાઇ રહ્યા છે અને તેને લઇને પેતાના વિ હારના સ્થળામાં જગ્યાએ જગ્યાએ જૈન સમાજ ઉપર અનેક પ્રકારના ઉપકાર કરી ધર્મની જે અભિવૃદ્ધિ કરેલ છે, તે જૈનસમાજમાં ખુલ્લી રીતે દેખાય છે; હાલમાં તેવીજ રીતે તે ઐક્યતા—સંપની અભિવૃદ્ધિમાં વધારો કરવા, તેમજ ઉક્ત સ્વર્ગવાસી ગુરૂરાજની અચળ ઉજ્જવલ કીર્તિમાં ઉમેરો કરવા, અને જૈન સમાજ ઉપર અનેક ઉપકારા કરવા, વટાદરા મુકામે હાલ તે સ્વર્ગવાસી પૂજ્યપાના પિરવાર મડળ માટી સખ્યામાં એકઠા થયેલા છે, તે તેના મજબૂત અને ચાકસ પૂરાવા છે.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૧૬
આત્માનંદ પ્રકાશ.
ચાલતા માશની જેઠ શુદ૮ના રોજ ઉક્ત મહાપકારી સ્વર્ગવાસી મહાત્મા શ્રીઆમારામજી મહારાજની સ્વર્ગવાસી તિથિહેવાથી તેમના વડા શિષ્ય શ્રીમદ્ આચાર્ય મહારાજ વિજય કમસૂરિ મહારાજના અધ્યક્ષપણું નીચે ત્યાંના ચતુર્વિધ સંઘઉક્ત સ્વર્ગવાસી મહા
ત્માની જયંતી ઉજવી હતી. તે વખતે વિદ્યારત્ન મુનિરાજ શ્રી વલ્લભવિજયજી મહારાજે ત્રણ કલાક સુધી ઉભા ઉભા ગુરૂ ગુણાનુવાદગુરૂ ગુણ કીર્તન અને તેનાથી થતા લાભ તેમજઉક્ત સ્વર્ગવાસી મહાત્માના અનેક ઉપકારનું એવું અસરકારક વર્ણન વિકતા ભરેલી રીતે કરી બતાવ્યું હતું કે ત્યાં એકઠા થયેલ સમુદાય અપૂર્વ આનંદના સમૂહમાં નિમગ્ન થઈ ગયું હતું. જે વડેદરાના શ્રી સંઘના ઈતિહાસમાં સોનેરી અક્ષરે જળવાઈ રહેશે.
ત્યારબાદ બપોરના સત્તરભેદી પૂજા ઉકત વર્ગવાસી આચાર્ય મહારાજકૃત ભણાવવામાં આવી હતી. શ્રાવક સમુદાયે દેરાસરમાં આંગી કરાવી રાત્રિના લાઈટ ભાવના વિગેરેઉત્તમ કાર્યો કર્યા હતા.
વડોદરા મુકામે રવર્ગવાસી આચાર્ય મહારાજને સમુદાય જે એકત્ર થયેછે તે પિતાનામાં જે સંપ અને ઐકયતા છે તેની અભિવૃદ્ધિ કરવા સાથે તેઓ વ્યવહાર કુશળ,ધર્મ કુશળ અને વિદ્વદ્ વર્ગ હઈને પિતાના જ્ઞાનથી, બુદ્ધિથી, પિતાના સુવિચાર અને ઉત્તમ ભાવનાથી
ભવિષ્યમાં જેન કે મને પણ કેઈ અપૂર્વ લાભ પ્રાપ્ત કરાવ્યા સિવાય રહેશે નહીં તેટલું જ નહિં પણ પોતાના જ્ઞાન, કૃપા અને ઉત્તમ ભાવનાની પ્રાસાદી જોન કેમને આપી તેની ધાર્મિક ઉન્નતિમાં પણ વૃદ્ધિ કરાવ્યા સિવાય રહેશે નહિં.
અમે ઉક્ત સ્વર્ગવાસી આચાર્ય મહારાજના પરિવાર મંડળમાં દિવસનું દિવસ ઐક્યતા સુસંપમાં વૃદ્ધિ થઈ જૈન સમાજ ઉપર અહરનિશ અનહદ ૯પકારે તે મહાત્માઓના તરફથી થતા ફકત સ્વર્ગવાસી મહાત્માના પરિવારની ઉજજેવલ કીર્તિમાં અભિવૃદ્ધિ થાઓ એટલી પરમાત્મા પાસે પ્રાર્થના કરીયે છીયે.
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર,
३१७
અમારી સભાનો કરવામાં આવેલો સોળમો વાર્ષિક મહોત્સવ
જેઠ સુદ ૭ ના રોજ ભાવનગરમાં અને શુદ ૮ ના રાજ શ્રી સિદ્ધાચળજી ઉપર સ્વર્ગસ્થ મહાત્મા શ્રીમવિજ્યાનંદસૂરિ (શ્રી આત્મારામજી મહારાજ)ની સ્વર્ગવાસ તીથિ હોવાથી તે માટે કરવામાં આવેલ
જયંતી અને મહોત્સવ.
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાને સ્થાપન થયાસેળ વર્ષ પૂરા થઈ રસતરમું શરૂ થવાથી આ માસની શુદ ૭ ના રોજ સભાની વર્ષગાંઠ હોવાથી, તેમજ તેજ દિવસે પૂજ્યપાદ ગુરૂરાજશ્રી વિજયાનંદ સૂરિ (આત્મારામજી મહારાજ) ની સ્વર્ગવાસ તિથિ હોવાથી તેજ રજ, તેમજ જેઠ સુદ ૮ ના રોજ બંને દિવસે નીચે મુજબના માંગલિક કાર્યો નીચે મુજબ સ્થળેમાં કરવામાં આવ્યા હતા.
આ ઉત્તમ પ્રસંગને માટે પ્રથમ આમંત્રણ પત્રિકાઓ છપાવી બહાર ગામના મેમ્બરને મોકલવામાં આવી હતી.
૧ જેઠ સુદ ૭ ના રોજ દર વર્ષ મુજબ વાર્ષિક મહોત્સવ - ભાના મકાનને વજા પતાકા તરણે વિગેરેથી શણગારી, તેમાં સવાર રમાં પ્રભુ પધરાવી મરહુમ આચાર્ય મહારાજા કૃત સતરભેદી પૂજા વિવિધ રાગ રાગિણીથી સુંદર વાજી સાથે ભણાવવામાં આવી હતી, અને મેમ્બરે ઉપરાંત અન્ય ગૃહસ્થાએ પણ સારી સંખ્યામાં હાજરી આપી હતી, અને બપોરના વેરા હઠીસંગભાઈ ઝવેરચંદના - તરફથી સ્વામીવાત્સલ્ય કરવામાં આવ્યું હતું. તેમજ
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 318 આત્માનંદ પ્રકાશ, 2 જેઠ સુદ 7 ના રોજ બપોરની ત્રણ વાગ્યાની ટ્રેનમાં સભાના સભાસદ શ્રી સિદ્ધાચલજી ગયા હતા. ત્યાં જેઠ સુદ 8 ના રોજ ઉક્ત આચાર્ય મહારાજશ્રુત વીસસ્થાનકની પૂજા સવારના દશવાગે સુંદર રાગ રાગણુથી વાજી સાથે ભણાવવામાં આવી હતી અને તેજ દિવસે શ્રી આદિશ્વર ભગવાન, પુંડરીકજી મહારાજને અને આત્મારામજી મહારાજની મૂર્તિને સુંદર આંગી રચવામાં આવી હતી. અને યાત્રા, પૂજા, ભાવના વિગેરે ઉત્તમ કર્યો કરવામાં આવ્યા હતા. તે નિમિત્તે સભાના માનવંતા લાઈફ મેમ્બર મીયાગામવાળા શેઠ નેમચંદભાઈ પીતાંબરદાસ તરફથી રૂા. 25) આવ્યા હતા. સાંઝના સ્વામીવાત્સલ્ય કરવામાં આહ્યું હતું જેથી અપૂર્વ આલ્હાદ ઉત્પન્ન થયે હતા. શ્રી મીયાગામમાં–શ્રીમદ્વિજયાનંદ સુરીશ્વરજી મહા જની કરવામાં આવેલી જયંતી. શ્રી. શ્રી. શ્રી 1008 શ્રી મદ્વિજયાનંદ સુરીશ્વર ( આત્મા રામજી) મહારાજ એક મહાન જૈન શ્વેતાંબર આચાર્ય થઈ ગયા છે. જેઠ સુદ 8 ને રોજ તેઓ શ્રીની સ્વર્ગવાસ તીથી હોવાથી તેના ગુણાનુવાદ સ્મરણાર્થે અત્રે નીચે પ્રમાણે શુભકાર્ય થયાં હતાં. શ્રી જૈન આત્મવલ્લભ પાઠશાળા તથા કન્યાશાળામાં શેઠ નેમચંદ પીતાંબરદાસે બદામે વહોંચી છેકરાઓને રજા આપી હતી શ્રી સંભવનાથજીના દેરાસરમાં શા. મગનલાલ વ્રજલાલે શ્રો મુનિરાજશ્રી વલ્લભવિજયજી કૃત પંચ કલ્યાણક પૂજા ભણાવી હતી. ઉપર પ્રમાણે શુભ કાર્યોથી ગુરૂભકિત દર્શાવવામાં આવી હતી. (મળેલું) શ્રી પ્રાંતીજમાં સ્વર્ગવાસી મહાત્મા શ્રી વિજયાનંદસૂરિ આત્મારામજી મહારાજની કરવામાં આવેલી જયંતી. જેઠ સુદ ૮ની રોજ ઉક્ત મહાત્માની સ્વર્ગવાસ તિથિ હોવાથી મુનિરાજશ્રી લબ્ધીવિજયજીના ઉપદેશાનુસાર ત્યાંના દેરાસરમાં શ્રી સંઘે પૂજા, આંગી, ભાવના, ગુણ કીર્તન વિગેરેથી જયંતી કરેલી હતી. For Private And Personal Use Only