________________
જૈન દષ્ટિએ બ્રહ્મચર્યવિચાર
૧૫૩ ધર્મને ઉપદેશ કર્યો. આચારાંગસૂત્રમાં ધર્મનાં ત્રણ યામ પણે કહેલા છે. એની વ્યાખ્યા જોતાં એમ લાગે છે કે ત્રણ યામની પરંપરા પણ જૈનસંમત હાય. આનો અર્થ એમ થયું કે કોઈ જમાનામાં જૈન પરંપરામાં (૧) હિંસાનો ત્યાગ, (૨) અસત્યને ત્યાગ અને (૩). પરિગ્રહને ત્યાગ એમ ત્રણ જ યા હતા. પછી એમાં ચૌર્ય ત્યાગ ઉમેરાઈ ત્રણના ચાર યામ થયા; અને છેલ્લે કામાચારના ત્યાગને યામ વધારી ભગવાન મહાવીરે ચારના પાંચ કામ કર્યા. આ રીતે ભગવાન મહાવીરના સમયથી અને એમના જ શ્રીમુખે ઉપદેશાયેલું બ્રહ્મચર્યનું જુદાપણું જૈન પરંપરામાં જાણીતું છે. જે સમયે ત્રણ કે ચાર યામે હતા તે સમયે પણ પાલન તો પાંચનું થતું હતું. ફકત એ સમયના વિચક્ષણ અને સરળ મુમુક્ષુઓ ચોર્ય અને સામાચારને પરિગ્રહરૂપ સમજી લેતા, અને પરિગ્રહ ત્યાગ કરતાં જ તે બન્નેને પણ ત્યાગ આપોઆપ થઈ જ. પાશ્વનાથની પરંપરા સુધી તે કામાચારને ત્યાગ પરિગ્રહના ત્યાગમાં જ આવી જતો અને એથી એનું જુદુ વિધાન નહિ થયેલું, પણ આમ કામાચારના ત્યાગને જુદા વિધાનને અભાવે શ્રમણ સંપ્રદાયમાં બ્રહ્મચર્યનું શિથિલ્ય આવ્યું અને કેટલાક તો એવા અનિષ્ટ વાતાવરણમાં પડવા પણ લાગ્યા. એથી જ ભગવાન મહાવીરે પરિગ્રહત્યાગમાં સમાસ પામતા કામાચારત્યાગને પણ એક ખાસ મહાવ્રત તરીકે જુદો ઉપદેયો. ૪. બ્રહ્મચર્યનું શ્રેય અને તેના ઉપાય
જૈનધર્મમાં અન્ય તમામ નિયમોની પેઠે બ્રહ્મચર્યનું સાધ્ય પણ માત્ર મોક્ષ છે. જગતની દષ્ટિએ મહત્ત્વની ગણાતી ગમે તે બાબત બ્રહ્મચર્યથી સિદ્ધ થઈ શકતી હોય, પણ જો તેનાથી મોક્ષ સાધવામાં ન આવે તો જેન દૃષ્ટિ પ્રમાણે એ બ્રહ્મચર્ય લેકેર (આધ્યાત્મિક) નથી. જેન દષ્ટિ પ્રમાણે મેક્ષમાં ઉપયોગી થતી વસ્તુ જ સાચું મહત્વ
1. આચારાંગ મૂ૦ ૧, અ૦ ૮, ઉ૦ ૧.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
