________________
ધર્મશબ્દની વ્યુત્પત્તિ અર્થ
હ૫ સંગથી અજ્ઞાની હોઈ દુર્ગતિ તરફ જ દેરાએલે રહેલો છે. માટે તે દુર્ગતિથી બચવાના સાધનો તરફ સહેજે તેની વૃત્તિ થઈ આવે, અને તેથી દુર્ગતિની પ્રાપ્તિના સાધનોને દૂર કરવાને ઉપદેશ કરવા તૈયાર થાય તેમાં આશ્ચર્ય નથી. જગતના નિયમ પ્રમાણે સારું પ્રાપ્ત કરવા પહેલાં ખટાથી દૂર રહેવાની પ્રાથમિક જરૂર ગણીને પણ દુર્ગતિનિવારણ દ્વારાએ ધર્મશબ્દના ધધાતુને ધારણરૂપ અર્થ જણાવ્યું હોય તો પણ નવાઈ નથી આ બધી હકીકત સદ્ગતિ શબ્દ દે અને મનુષ્યગતિરૂપ સાંસારિક શુભ ગતિને ઉદ્દેશીને જ કહેવામાં આવી છે, પણ જે મેક્ષરૂપ અસાંસારિક શુભ ગતિની પ્રાપ્તિને અંગે જે પિષણ અર્થે લઈ વાત કરવામાં આવે તો પૂવે જણાવેલ તુલનામ ન્યાય લે નહિ અને મેક્ષરૂપ સદ્દગતિની પ્રાપ્તિ કરાવનાર સદનુષ્ઠાન પણ ધર્મ છે એમ ગણું યોગશાસ્ત્રાદિકમાં કહેલો મેક્ષ સુધીની સગતિનો માગ લેવો. '
હે પ્રભુ! મનુષ્ય વડે જન્મના સમયે અત્યંત દુઃખથી પીડાતા પ્રાણીઓ પોતે દેખાય છે, પરંતુ હે ભગવાન! જન્મના અવસરે તે પોતે દુઃખ વગરના અને બીજા બધા પ્રાણીઓને સુખને માટે શું આપ ન હતા! અર્થાત્ આપના જન્મ સમયે પ્રાણીઓ પણ સુખવાળા થયા.
————હે નાથ ! બીજા પ્રાણુઓને તો ભેગો પાપના બંધને માટે જ થાય છે, જ્યારે તમને તે તે ભેગે કર્મના નાશ કરવા માટે જ થયા, કારણ કે ભેગો વડે જ તે કમને ક્ષય છે એવા બોધવાળા તમે છે, કારણ કે આપે તે કમરૂપ પર્વતને ભેદવામાં અદ્વિતીય એવું વા જ ધારણ કર્યું છે.
