Agam 28 Tandulvaicharika Sutra Satik Gujarati Anuvad

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 37

સૂગ૧૪૩
૧૪૩
અનેક પ્રકારના યુદ્ધ - કલહ-સંગ્રામ-અટવીમાં ભ્રમણ, વિના પ્રયોજને sણ લેવું, ઠંડી-ગરમીનું દુઃખ અને કલેશ ઉભો કરવા આદિ કાર્યોમાં તે પુરુષને પ્રવૃત્ત કરે છે માટે ‘લલના: યોગ-નિયોગ દ્વારા પુરુષને વશ કરે છે માટે ‘યોષિત' વિવિધ ભાવો દ્વારા પુરની વાસના ઉદ્દીપ્ત કરે છે માટે ‘વનિતા' કહેવાય છે.
કોઈ સ્ત્રી પ્રેમજીભાવને, કોઈ પ્રણય વિભ્રમને અને કોઈ શાસના રોગીની જેમ શબ્દ વ્યવહાર કરે છે. કોઈ શણ જેવી હોય છે અને કોઈ રડી રડી પગે પ્રણામ કરે છે. કોઈ સ્તુતિ કરે છે. કોઈ કુતૂહલ, હાસ્ય અને કટાક્ષાપૂર્વક જુએ છે. કોઈ વિલાસયુક્ત મધુર વચનોથી, કોઈ હાસ્ય ચેષ્ટાથી, કોઈ આલિંગન દ્વારા, કોઈ સીત્કારના શબ્દોથી, કોઈ ચૂક્યોગના પ્રદર્શનથી, કોઈ ભૂમિ ઉપર લખીને અથવા ચિહ કરીને, કોઈ સંસડા ઉપર ચડી નૃત્ય દ્વારા, કોઈ બાળકના આલિંગન થકી, કોઈ આંગળીના ટચાકા, સ્તનમન અને કટિતટ પીડન આદિ થકી પરષોને આકૃષ્ટ કરે છે.
આ સ્ત્રીઓ વિદન કરવામાં જાળાની જેમ, ફાંસવામાં કીચડની જેમ, મારવામાં મૃત્યુની જેમ, સળગાવવામાં અગ્નિની જેમ અને છિભિન્ન કરવામાં તલવાર જેવી હોય છે.
વિવેચન-૧૪૩ :
[અહીં સૂત્રકાર મહર્ષિએ રચેલ સૂત્ર મુખ્યતાએ ત્રણ ભાગમાં વિભાજીત થઈ શકે છે – (૧) ૩ વિશેષણો દ્વારા શ્રી સ્વરૂપ, (૨) સ્ત્રીના પર્યાય શબ્દોની નિયુક્તિ, (૩) doll સ્વભાવ-પ્રવૃત્તિ. અમે અહીં તેના ૩ વિશેષણોનો સ્પષ્ટા સૂત્રમાં કર્યો જ છે, છતાં વૃત્તિમાં આ શબ્દોની કમશઃ વ્યાખ્યા છે. તેમાં જે વિરોષાર્થ છે, તે ફરી નોધેલ છે.)
સ્ત્રીનું કવિ વણિત નહીં, પણ વાસ્તવિક સ્વરૂપ આ છે –
(૧) સ્વાભાવિક વકભાવવાળી – પતિમારિકાવતું. (૨) મિષ્ટ વાણી મંજરી - રક્તદ્વીપ દેવીવતું. (3) કૈતવ પ્રેમગિરિની નદી - માગધિકા ગણિકાવતું. (૪) હજાર
અપરાધના ગૃહરૂ૫ • સુલનીવતું. (૫) શોકના ઉત્પત્તિસ્થાન જેવી • સીતાગમનમાં રામની જેમ.
(૬) પુરુષ બળના ક્ષયનો હેતુ અથવા સૈન્યનો વિનાશ હેતુ - કોણીક પની પડાવતી વસ્. (૭) પુરુષોને વધસ્થાન-સૂર્યકાંતા સણીની જેમ. (૮) લજ્જારહિત - સુર્પણખાવત અથવા જેના સંગમાં પ્રષની લજ્જાનો નાશ થાય છે - ગોવિંદ બ્રાહ્મણના પુત્રવત્ થવા સંયમનો નાશ - અષાઢા ભૂતિ માટે નપુબિકાવત્. (૯) અવિનયનો ઉકરડો, શેતાંગુલિ પુરુષની પત્નીવતુ. (૧૦) અંતર દંભના નિલય જેવી - ચંડપધોતે મોકલેલ વેશ્યાવત્.
(૧૧) વૈરની ખાણ - જમદગ્નિપત્ની રેણુકાવત્. (૧૨) શરીરને શોક કરનાર - વનમાલાવત. (૧૩) કુલરૂપ મર્યાદા નાશક અથવા સંયમ મયદા નાશક - આદ્રકમારના પૂર્વભવની સ્ત્રીવત. (૧૪) કામરણની વાંછા અથવા રાગનું સ્થાન, ઉપલક્ષણથી શ્રેષનું પણ સ્થાન અથવા ધર્મરાગનો નિસ્વાદ, (૧૫) દુઘત્રિોનાં ગૃહસમાન - વીરમતિવ.
૧૪૮
તંદુલવૈચારિકપ્રકીર્ણકસૂત્ર-સટીક અનુવાદ (૧૬) માયાનો સમૂહ - કમલ શ્રેષ્ઠી પુત્રી પદિાનીવતું. (૧) શ્રુતજ્ઞાનાદિની ખલના, ઉપલક્ષણથી ચાહ્મિાદિની ખલના - અહંન્નક ક્ષુલ્લકવતું. (૧૮) બાવનું ચલન. (૧૯) શ્રત ચાત્રિ આદિમાં અંતરાય, (૨૦) મોક્ષપથ સાધકોને ચારિત્રયાણ વિનાશ હેતુપણાથી નિર્દય શg - માગધિકા વેશ્યાવત્.
(૨૧) હાવતાદિ આચારમાં ફ્લેક, (૨૨) કર્મરજનું કૃત્રિમ વન અથવા નિબિડ મોતીયાદિ કામ અને ચોરની વાટિકા, (૨૩) મોક્ષમાર્ગમાં આડશરૂપ, (૨૪) દારિદ્રનું ઘર - કૃતપસ્વિકા આશ્રિત વેશ્યાવત. (૫) દાઢા વિષ સર્પ જેવી કોપિત.
(૨૬) ઉન્મત્ત હાથીની માફક મન્મથ - કામ વિહળ - અભયા રાણીવતું. (૨૭) વાઘણી જેવી દુષ્ટ ચિતવાળી - પાલ અને ગોપાલની અપરમાતા મહાલક્ષ્મીવતું. (૨૮) તૃણ સમૂહ આચ્છાદિત કૂવાની માફક અપકાશદયા - શતક શ્રાવકની પની રેવતીવવું. (૨૯) પરવંચક મૃગાદિ બંધક સમાન ઔપચારિક સો વયન ચેષ્ટાદિ બંધન • સો સ્નેહ રજુ બંધન સમાન. (૩૦) અનેક પ્રકારથી કે અનેક પુરુષો વડે ગ્રહણ કરવી શક્ય અથવા સર્વથા ગ્રહણ કરવી અશક્ય, તેના આંતરચિત અભિપાયથી બહુગ્રાહ સદ્ભાવ કે બહુ ગ્રાહ્ય અસદ્ભાવ.
(૩૧) છાણના અગ્નિ માફક અંત દહનશીલ કેમકે દુઃખરૂપ અગ્નિની જ્વાળાથી પુરપનો અંત કરે. •x•(૩૨) વિષમ પર્વત માર્ગવ અનવસ્થિત ચિત - અનંગસેનાવત્ અથવા જિનકભી પંચવત્ એકપ્રયિત નહીં, અથવા ભૂતાવેષ્ટિત એકત્રચિત નહીં. (33) અંતeaણવત્ કુશિત હૃદયી - તિલભટ્ટની સ્ત્રી મા. (૩૪) કૃણવત્ અવિશ્વાસ્ય, (૩૫) બહુજંતુક્ષયવત્ પ્રચ્છન્નમાતૃકા.
(૩૬) સંધ્યાના રંગની જેમ મુહૂર્તરાગા દુષ્ટ વેશ્યાવત્ (39) સાગરતરંગવત્ ચંચલ સ્વભાવવાળી, (૧૮) મત્સ્યવત્ દુષ્પરિવર્તનશીલ, (૩૯) વાંદરાવ ચંચલ અભિપ્રાયા, (૪૦) મરણ સમાન વિશેષ વર્જિતા.
(૪૧) દુભિક્ષાકાળ કે એકાંત દુષમકાળમાં દુષ્ટસપ સમાન દયાંશ વર્જિત - સુકોશલની માતાવત્. (૪૨) પુરુષોને આલિંગનાદિ કામપાશ બંધનહેતુ હાથવાળી હોવાથી પાદહસ્તા. (૪૩) નદી જેવી નીચ ગામિની - પંગુ કામુક ગણી જેવી. (૪૪) કંજુસની જેમ ઉંધા હાથવાળી, (૪૫) નક જેવી ત્રાસ આપનારી, દુષ્ટ કર્મકારીપણાથી મહા ભયંકર - લક્ષ્મણા સાદેવીનો જીવ વેશ્યાદાસીની ઘાતિકા કુલપુત્રની પત્નીવતું.
(૪૩) વિઠા ભક્ષક ગધેડાવત્ દુષ્ટાચારી, નિર્લજ્જપણાથી જ્યાં ત્યાં ગ્રામ, નગરાદિ, ઉપાશ્રય - ચૈત્ય વૃક્ની વાટિકા આદિમાં પુણ્યોની વાંછાકારી - X... (૪) કુલક્ષણ ઘોડાની જેમ દુર્દમ-સર્વ પ્રકારે નિર્લજીકૃત, પુરુષ સંયોગમાં સ્વ કામ અભિપ્રાય આકર્ષણ હેતુથી. (૪૮) બાળકની જેમ મુહર્ત પછી પ્રાયઃ બીજે સગઘારકપણાથી - કપિલ બ્રાહ્મણ આસક્ત દાસીવતું. (૪૯) કૃણભૂત ઈટાદિ ભવાંધકાર કે અણવર સમુદ્રોભવ તમસ્કાય સમાન માયા મહાંધકાર ગહનવથી દેવોને પણ દુપ્રવેશપણે છે. (૫૦) હાલાહલ વિપુલતા સમાન, સર્વથા સંગાદિ કરવાને અયોગ્ય - નંદીપુગી વિષકન્યાવત્.