________________
આગમાદ્વારક-લેખસ ગ્રહ
હેમચ ́દ્રસૂરિજીએ શ્રીયોગશાસ્ત્ર વિગેરે શાસ્ત્રામાં દુર્ગતિમાં પડતા જીવેાને બચાવવારૂપ ધારણઅર્થ લેવા સાથે સદ્ગતિમાં સ્થાપવારૂપ પાષણુ અથ પણ લીધેલા જ છે, પણ શ્રુતકેવળી સમાન શ્રી ધમ ઘાષસૂરિજીના મુખમાંથી તે અથ તે સદ્ગતિમાં ધારણ કરવારૂપ પાષણ અથ નથી લીધે, તેમાં કોઈપણ પ્રકારે વિરાધ લઇ શકાય તેમ નથી, કારણ કે જેમ એક ત્રાજવાનુ અવનમન તેજ બીજા ત્રાજવાનુ ઉત્તમન અને એક ત્રાજવાનું ઉન્નમન તેજ બીજા ત્રાજવાનુ અવનમન છે. જેમ તે તુલાનુ ઉન્નમન અને અવનમન ક્રિયા અને ભાવસ્વરૂપ હાઈ અભાવરૂપ કહી શકાય નહિ, પણ ઉન્નમન, અવનમન અને સદ્ભાવ સ્વરૂપ છે. તેવી રીતે જેટલા અંશે આત્માને દુર્ગતિનું નિવારણ થાય તેટલે જ અંશે સદ્ગતિની પ્રાપ્તિ થાય છે, અને જેટલે અંશે સદગતિની પ્રાપ્તિ થાય તેટલે જ અંશે દુગ`તિનુ નિવારણ થાય છે, એટલે જેમ તુલાનું ઉન્નમન કે અવનમન કે અને કહેવામાં કોઈ પ્રકારે વિરાધને અવકાશ નથી. તેવી રીતે અહીં પણ દુતિનુ વારણ કે સદગતિની પ્રાપ્તિ એ બને કે "નેમાંથી કોઈ પણ એક કહેવામાં વિરાધની શકાને અવકાશ નથી. એટલી શંકા જરૂર થાય કે ક્રુતિનું નિવારણ કહેવાથી જેમ સદ્ગતિની પ્રાપ્તિ નિયમિતપણે ધ્વનિત થાય છે, તેમ સદ્ગતિની પ્રાપ્તિ કહેવાથી ક્રુતિનુ... નિવારણપણ સ્પષ્ટપણે ધ્વનિત થતુ` હતુ` તેા પછી કલિકાલ સર્વૈજ્ઞ ભગવાન શ્રી હેમચંદ્રસૂરિજીએ દુગ`તિના નિવારણના કથનથી સદ્ગતિની પ્રાપ્તિનું ધ્વનિતપણું કયુ`', પણ સંગતિની પ્રાપ્તિના કથનથી દુર્ગતિના નિવારણનુ ધ્વનિતપણું કેમ કર્યું... નિહ ? આ શંકાના સમાધાનમાં પ્રથમ તા એજ સમજવાનું કે આ આત્મા અનાદિના વિવિધ ક
૯૪
