Agam 28 Tandulvaicharika Sutra Satik Gujarati Anuvad

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 35

૧૪૩
સૂત્ર-૧૦૯ થી ૧૪૨ માનીને પ્રસન્ન થાઓ છે.
તણું મોટું મુખવાસી, અંગ-પ્રત્યંગ અગસ્થી, કેશ અનાદિ વેળા વગાડેલા સુગંધિત દ્રવ્યોથી સુગંધિત છે. તો આમાં તમારી પોતાની ગંધ શું છે તે પુરણ આંખ-કાન-નાકનો મેલ તથા ગ્લેમ, અશુચિ અને મુત્ર એ જ તો તારી પોતાની ગંધ છે.
• વિવેચન-૧૦૯ થી ૧૪ર :
હે પૂજ્ય ! તે સ્ત્રીદેહની ગૃહકુડી [3] કઈ રીતે છે ? અશ્રાંત, જેના વડે સ્વ સ્વાર્યમાં મૂઢતાને પામેલ હજારો કવિઓ વડે સ્ત્રીની કટિનો અગ્રભાગ અતિ ભગરૂપ વચન વિસ્તાી વિસ્તરે છે. કેવું જઘન ? પરમ પવિત્ર વિવર, કહ્યું છે - ચમખંડ, સદાભિ, અપાન ઉદ્ગારવાસિત. તેમાં મૂઢો પ્રાણી અને ધનથી ક્ષય પામે છે. જેમપ્રાણથી અને ધનથી ક્ષય પામે છે. જેમ-પ્રાણથી સત્યડી આદિ ક્ષય પામ્યા.
હે શિષ્ય ! તીવ કામરામથી હદયમાં જાણતાં નથી, બીજાને કહેતા નથી. કોણ ? બિચારા. અપવિત્ર નિર્ધમન ખાળરૂપ તે જઘનને પરમ વિષયાસકતો વર્ણવે છે. કઈ રીતે ? વિકસિત નીલોપાલવનની ઉપમા આપે છે. કેટલાં પ્રમાણમાં હું શરીરૂં વર્ણન કરું ? તે વિષ્ઠાદિ પ્રચૂર ભરેલ છે. અર્થાત્ પરમવિઠા સમૂહરૂપ છે.
વિરાગતેનું કારણ કામાસકત અંગારવતીના રૂપદર્શનમાં ચંદ્રપધોતનની જેમ જાણવું અથવા ચાલ્યો ગયેલ છે. રાગ-મમથભાવ જેમાંથી તે વિરાગ. વિરાણમૂલ - તેમાં રાગ ન કરવો • સ્થૂલભદ્ર, વજ સ્વામી કે જંબુસ્વામી આદિવતું.
કૃમિકલ સંકીર્ણ, અપવિત્રમલ વ્યાપ્ત, શુદ્ધ, સર્વચા પવિત્ર કરવાનું અશક્ય, અશાશ્વત, ક્ષણે-ક્ષણે વિનઘર, સાસ્વર્જિત, દુર્ગધ પ્રસ્વેદ-મલથી ચિડચિડાતો, એવા પ્રકારે શરીરમાં હે જીવો ! તમે નિર્વેદ-વૈરાગ્યને પામો.
દાંત, કાનનો મેલ, નાકનો મેલ, ૨ શબ્દથી શરીરગત અનેક પ્રકારનો મલ ગ્રહણ કરવો. આવા બીભસ, સર્વથા સિંધ શરીરમાં કોણ સગ કરે ? તે શરીરમાં કોણ વાંછા કરે ? કેવા શરીરમાં ? જે શરીર સડત, પતન, વિકિરણ, વિધ્વંસન, ચ્યવન, મરણધર્મવાળું છે. તેમાં વિચાર ન • વિનશ્વરવ, વિદdલન-રોગ જવરાદિથી જર્જરીકૃત, ચ્યવન-હાય, પગાદિનો દેશ ક્ષય.
દેહમાં કોણ રણ કરે ? કેવો દેહ ? કાગડા, કુતરા, કીડી, મંકોડા, માછલી આદિના ભય સમાન છે, સદા સંવિશુદ્ધિ, વિષ્ઠા ભૂત, માંસ-કલેવ-કુંડિ આદિ બધેથી ગળતું, માતા-પિતાના લોહી અને પુદ્ગલથી તિપાદિત, નવ છિદ્રયુક્ત, અશાશ્વત એવું શરીર જાણ.
- તરણીના મુખને તું જુએ છે. કેવું છે ? તિલક સહિત, કુંકુમકાજલાદિ વિશેષ સહિત, તાંબુલાદિ રંગેલા હોઠ સાથે કટાક્ષ સહિત, ભૂયેટ સહિત, ચપળ કાકલોચનવ4 આંખવાળી. એ પ્રમાણે તું બાહ્ય ભાગ મઠારિતને સગર્દષ્ટિથી અવલોકે છે, પણ અંઘવ જોતો નથી. શું ? મધ્યે રહેલ અપવિત્ર કલિમલને. સતિ મોહોદયથી ભૂતાવેષ્ટિત સમાન ચોટા કરતો મસ્તકની ઘટીના અપવિત્ર રસને ચુંબનાદિથી પીએ છે. ઈત્યાદિ
૧૪૪
તંદુલવૈચાકિરકીર્ણકસૂત્ર-સટીક અનુવાદ સગાવત બધું જાણવું. વિશેષ એ • TTRવન • વિષયાસક્ત, જૂન • મહામોહને પામેલ. અતિ મૂર્ષિત તીવસૃદ્ધિને પામેલ. •x• પૂત-દુર્ગધિ ગામ •x• fપનઢ - નિયંત્રિત.
નન - તેમાં કાજળ આંજવું. • x • થિદ્ધ • અતિ શોભતા, સ્માત, ઉદ્વર્તનાદિથી. તેમાં તંન • પિષ્ટિકાદિથી મેલ ઉતાસ્વો. જુન • ધૂપનાદિ પ્રકારે અથવા સ્નાનાદિથી મૃદુત્વને પ્રાપ્ત. *x• વાત • મમય કર્કશ બાણથી વિદ્ધપણાથી સ-અસત્નો વિવેક ગુમાવેલ, રાજ માવડી પરવશતા, જેથી ગુવદિતે પણ ન ગણે.
વૃિત્તિમાં હવેની ગાથાઓમાં મુખ્યત્વે ગાયા જ છે જે અમે સૂખામાં જ છે, માટે અહીં વિશિષ્ટ શબ્દાર્થ જ નોંધે છે ને
વૈપૂ શ - મસ્તકનું ભરણ. જે • અસ્વિકૃતુ જયા • વિરાસા, ચરબી. ઘ - શબ્દથી શરીરમાં રહેલ અનેક અવયવો લેવા. • વર્ણાદિથી ઉત્પન્ન ખેલકંઠ, મુખનો ગ્લેમ. સિંધાણક - નાકનો ગ્લેમ. * * * વીકકુટી • વિઠાની કોથળી. દુષ્પતિપૂરા-પૂરવાનું અશક્ય. ઉત્કટગંધવિલિપ્તા • તીવ દુર્ગધથી વ્યાપ્ત બાલજન-મૂર્ખલોક વૃદ્ધ-લંપટવ..
કઈ રીતે વૃદ્ધ - પ્રેમરTIRવત્ત - કામરાગ વડે ગુંથાયેલ. પ્રથ5 • પ્રગટ કરીને. ગૂઢ મુવોલિ • અપવિત્ર સ્ત્રીની ભગ કે પુરૂષયિક. ચિક્કમાંગ * ચગાંગ અંગ, શીર્ષઘટીકાંજિક • કપાળના હાડકાંનો ખાટો રસ. સંત ગાથામાં વ શબ્દથી અનેક તિર્થયના અવયવો, અહીં ભાવ એવો છે કે – જેમ હાથી આદિ તિર્યયોના દાંત આદિ બધાંને ભોગને માટે થાય છે, તેમ મનુષ્ય અવયવો ભોગને માટે થતાં નથી. તેથી કહે છે કે જિનધર્મ ધારણ કરવો.
પૂતિકકાય - ચાપવિખશરીર, ચ્યવનમુખ - મરણ સમુખ. નિત્યકાલ વિશસ્ત * સદા વિશ્વાસને પામેલ. સદ્ભાવ-હાર્દ, મૂઢ-મૂM. •x - fધE ગાયા :- જૂથ - વિટા. ચંતકુંડી • હાડભાજન. અથવા દંતકુંડી એટલે દાઢા. એgo ગાથા :- ટ • શ્રોણિ, કમર. • x • કુવ ગાથા :- કઢિણ • કઠિન વિઠાકોઠાગાર • વિઠાના ગૃહની ઉપમા. ન ગાથા :- ગામ : કોમળ આમંત્રણ. વચ્ચકવ-વિહાનો ભરેલ કુવો. કાક્કલિ - કાગડાનો સંગ્રામ. કૃમિક - વિઠામાં રહીને ‘શૂળભૂળ' એવા પ્રકારે શબ્દ કરે છે. પતિક - પમ દુર્ગધ.
હવે શરીરની શબ અવસ્થા દશાવતી ત્રણ ગાયા - સૂઝ-૧૩૪ થી ૧૩૬ વડે કહેલ છે - કાગડા આદિ વડે કાઢી લેવાયેલા નયનો જેના છે, તેના • તેમાં કે તેથી તે ઉદ્ઘતનયત. વિનંત • વિશેષથી સ્થાને સ્થાને પાડેલ. વિપકીર્ણ-વિસ્ત. * * * શીયાળ આદિ વડે ખેંચી કઢાયેલ આંતડાદિ, પ્રગટ શીર્ષઘટીવી રૌદ્ધ.
ભિણિભિણિ ભણંત * માખી આદિ વડે ગણગણ કરતાં. વિસર્ષદ્ - અંગ આદિના શિથિલપણાથી વિસ્તારને પામેલ. •x• મિસિમિસિમિસંતકિમિય- “મિસંત” શબ્દ કરતી કૃતિઓ જેમાં છે તે. ચિવિચિવિચિવિસંતબીભચ્છ - છબછબ કરતાં