________________
ધર્મશદનો વ્યુત્પત્તિ અર્થ ઘટાડવા માટે દંયુગનોએ પ્રયત્ન કર્યો છે, પણ સિંધુ નદી સિવાય બીજા દ્વારા પૂર્વ પશ્ચિમ કે ઉત્તરદક્ષિણમાં હિંદુઓ કે ઈતરની જાવડઆવડ ન હતી એમ માની શકાય તેમ નથી અને તેવું માનવાનો પુરાવો પણ નથી. હિંદુસ્થાનની બહાર ચારે બાજુ રહેવાવાળી વસતિ આત્માના અનેક ભવને માનવાવાળા ન હતી અને માત્ર હિંદુસ્થાનમાં રહેવાવાળી વસતિ જ આત્માના અનેક ભવાંતરોને માનવાવાળી હતી અને છે. આ બધું કહેવાનું તત્વ એટલું જ છે કે વર્તમાન જગતમાં વર્તતો જનસમુદાય આ જિંદગી સિવાયની અન્ય જિંદગીની હયાતિ તે માને જ છે, અને ભવિષ્યની જિંદગીની એકલી હયાતિ જ માને છે, તેમ નહિ પણ ભવિષ્યની જિંદગીની સુંદરતા અને અસુંદરતા પણ માને જ છે. જ્યારે વર્તમાન જનસમુદાય ભવિષ્યની સુંદર અને અસુંદર બે પ્રકારની સ્થિતિ માને છે, ત્યારે પરમાત્માના માગની શ્રદ્ધાવાળા જનસમુદાયની માફક, વર્તમાન જગતને સમગ્ર જનસમુદાય પણ ભાવિ પોતાની જિંદગી અસુંદર ન થતાં સુંદર થાય એવું છે તે સ્વાભાવિક છે, પણ તે ભવિષ્યની જિંદગી સુંદર મળે અને અસુંદર ન મળે તે તેના આ ભવના કર્તવ્ય ઉપર જ આધાર રાખે છે, અને તે સુંદર જિંદગીને મેળવી આપનાર કે અસુંદર જીદગીને દૂર કરનાર એવાં જે જે કાર્યો તે તે ધર્મ શબ્દથી કહેવાય છે. ધર્મ શબ્દની વ્યુત્પત્તિ.
5 - તેટલા જ માટે ધર્મ શબ્દનો પારલૌકિક જિંદગીને અંગે ધર્મ શબ્દમાં રહેલા ધ્રધાતુનો અર્થ જણાવતા ધર્મશાસ્ત્રકારો સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે, સુતિ પતHસુધારા ઢર્મ કરે છે અર્થાત્ દુર્ગતિમાં પડતા એવા જીવને જે માટે
