________________
मागधादि
नवाङ्गी-16
स्थितानि कल्याणानि प्रतिहतानि सर्वपापानि-सर्वविघ्नाः, 'जुत्तो'त्ति-युक्तः, 'पुष्यों-नक्षत्रविशेषः, चन्द्रमसा इहावसरे प.पू. इति गम्यते; पुष्यनक्षत्रं हि यात्रायां सिद्धिकरं, यदाह-"अपि द्वादशमे चन्द्रे, पुष्यः सर्वार्थसाधन" इति, मागधेन तदुपन्यस्तं, दमल्लीभीमाता-13 विजयो मुहर्त्तस्त्रिंशतो मुहूर्तानां मध्यात, अयं देशकाल:-एष प्रस्तावो गमनस्येति गम्यते, 'वके उदाहिए'त्ति-वाक्ये उदा. ज्ञाताध्य. पकवाओं हते हृष्टतुष्टाः कर्णधारो-निर्यामकः, कुक्षिधारा-नौपार्थनियुक्तकाः, आवेल्लकवाहकादयः गर्भे भवाः गर्भजा:-नौमध्ये उच्चाव
चकर्मकारिणः, संयात्रानौवाणिजका-माण्डपतयः, एतेषां द्वन्द्वः 'वावरिसुत्ति-व्यापृतवन्तः स्वस्वव्यापारेविति, ततस्तां ॥१४३ ॥
पदार्थनावं पूर्णोत्सङ्गा-विविधभाण्डभृतमध्यां पण्यमध्यां वा मध्यभागनिवेशितमङ्गल्यवस्तुत्वात् पूर्णमुखीं पुण्यमुखी वा तथैव स्वरूपम् । बन्धनेभ्यो विसर्जयन्ति-मुञ्चन्ति, पवनबलसमाहता-वातसामर्थ्यप्रेरिताः, 'ऊसियसिय'ति-उच्छितसितपटा, यानपात्रे हि वायुसहाथ महान् पट उच्छूितः क्रियते, एवं चासावुपमीयते विततपक्षेव गरुडयुवतिः गङ्गासलिलस्य तीक्ष्णाः ये श्रोतो. वेगा:-प्रवाहवेगास्तैः सक्षुभ्यती २,-प्रेर्यमाणा समुद्र प्रतीति, ऊर्मयो-महाकल्लोलाः, तरङ्गा-इस्वकल्लोलास्तेषां माला:समूहाः तत्सहस्राणि; 'समतिच्छमाणि'त्ति-समतिक्रामन्ती, 'ओगाढ'त्ति-प्रविष्टा, 'तालजंघ'मित्यादि, तालोवृक्षविशेषः, स च दीर्घस्कन्धो भवति, ततस्तालवजो यस्य तत्तथा; 'दिवंगयाहिं बाहाहिं'ति-आकाशप्राप्ताभ्यामतिदीर्घाभ्यां बाहुभ्यां युक्तमित्यर्थः, 'मसिमूसगमहिसकालगं'ति मषी-कजलं, मूषकः-उन्दुरविशेषः, अथवा-मषीप्रधाना मृषा-ताम्रादिधातुप्रतापनभाजनं मषीभूषा महिषश्च प्रतीत एव तद्वत्कालकं यत्तत्तथा 'भरियमेहवणं'ति-जलभृतमेघवर्णमित्यर्थः, तथा लम्बोष्ट 'निग्गयग्गर्दत'ति निर्गतानि मुखादग्राणि येषां ते तथा निर्गताग्रा दन्ता यस्य तत्तथा, 'निल्लालिय-12॥१४३ ॥
बाजालाBHARY
