Page Text
________________
૧૦૮
જનયુગ
કારતક-માગશર ૧૯૮૩
પાટણ અને તેના રાજાઓની સત્તા દિવસે દિવસે પ્રાચીન પાટણના સ્થાનમાં આજે એક બે કુઆ વધી હતી તે જ ક્રમથી ધટવા લાગી. અજયપાલના વાવડી કે બે ચાર પ્રાચીન મકાનોનાં ખંડહર વખતથી પાટણના રાજ્યકારભારમાંથી જૈન ગૃહસ્થાને સિવાય જંગલી ઝાડ અને ઘાસ ઉગેલાં નજરે પડી હાથ નિકલવા લાગ્યા હતા, પ્રસિદ્ધ પોરવાલ વીર છે. જે સ્થાન લાખે મનુષ્યની વસતિથી રળીયામણું જેન મંત્રી વસ્તુપાલ અને તેજપાલના સમયમાં હતું તે આજે સિયાળ અને વરુ જેવાં જંગલી જા
ડાક વખતને માટે ગુજરાતની ઝાંખી પડેલી કીતિ નવરોની લીલાભૂમિ બની રહ્યું છે ! પાછી ઉજજવલ બની હતી. જો કે અજયપાલના વખતથી ગુજરાતની રાજ્યસત્તા મંદ થવા માંડી હતી
નવું પાટણ, તે પણ વાધેલા ચાલુક્ય સારંગદેવ પર્યન્ત ગુજરાત મુસલમાનોના હાથે નષ્ટ ભ્રષ્ટ થયેલું પાટણ દેશ અને તેના રાજાઓએ પિતાનું મહત્ત્વ ઠીક ઠીક ફરિથી ક્યારે આબાદ થયું તેને ચક્કસ સમય કોઈ ટકાવી રાખ્યું હતું, પણ છેલા રાજા કરણ વાઘેલાના મલતો નથી. છતાં કેટલાક બનાવો ઉપરથી એમ સમયમાં પાટણુ અને ગુજરાતના ઉપર હમેશાને કહી શકાય કે વર્તમાન પાટણું વિક્રમ સંવત ૧૩૭૧ માટે પરાધીનતાને દંડ પડશે.'
ની વચ્ચે વસેલું હોવું જોઈએ. પાટણની “જૈન મંદિ| વનરાજથી ઉગેલ, સિદ્ધરાજ અને કુમારપાલથી રાવલી'ની પ્રસ્તાવનામાં તેના લેખકે જણાવેલું છે કે ઉન્નતિની છેલ્લી હદે પહોંચેલ પાટણની કીર્તિવલ્લી “અલાઉદ્દીનના વખતમાં પ્રાચીન પાટણને નાશ થતાં કરણ વાઘેલાના વખતમાં સદાકાલને માટે કરમાઈ ગઈ. સં. ૧૪૨૫ ના વર્ષમાં આ વર્તમાન પાટણ ફરિથી
આ પ્રમાણે વનરાજ, ભીમદેવ, સિદ્ધરાજ, કમા- વસ્યું છે. ” રપાલ જેવા યુદ્ધવીરોના પરાક્રમોથી, જાબક, ચંપક, પણ આમાં જણાવેલી સાલ ખરી હવામાં શંકા વિમલ, શાંતુ, ઉદયન, બાહેડ, સંપકર, વસ્તુપાલ છે. સંવત ૧૩૫૩ માં નાશ પામેલું નગર બે પાંચ તેજપાલ જેવા બાહોશ મુસદ્દીઓની કાર્યકુશલતાથી વર્ષમાં પાછું ન વસતાં લગભગ અર્ધસદીથી પણ ઉન્નતિના શિખરે ચઢેલું પાટણ, ગુજરાતનું રાજ્ય- અધિક સમય પછી વસે એ વાત સાચી માનવામાં કણુંવાઘેલાની સ્ત્રીલંપટતા અને માધવ અને કેશવ જરા સંદેહ રહે છે. જે પ્રાચીન નગર સર્વથા નાશ જેવા ઝેરીલી પ્રકૃતિના નાગર કારભારિયેના પાપે પામી ગયું હોય અને નવેસર વસવા જેવી સ્થિતિ એકવેલા સ્વર્ગીય નગર બનેલું પાટણ સંવત ૧૩૫૩ ઉભી થઈ હોય ત્યારે તો તે તરત જ વસવું જોઈએ, ના વર્ષમાં અલાઉદીનના સેનાપતિ મલિક કારના અને જે મુસલમાનોના હાથે એટલું બધું નુકશાન હાથે જમીનદોસ્ત થયું, એક વેલા જે સ્થળે હજારો ન થયું હોય કે જેથી ફરિને શહેર નવું વસાવવું પડે કેટિવજ શ્રેષ્ટિયાની હવેલીઓ શોભી રહી હતી, તે તે ત્યાર બાદ સાઠ સિત્તેર વર્ષમાં જ એવું શું
૧ પાટણની રાજગાદી ઉપર ચૌલય અને એ જ કારણે આવી પડ્યું હશે કે મુસલમાનોના હાથે જેવંશની વાઘેલા શાખાના રાજાઓ નીચેના ક્રમ પ્રમાણે
ખમાયેલ પાટણમાં ૬૦ વર્ષ પર્યત રહીને ફરિથી થયા છે:–ચૌલુક્ય રાજાઓ:-૧ મૂલરાજ (૧), ૨ ચામુંડ
નાગરિકોને નવું પાટણ વસાવવું પડયું હોય? રાજ , વલ્લભરાજ ૪ દુર્લભરાજ ૫ ભીમદેવ (૧) ૧ પ્રાચીન પાટણના અવશે તરીકે આજે રાણી ૬ કર્ણદેવ (૧) ૭ જયસિંહદેવ (સિદ્ધરાજ) ૮ કુમારપાલ વાવ' અને “દાદર કુએ ” એ બે મુખ્ય ગણાય છે, ૯ અજયપાલ ૧૦ મૂલરાજ (૨) ૧૧ ભીમદેવ (૧) એના સંબંધમાં લોકોમાં કહેવત છે કે–“રાણકી વાવ ૧૨ ત્રિભુવનપાલ
ને દામોદર કુએ, જે નહિ તે જીવતો મૂઓ. ” એ વાઘેલા રાજા એ-૧ ધવલ ૨ અરાજ ૩ લવણુ- સિવાય એક મોટું મકાનનું ખંડેર ઉંચી ચટ્ટાનપર આવેલું પ્રસાદ ૪ વરધવલ ૫ વીસલદેવ ૬ અર્જુનદેવ ૭ સારંગ છે, લોકે તેને “ રાજમહેલ ” કહે છે. બીજી પણ પરચુરણું દેવ ૮ કર્ણદેવ.
નિશાનીઓ ત્યાં સેંકડે મલે છે.
| SR No. | 536286 |
| Book Title | Jain Yug 1983 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mohanlal Dalichand Desai |
| Publisher | Jain Shwetambar Conference |
| Publication Year | 1983 |
| Total Pages | 576 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Yug, & India |
| File Size | 36 MB |