________________
આધુનિક વિજ્ઞાન અને જૈનધર્મ
ગતિ શા કારણથી હજી બંધ નથી થઈ? આ સબંધી પદ્મ કઈ ઉત્તર નથી.
૫૩૯
કરવી જરૂરી છે. કારણ કે આ સિવાય રાનીની પ્રકૃતિ સમજી શકાય એમ નથી.
બાકી, જો કે ચર્ચ ચઢનારાઓની પરિસ્થિતિ આજ aether માં પણ ચાલનારા, પરન્તુ જુદી સંબંધી બહુ શોધ ચાલે છે અને ત્યાં રહેલી ઉષ્ણુતા, ાતના તરંગા, વિદ્યાના વીજલીની વ્યાખ્યાને માટે, હવા, ધાતુઓ વિગેરે વિષયા આપણા ખગાલવેત્તાઍ અને લેચુમ્બકની પ્રકૃતિ સમજવાને માટે પશુ ક જરાબર માલૂમ થયા છે, તે પણ પૂીિ ચાગે છે છે. વીજળી બને હ્રાચુમ્બકમાં રહેલી શક્તિભા અને સૂર્ય સ્થિર રહે છે કે સૂર્ય ચાલે છે અને પૃથિવી જેનાં નામ લેક્ટ્રીસિટી અને મૅમીટિઝમ રાખસ્થિર છે, તે માપી આરે પણ નવી શકાવામાં આવ્યાં છે તેને મનુષ્યાએ પાનાના મુલામ
Keplerની theoryની વિરૂદ્ધમાં, ઉચ્ચારવામાં, આવે છે.
તરીકે બતાવી છે, અને તેજ શક્તિએ ટેલીગ્રૅક, ટેલી. ફેન, ઇલેક્ટ્રિક્ લાઇટ, ડિનેમેં। મશીન, મેટા, ઢાઓ વિગેરે અનેક જીવી જાતની વસ્તુઓમાં માબૂ સેને માટે દિન રાત કામ કરી રહી છે. બે જુદી સ્પર્શ થાય છૅ, એવી રીતે બેંટ્રિસિટી વીજળીમાં જાતતી પરંતુ એકજ પ્રકૃતિવાલી શક્તિઓનુ પરસ્પર દૃશ્ય અને સ્પૃશ્ય થાય છે, એમ વિદ્યાતા આજે ધારે છે. પરંતુ આ બે શક્તિએ ક્યાંથી આવેલ છે, શા કારથી અનન્તવાર બેગી થવા છતાં કરીથી અને કીથી અલગ થાય છૅ, તે સબ'ધી આજે પણ કાને બરાબર ગાન થયું નથી.
સૂર્યનાં કિરણા કેટલા વખતમાં પૃથિવીમાં પહોંચી જાય છે, આ કિરાની સફેદ શશની સાત જુદા રંગવાલા કિાનું mixture , અને આ સાતે ઋતના કિરણો સિવાય ultra-red, ulira-vislet જેવાં બીજાં અદૃશ્ય કિરણા છે,—છાયા અને દર્પણુનું પ્રતિબિંબ કેવી રીતે થાય છે, ઇન્દ્રધનુષ્ય કેમ ઉત્પન્ન થાય છે, તે બધું આપણે બરાબર જાણી એ તે દ્વીએ, અને રાનીના ગુણ અને નિયમ photographic camera, telescope, migroscope, stereoscope, cinema, television વિગેરેમાં બરાબર ઉપયોગ કરીએ છીએ. અને એ પણ જાણીએ છીએ કે જુદા રંગવાળી રાયની જીદી જાતના તરંગો વડે કરીને આગળ ચાલે છે.—પરન્તુ કયી ચીજ આગલ ચાલે છે તેની આજે પણ કાષ્ઠને ખબર નથી. કેટલાક વિાનાખે કીધું છે કે−ethar' આ નામવાળુ એક પુદ્ગલ છે, તેમાં તગા પન્ન થાય છે તેજ રાશની છે. પરન્તુ આ તર ંગા શાથી ઉત્પન્ન થાય છે, તે કેને માલૂમ ? અને જે “aether”ની કલ્પના કરવામાં આવે છે, તે aether અદૃશ્ય, અાશ્ય, સર્વવ્યાપી (એટલે જ્યાં હવા દર્દી દાંય, ત્યાં પણ વિદ્યમાન છે, પરમામાના મધ્યમાં પણ વિદ્યમાન છે). સ્પર્શ, જીભ, નાક, કાનથી પણ અમાય, બુદ્ધિથી અને ગમે તેવા instrument વડે કરીને અગ્રાહ્ય, સંક્ષેપમાં કલ્પના સિવાય સર્વથા ભચાવ એક ચીજ છે. આવી એક ચીજ હોઈ શકે કે કેમ ? તે પણ તેની કલ્પના
જ્યારે આવી ફ્ળ ભાત બધી આપણા જ્ઞાન વિજ્ઞાનના શાસ્ત્રીઓ અને વિલાસામાં હજી એટલી રાકાઓ અને એટલું અજ્ઞાન વિદ્યમાન છે, તે પછી આપણા આત્મબળના કારણથી કેવી રીતે આપણું શરીર કામ કરે છે, એટલે મનમાં ચાલવા વિગેરેના નિશ્ચય થયા પછી આપણા પગ ચાલવાજ માઢે છે, માત્તાપ અને અકૃત્યને માટે પબ્જો કરી રીતે અને શા માટે મનુષ્યના શિમાં થાય છે ! અને તે પશ્ચાત્તાપ વિગેરે શા માટે ક્રાઇમનુષ્યના દિનમાં તવકાસ, કે કોઈ મનુષ્યના વંશમાં ભા વત્તા વિકમ્બ પૂર્ણ થાય છે ! બાવા સમમાં સુક્ષ્મ પ્રસબંધી આાપણા ઇychology(માનસશાસ્ત્ર) bido, વિગેરે ગામોના વૈત્તામાં ચેપ ચાપ રહે-તે એમાં આશ્રર્ય જેવું શું છે ?
ઘણું જ્ઞાન આપણી પાસે છે. અને ઘણી કુરતેની કિના ભાષણી સેવા કરી રી છે-ખાપરી ગુલામ થઈને રહી છે,-તેા પણ આ બધી શક્તિએ ની