________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૬
આત્માનંદ પ્રકાશ. હોય અને તે ઊપર ટેકો મુકી આગળ પગલું ભવિષ્ય તરફ ભરવામાં આવે ત્યારે નીચે તે પડી જાય તેમ હોય એમ બને. જીવનમાં ખામીઓ અને અનિચ્છે છે તે ટીકાને પાત્ર નથી એમ હું કહે નથી. ફક્ત જ્યાં તે ક્ષણિક અને સાધનભૂત હોય ત્યાં તે જે હેતુને પુષ્ટ કરતાં હોય તેની સરખામણીમાં તેમની કિંમત કરવી. જોઈએ, અને જે સિદ્ધિ માટે એ સાધનો વપરાય છે તે સિદ્ધિ એવી ગ્ય નથી એમ બતાવવામાં આવે ત્યાં સુધી દોષ કહાડો જોઈએ નહિ.” ( એ સ્ટડી ઓફ રિલિજીયન, ભાગ ૨, પ્રકરણ ૩, પૃષ્ઠ ૫૪–૫૫ ) અહીં દાક્તર માટિનેને કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે સૃષ્ટિ અપાર છે અને બધી રીતે ગમ્ય નથી. આત્માનું જીવન પણ મૃત્યુથી અકટતું નથી. મનુષ્યની જીદગાનીને આપણને જેટલે અનુભવ છે તેનાથી સૃષ્ટિના નિયન અંત્ય નિર્ણય થઈ શકતું નથી. પરંતુ એક મનુષ્યનું જીવન અ૫ છતાં એવા ઘણુ મનુષ્યનાં જીવન ઘણુ કાળ સુધી મેંધાયાં જાય છે, તેથી તેમાં નીતિનું ઊતરતા પણું છે કે નહિં એ પ્રશ્ન અકારણ નથી. અનીતિનો સંભવ દૂર થઈ શકતા નથી, પણ તેની હદ એવી હોવી જોઈએ કે નીતિથી નિયત થયેલી સૃષ્ટિનું સમતોલન નષ્ટ ન થાય, વૃષ્ટિ અનીતિથી ભરેલી (immora ) ન માલમ પડે એટલું જ નહિ પણ નીતિના ધોરણ વગરની ( પummoral ) માલમ . પડે એવી અપીતિના સભવની મર્યાદા હોવી જોઈએ.
નિતિમય શાસન વિશે વિચાર કરતાં બીજી એક મર્યાદા ધ્યાનમાં રાખવાની છે તે એ છે કે દુનિયા સામાન્ય સાર્વત્રિક નિયમોવડે ચાલે છે. સૃષ્ટિ જે નિયમોને વશ છે તે સર્વકાલ સરખી રીતે પ્રવૃત્તિ કરે છે અને તેમાં વખતે વખત અથવા અકસ્માત ફેરફાર થતો નથી, નીતના નિયમો જનારે જ આખી સૃષ્ટિના જડ-ચેતન્ય પદાર્થના નિયમો યોજ્યા , બધા નિયમના ભાવી પરિણમે લક્ષમાં રાખી રષ્ટિ રચાઈ છે. તેથી
For Private And Personal Use Only
