Page Text
________________
૧૭૮
જેનયુગ
કારતક-માગશર ૧૯૮૩ છાંયડી જેવાં છે એમ માનવાથી દુઃખની વેદના હોત તે કેવું સારું થાત? મહેનત કરો-મંડયા રહે ઓછી થાય છે પણ તેથી કર્તવ્યપરાયણતા પ્રદીપ્ત કઈક દિવસ પણ ઉત્તર કે દક્ષિણ ધ્રુવના પ્રદેશમાં થતી નથી. પોતાનું કે પારકાનું કલ્યાણ કરવાની વૃત્તિ પહોંચશે, કોઈક દિવસ પણ હિમાલયના ઉત્તુંગતમ અને આચરણ ઉદ્ભવતાં નથી. સંસાર ક્ષણભંગુર શિખરે માનવી જઈ ઉભો રહેશે, કેઈક દિવસ પણ છે એવા નિરાશાવાદથી જનસમાજને અનેકધા હાનિ પૃથવી અને બીજા ગ્રહે વચ્ચે અવરજવર થશે, થાય છે. સમાજ કરાલ, નિર્વીર્ય, બેનૂર, અઋજુ કોઈક દિવસ પણ માનવી પ્રયોગશાળામાં ઉપજાવી અને વખતે તે અતીવ અધમ થાય છે. હિંદુસ્તાનને શકશે, એવો ઉપદેશ જગતનું કલ્યાણ સાધે છે; આજ નિરાશાવાદનો ખપ નથી. પ્રોત્સાહક આશા- નૈરાશ્યમાંથી આશા પ્રગટાવે ત્યારેજ જીવન સાફલ્ય. વાદનો નિનાદ દિશાઓ મુખરિત કરશે–શતકની સહેજ વિસ્તારથી રાડાહ્યાભાઈના ઉપદેશને બધિરતા દૂર કરશે ત્યારે જ આ પતિત દેશનો ઉદ્ધાર પ્રધાન ઉપદેશ વિવે છે. વિરકિત આગળ કહ્યું થશે. “ એક પુલ ખરે તે માટે શોચા નોહ પણ તેમાં વિવિધ કારણસર ઉપદેશવામાં આવે છે. કદ• બીજો ફુલછોડ વાવો” એવો ઉપદેશ પીશું ત્યારેજ
મમાં ન પડી રહે-ઉડ્ડયનની પળે વિરલ છે માટે અમારું જીવન પ્રફુલ ખીલશે.
હેતે થાય તેટલો શુભ ઉપયોગ કરી લે. પાપાચરણથી વળી મનુષ્યને અંધ અને દશાનું રમકડું ગણુ હારું અને જગત્ નું નુકશાન થાય છે, ક્ષણભંગુર વાથી “અનુભવ” એવી વસ્તુને નિષ્કાસન આપ- જીવનમાં એટલું નુકસાન શા માટે કરે છે? માથે વામાં આવે છે-મનુષ્યનું મનુષ્યત્વ ખુંચવી લેવામાં આવી પડેલી દશામાં વિષમતા વિના જીવન ગાળઃ આવે છે. દશાનાં દાબમાં રહેનાર સ્વતંત્ર નથી એમ આદિ આદિ પ્રસંગ માટે સંસારનો વૈરાગ્ય અને માન્યાં છતાં સ્વતંત્ર આચરણ કરે છે. Determi- ક્ષણભંગુરતાને ઉપદેશ લાભપ્રદ છે. nismમાં માન્યાં છતાં આચર Free Willથી સાથે સાથે રા નામ
સાથે સાથે રા. ડાહ્યાભાઈને શઠ પાત્રો વિશે સંક્ષેઆચરે છે. રા. ડાહ્યાભાઈની ફિલસુફી આટલે અંશે ૫માં વિવેચન કરી લઇશું. આ પાત્ર સંસ્કૃત નાટજૂન લાગે છે.
કામાં હાલ જે સ્વરૂપમાં તે ગુર્જર રંગભૂમિ પર કર્મને આધીન થવામાં પણ એક પ્રકારને અહં જોવામાં આવે છે તે સ્વરૂપમાં નથી. શેકસપિઅર ભાવ રહ્યા છે. કઠિયારા સાથે પરણેલી વીણા, વેષ. અને અંગ્રેજી નવલકથાને પ્રભાવ જેમ જેમ આપણી ધારી મારવાડના કુમાર સાથે પરણેલી વેલીના ઉપર રંગભૂમિપર વધતો ગયો તેમ તેમ આ પાત્રનો વિમનમાં સરસાઈ ભોગવે છે અને છેલા પ્રવેશમાં એજ કાસ થતો ગયો. એ પાત્રોમાં શેક્સપિઅરના આએગો અહંભાવ પિતાને ટોણો મારવાની યુક્તિ રચવાની (1ago)ની છાયા જણાય છે. પ્રપંચ, સ્વાર્થ, સ્ત્રીપ્રેરણા કરે છે. દશા, સમો, કર્મ આદિને પ્રભાવ લંપટતા અને ભેળાઓને પિતાનાં રમકડાં બનાવસ્વીકાર્યા છતાં પણ આવું પરિણામ આવે છે. વાની કળાના તેઓ ઉસ્તાદ હોય છે. સતીને તેઓ વળી નૈરાશ્ય જે પ્રગટ કરવામાં આવ્યું છે તે
હેરાન કરે છે તેનું સતીત્વ કસે છે. સતીત્વ આ હીમ જેવું છે. બાળી નાખે એવું છે. જેમના દહાડા
પ્રમાણે કસવામાં આવે છે તેમ પૂજ્યભાવથી પ્રશંસનબળા નથી-જેઓ વૈભવમાં રાચે છે તેમના તરફ૪
વામાં આવતું હોય તે કૌશલ ઉત્તમ થાય. નૈરાશ્યના કટાક્ષ ફેંકવામાં આવ્યા છે. વસંતમાં હરનારને કરૂણાંત પ્રબંધોમાં જેવું થાય કુશળ અભિનય.' પાનખરનું સ્મરણ આપવાથી કે યૌવનમાં હાલનારને દ્વારા પાડી શકાય છે તેવું સુખાંત પ્રબંધમાં નથી વાર્ધક્યનું ચિત્ર બતાવવાથી શું અર્થ સરતો હશે? થતું. શઠપાત્રની શતા એકતાનાત્મક હોય છે. વિઉત્સાહ, ઉમંગ, આશા, અભિલાષા, ઉડ્ડયન આદિ વિધરંગી નથી હોતી. વળી એકજ નટ દરેક નાટજગાવવા જે દશાના ફેરફારો વિશે કહેવામાં આવ્યું કમાં શઠ થતું હોવાથી શાની શઠતા કરતાં તે નટના
| SR No. | 536286 |
| Book Title | Jain Yug 1983 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mohanlal Dalichand Desai |
| Publisher | Jain Shwetambar Conference |
| Publication Year | 1983 |
| Total Pages | 576 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Yug, & India |
| File Size | 36 MB |