Ardhamagdhi Vyakaran

Author(s): K V Apte
Publisher: Shrutbhuvan Sansodhan Kendra

Page 495

४९४
अर्धमागधी व्याकरण
पुरवणी
अर्धमागधी वाङ्मयात काही विशिष्ट असे वाक्यांश व वाक्प्रयोग इत्यादी आढळतात. त्यातील काही पुढे दिले आहेत. तसेच काही विशिष्ट प्रकारची वाक्ये पुढे दिलेली आहेत व त्यानंतर काही सुभाषितेही दिलेली आहेत. १) वाक्यांश, वाक्प्रयोग इत्यादी
अ) कालदर्शक :
१) प्रभात:- जाए पभाए। जाए पभायसमए । पत्ते पभायसमए । पहायाए रयणीए। पाउप्पभायाए रयणीए । पहाया रयणी । जायम्मि पभायसमए । पभायसमए। पभायकाले। अरुणवेलाए। पच्चूसकालसमयंसि । उइए रविम्मि। अणुट्ठिए चेव सूरे। सूरो आरूढो उदयगिरिसिहरं उग्गओ सूरो ।
२) दुपार, मध्याहन इत्यादी : मज्झण्णस्स समए । पुव्वा वरण्हकालसमयंसि । पच्चावरण्हकालसमयंसि। अवरण्हसमए।
३) संध्याकाळ इत्यादी :- संझाकालसमयंसि । समागया संझा । विगालसमयम्मि वियालवेलाए। वोलीणम्मि दिवसे ।
४) सूर्यास्त :- अत्थमिए दिणनाहे । अत्थंगयम्मि आइच्चे। एत्थंतरे अत्थंगओ
सूरिओ ।
५) सकाळ संध्याकाळ :- सायं च पायं च।
६) दिवस :- तम्मि चेव दियहे । कल्लदिणे अज्ज वा । इओ दिणाओ तइज्जदिवसम्मि। अइक्कंते बारसाहे । कइवयदिवसेहिं । जंति दियहा । अइक्कंतेसु कइसु वि दिवसेसु। अइक्कंता कइ वि दियहा । एवं गच्छति वासरा । एवं वच्वंति वासरा। कल्लाकल्लिं। एव वच्वंति दिवसाई ।
—
७) शुभ दिवस इत्यादी :- सोहणम्मि दियहे । सोहणवेलामुहुत्तम्मि पसत्थे तिहिकरणमुहुत्तजोगे। सोहणम्मि तिहिकरणदिवसनक्खत्तमुहुत्तंसि ।
८) रात्र :- पत्ताए रयणीए । समागमा रयणी । आगया रयणी । रयणीए पढमजामम्मि। पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि । मज्झरत्ते । अद्धरत्तकालसमयंसि। अड्ड रत्तसमए। रयणीए पच्छिमे जामे । रयणीचरिमजामे । रयणीए चरिमजामम्मि । निसाचरमसमयंसि। वीइक्कंता रयणी । वोलिया कह वि राई । कह कह वि वोलीया रयणी।