________________
ધર્મ શબ્દના વ્યુત્પત્તિ અર્થ
63
યુક્તિયુક્ત જ લાગે છે. હવે વિચારવાની જરૂર એ છે કે ઈતર પદારૂપે રહેલેાક સંધ પણ
શુભ અને અશુભ એમ બે પ્રકારના છે. તેમાં શુભ કમસયાગ જો કે ઈતર સ’યેાગ છે, પણ તે આત્માની માનસિક, વાચિક અને કાયિક એ ત્રણે પ્રકારની શુભ કે શુદ્ધ પ્રવૃત્તિ ઉપરજ આધાર રાખે છે, અને તેવી શુભ કે અશુદ્ધ પ્રવૃત્તિના આધાર તેના તેવા પરિણામ ઉપર રહેતા હેાવાથી અને પરિણામના આધાર મુખ્ય ભાગે સત્પુરુષાના સમાગમ, તેના ઉપદેશનુ શ્રવણુ અને તે સત્પુરુષે ઉપદેશેલ તત્ત્વના અશે કે સર્વથા થતા અમલ થાય તેની ઉપર જ રહે છે, અને તેવા સત્પુરુષાના સમાગમ વિગેરે સાધના ઘણા જ અલ્પપુરુષાને પ્રાપ્ત થતા હાઈ અનુભવસિદ્ધ એ વાત માનવી પડે છે કે સામાન્યપણે જીવમાત્ર અશુભ કર્મના સ`ચેાગા તરફ જ દેારાઈ રહ્યો છે. અને તેનાં જ ફળેા અનુભવી રહ્યો છે. આ બધી વાત ધ્યાનમાં લઈ શાસ્ત્રકારો જીવમાત્રને દ્રુતિમાં પડતા જણાવે તેમાં આશ્ચય જ નથી. અને તેવા દ્રુતિમાં એટલે ભવિષ્યની અશુભ જિંદગીમાં પડતા જીવાને મચાવનાર પ્રવૃત્તિને ધશબ્દમાં રહેલા ધૃધાતુના ધારરૂપ અર્થના આધારે જણાવે તેમાં આશ્ચય નથી. આ વિવેચનથી જીવેા દુર્ગાતિમાં પડતા જ હતા અને તેને ધારણ કરનારા પદાની જરૂર જ હતી એમ માનવામાં સંશયને અવકાશ રહેતા નથી. સર્વાંગતિષ્ઠાણુરૂપ અનું સૂચન
જો કે કલિકાલ સર્વજ્ઞ ભગવાન્ હેમચંદ્રસૂરિજીએ ધૃધાતુના એકલા ધારણ અને જ આગળ કરી આચાય ભગવાન્ ધમ ઘાષસુરિના મુખે તુલિપ્રપન્ન 'સુધાળાનમાં ઉજ્યને એટલું જણાવેલુ છે, પણ તેજ કલિકાલ સર્જેજ્ઞ ભગવાન્
