Agam Sutra Satik 16 Suryapragnapati UpangSutra 05

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 248

प्राभृतं १२, प्राभृतप्राभृतं
२४५ पञ्चमी माघमासभाविन्यावृत्ति प्रागुपदर्शितक्रमापेक्षया दशमी ततस्तस्याः स्थाने दशको ध्रियते, सरूपोनः कार्य इति जातो नवकः, तेन प्राक्तनोध्रुवराशिगुण्यते, जातान्येकपञ्चाशच्छतानि सप्तपञ्चाशदधिकानि मुहूर्तानां मुहूर्तगतानां च द्वाषष्टिभागानां त्रीणि शतानि चतुर्विंशत्यधिकानि एकस्य च द्वाषषष्टिभागस्य चतुःपञ्चाशत् सप्तषष्टिभागाः तत एतेभ्य एकोनपञ्चाशच्छतैर्मुहूतैः चतुर्दशाधिकैर्मुहूर्तगतान च द्वाषष्टिभागानां चतुश्चत्वारिंशदधिकेन शतेन द्वाषष्टिभागगतानां च सप्तषष्टिभागानां त्रिभि शतैः षन्नवत्यधिकैः षट् नक्षत्रपर्यायाः शुद्धाः, स्थिते पश्चान्मुहूर्तानां द्वे शते त्रिचत्वारिंशदधिके मुहूर्तगतानां त्रिभिः शतैः षन्नवत्यधिकैः षट् नक्षत्रपर्यायाः शुद्धाः, स्थिते पश्चान्मुहूर्तानां द्वे शते त्रिचत्वारिंशदधिके मुहूर्तगतानांच द्वाषष्टिभागानां चतुःसप्तत्यधिक शतं एकस्य च द्वाषष्टिभागस्य षष्टि सप्तषष्टिभागाः तत एकोनषष्ट्यधिकेन मुहूर्तशतेन एकस्य च मुडूर्नस्य चतुर्विंशत्या द्वाप-ष्टिभागैरेकस्य च द्वाषष्टिभागस्य षट्षष्ट्या सप्तषष्टिभागैरभिजिदादीन्युत्तरभद्रपदापयन्तानि नक्षत्राणिशुद्धानि, स्थितानिपश्चान्मुहूर्तानां चतुरशीतिर्मुहूर्तगतानां च द्वाषटिभागानां शतमेकोनपञ्चाशदधिक एकस्य च द्वाषष्टिभागस्य एकषष्टि सप्तषष्टिभागाः ततो द्वाषष्टिभागानां चतुर्विंशत्यधिकेन शतेन द्वौ मुहूर्ती लब्धौ पश्चात् स्थिताः पञ्चविंशति
षिष्टिभागाः, लब्धौ च मुहूर्तोमुहूर्तराशौप्रक्षिप्यते, जाताषडशीतिन्मुहूर्तानां, ततः पञ्चसप्तत्या मुहूर्तानां रेवत्यश्विनीभरण्यः शुद्धाः,स्थिताः पश्चादेकादश मुहूर्ताः, शेषं तथैव तत आगतं-कृत्तिकानक्षत्रस्याष्टादशसु मुहूर्तेषु एकस्य च मुहूर्तस्य षट्विंशति द्वाषष्टिभागेष्वेकस्य च द्वाषष्टिभागस्य षट्सु सप्तपरिभागेषु शेषेषु पञ्चमी हैमन्ती आवृत्ति प्रवर्तते, सूर्यनक्षत्रयोगविषये च प्रश्ननिव्रचनसूत्रेसुगमे।
तदेवमुक्ता दशापि नक्षत्रयोगमधिकृत्य सूर्यस्यावृत्तयः, सम्प्रति चन्द्रस्य वक्तव्यास्त्र यस्मिन्नेव नक्षत्रे वर्तमानः सूर्यो दक्षिणा उत्तरावा आवृत्तीः करोति तस्मिन्नेव नक्षत्रे वर्तमानधन्द्रोऽपि दक्षिणा उत्तराश्चवृत्तीः कुरुते, ततो या उत्तराभिमुखा आवृत्तयो युगे चन्द्रस्य द्दष्टास्ताः सर्वा अपि नियतमभिजिता नक्षत्रेण सह योगे द्रष्टव्याः यास्तु दक्षिणाभिमुखास्ता पुष्येण योगे, उक्तं च॥१॥ "चंदस्सवि नायव्चा आउट्टीओ जुगंमिजा दिवा ।।
अभिएणं पुस्सेण य नियमं नक्खत्तसेसेणं ।।" अत्र 'नक्वत्तसेसेणं ति नक्षत्रार्द्धमासेन, शेषं सुगम, तत्राभिजित्युत्तराभिमुखा आवृत्तयो भाव्यन्ते, यदि चनुस्त्रिंशदधिनायनशतेनचन्द्रस्य सप्तषष्टिर्नक्षत्रपर्याया लभ्यन्ते ततःप्रथमेऽयने किं लभ्यते ? अत्रान्त्येन राशिना एककलक्षणेन मध्यस्य राशेः सप्तषष्टिरूपस्य गुणनं जाता सप्तषष्टिरेव, 'एकेन गुणितं तदेव भवतीति ववनात्, तस्याश्च सप्तषष्ट्रेश्चतुस्त्रिंशदधिकेन शतेन भागे हृते लब्धमेकम पर्ययस्य, तम्मिंश्चाद्धे नव शतानि पञ्चदशोत्तराणि सप्तषष्टिभागानां भवन्ति, तत्र त्रयोविंशती सम्पष्टिभागेषु पुधनक्षत्रस्य भुक्तेषु दक्षिणायनं चन्द्रः कृतवान्, ततः शेषाश्चतुश्चत्वारिंशत् सप्तपरिभागा अनन्तरोदितराशेः शोध्यन्ते, स्थितानिशेषाणि अष्टौ शतान्येकसप्तत्यधिकानि , तेषां सप्तमट्या भागो ह्रियते, इह कानि-चिन्नक्षत्राणि अर्द्धक्षेत्राणि तानि च साईत्रयस्त्रिंशत्सप्तपरिभागप्रमाणानि कानिविसमक्षेत्राणि तानि परिपूर्णसप्तषष्टिभागप्रमाणानि कानिविच द्वय क्षेत्राणि तान्यर्द्धभागाधिकशतसङ्ख्यसप्तषष्टिभागप्रमाणानि, गात्रं त्वधिकृत्य सप्तषष्टया शुद्धयन्तीति सप्त रष्ट्या भागहरणं, लब्धास्त्रयोदश, राशिश्चोपरितनो निर्लेपतः शुद्धः,