________________
૫૬
શ્રી યતીન્દ્રસૂરિ દીક્ષાશતાબ્દિ ગ્રંથ વજસ્વામીના ઉપદેશની વાત સાંભળતાં જ તેના મન ઉપર ભારે ફૂલો ખરીદવા પર પ્રતિબંધ ફરમાવ્યો. જૈનોએ વજસ્વામીને પોતાની દસ૨ થઈ. એણે વજસ્વામીની વાત મંજૂરી રાખી. એણે આ મુશ્કેલીની વાત કહી. પર્યુષણ પર્વ નજીકમાં આવતાં હતાં. નાતાપિતાની સંમતિ લઈ વજસ્વામી પાસે ધામધૂમપૂર્વક દીક્ષા લીધી. પુષ્પપૂજા વગર પોતાની જિનપૂજા અધૂરી રહેતી હતી. નગરના
એક વખત વજસ્વામીએ ઉત્તર દિશામાં વિહાર કર્યો હતો. તે બધા જૈનોને જો પુષ્પ મળી શકે તો પર્યુષણ પર્વ સારી રીતે ઊજવી શકાય. વખતે ત્યાં ભયંકર દુષ્કાળ પડ્યો હતો. અન્નની અછતના કારણે વજસ્વામીએ તેઓને સહાય કરવાનું વચન આપ્યું. તેઓ લોકોને પેટપૂરતું ખાવા મળતું નહોતું. આવી પરિસ્થિતિમાં લોકોની પોતાની આકાશગામિની વિઘાથી દેવની જેમ આકાશમાં ઊડ્યા. આતિથ્યભાવના ઘટી જાય એ સ્વાભાવિક છે. શ્રીમંતોએ પોતાની માહેશ્વરી નગરીમાં હુતાશન નામના વિશાળ સુંદર પુષ્મઉદ્યાનમાં દાનશાળાઓ બંધ કરી હતી. અન્નના અભાવે એવી ભીષણ તેઓ ઊતર્યા. ત્યાંનો માળી વજસ્વામીના પિતા ધનગિરિનો મિત્ર પરિસ્થિતિ પ્રવર્તતી હતી કે ગરીબ માણસો દહીં વેચવાનાં ખાલી હતો. માળીએ તેમનો ખૂબ આદરપૂર્વક સત્કાર કર્યો. આટલે વર્ષે થયેલાં માટલા ફોડીને તેના તૂટેલા ટૂકડામાંથી દહીં ચાટતા હતા. પણ વજસ્વામી તેમને ભૂલ્યા નહોતા તેથી તેને બહુ સુવાસિત, કેટલાક લોકો તો એટલા દુબળા થઈ ગયા હતા કે જાણે જીવતાં રંગબેરંગી તથા જિનેશ્વર ભગવાનની પ્રતિમાને ચડાવવા યોગ્ય ફૂલો હાડપિંજર ફરતાં હોય તેવું લાગે. કોઈ સાધુ ગોચરી વહોરવા આવે એકત્ર કરી આપવાનું કહ્યું. વજસ્વામી ત્યાંથી ઊડીને હિમવંતગિરિ ત્યારે વહોરાવવું ન પડે એ માટે શ્રાવકો આઘાપાછા થઈ જતા કે પર ગયા. ત્યાં પધસરોવર લહેરાતું હતું. દેવતાઓ પણ જ્યાં દર્શન જાત જાતનાં બહાનાં બતાવતા. નગર શૂન્યવત્ બની ગયું હતું. કરવા જતા એવાં સિદ્ધાયતનો ત્યાં શોભતાં હતાં. ચમરી ગાયના લોકો શારીરિક અશક્તિને કારણે બહાર જઈ શકતા નહિ એથી અવાજથી ગુફાઓ ગુંજતી હતી. વિદ્યાધરકુમારો જિનમંદિરમાં દર્શન રસ્તાઓ પદસંચારના અભાવે નિર્જન બની ગયા હતા.
કરવા જતા હતા. વજસ્વામીએ પણ જિનમંદિરમાં જઈ દર્શન કર્યા. આવા ભીષણ દુષ્કાળમાંથી લોકોને ઉગારવા સંઘે વજસ્વામીને પછી તેઓ પદ્મસરોવરે ગયા. તે વખતે લક્ષ્મીદેવી પૂજા કરવા જઈ વિનંતી કરી. લોકોના કલ્યાણાર્થે વિદ્યાનો ઉપયોગ કરવામાં કોઈ રહ્યાં હતાં. વજસ્વામીને જોઈને લક્ષ્મીદેવીએ પોતાનું સહસ્ત્રદલ દોષ નથી એમ વિચારી વજસ્વામીએ પોતાની વિશિષ્ટ લબ્ધિથી કમળ તેમને અર્પણ કર્યું. તે લઈને તેઓ પાછા હુતાશન ઉદ્યાનમાં એક વિશાળ પટનું નિર્માણ કર્યું. તેના પર નગરના બધા લોકોને ગયા. ત્યાં પોતાની વિદ્યા વડે તેમણે વિવિધ પ્રકારની શોભાવાળા બેસાડીને એ પટને આકાશમાર્ગે ઉડાડ્યો. પટ થોડો ઊંચે ચડ્યો એક વિમાનનું નિર્માણ કર્યું. તેમાં વચમાં કમળ મૂક્યું. તેની એવામાં નીચે દંત નામનો એક શ્રાવક આવી પહોંચ્યો. તે પોતાના આજુબાજુ ફૂલો ગોઠવ્યાં. એ માટે જંભકદેવોએ તેમને સહાય કરી. સ્વજનોને બોલાવવા ગયો હતો એટલે પાછળ રહી ગયો હતો. વજસ્વામીનું વિમાન ત્યાંથી ઊડ્યું. એ વિમાનની સાથે સાથે વજસ્વામીએ પટ પાછો નીચે જમીન ઉપર ઉતાર્યો. દંતને એના પોતપોતાના વિમાનમાં બેસીને ગીતો ગાતા, વાદ્યો વગાડતા સ્વજનો સહિત પટ પર બેસાડી દીધો. પટ ઉપર બેસીને આકાશમાં જૂભકદેવો પણ તેમની સાથે ચાલ્યા. તેઓ બધા પુરીનગરી પહોંચ્યા. ઊડવાનો લોકો માટે આ એક અદભુત અનુભવ હતો. તેઓ જાણે ફૂલો મળવાથી નગરના જૈનોએ પર્યુષણ પર્વની ભવ્ય ઉજવણી કરી. આંબાના વૃક્ષ નીચે બેઠા હોય તેવી શાંતિ અનુભવતા હતા. દેવોએ પણ આ મહોત્સવમાં ભાગ લીધો. આ અસાધારણ મૃત્યુમાંથી બચી જવાને કારણે લોકોનો ભક્તિભાવ ઊભરાતો હતો. ચમત્કારિક ભવ્ય ઘટનાથી પુરીના રાજા પ્રસન્ન થયા એટલું જ નહિ પોતે આકાશમાં ઊડતા હતા તે વખતે નીચે પૃથ્વી પર દેખાતાં તેમણે જૈન ધર્મનો સ્વીકાર કર્યો. વજસ્વામીના પ્રતાપે જૈન ધર્મના મંદિરો જોઈને તેઓ જિનેશ્વર ભગવાનને બે હાથ જોડી વંદન કરતા થયેલા મહિનાથી લોકો પણ સહુ આનંદિત થયા. હતા. ઊડતાં ઊડતાં નીચે માર્ગમાં પૃથ્વી પરના પર્વતો, નદીઓ જૈન શાસનની પરંપરામાં વજસ્વામી છેલ્લા દસ પૂર્વધર ગણાય અને નગરો જોતાં તેઓ આશ્ચર્ય પામતા હતા. આકાશમાર્ગે આવા છે. તેઓ પોતે કોઈ સુયોગ્ય પાત્રને દસ પૂર્વનું જ્ઞાન આપવા વિશિષ્ટ પટને ઊડતો જોઈને વ્યંતર દેવો, જ્યોતિષ્ક દેવો, વિદ્યાધરો ઇચ્છતા હતા. તે વખતે આરક્ષિતસૂરિ નામના આચાર્યમાં એવી વગેરે આશ્ચર્ય પામ્યા હતા. આકાશમાર્ગે ઊડીને વજસ્વામી બધાં પાત્રતા હતી. વજસ્વામીએ તેમને પૂર્વકૃતનું અધ્યયન કરાવ્યું, પરંતુ નગરજનોને પુરી નામની સમૃદ્ધ નગરીમાં લઈ આવ્યા અને ત્યાં સંજોગવશાત્ આર્યરક્ષિતસૂરિ દસમું પૂર્વ પૂરું કરી શક્યા નહિ. એટલે બધાને ઉતાર્યા.
વજસ્વામીના કાળધર્મ પામ્યા પછી દસ પૂર્વનો ઉચ્છેદ થયો. ધનધાન્યથી સુખી એવી આ પુરીનગરીના રાજાએ બૌદ્ધ ધર્મ આર્ય રક્ષિતસૂરિનો પ્રસંગ નીચે પ્રમાણે છે : અંગીકાર કર્યો હતો, પરંતુ રાજ્યની મોટા ભાગની પ્રજા જૈન ધર્મ દસપુર નગરમાં સોમદેવ નામનો એક બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. પાળતી હતી. ધર્મની બાબતમાં જૈન અને બૌદ્ધ લોકો વચ્ચે સ્પર્ધા તેની પત્નીનું નામ રૂસોમાં હતું. તેમને આર્યરક્ષિત અને ફલ્યુરક્ષિત કે વિવાદનો એ જમાનો હતો. પુરી નગરીમાં ફૂલ જેવી બાબતમાં નામે બે પુત્રો હતા. આર્યરક્ષિત વિદ્યાભ્યાસ માટે પાટલીપુત્ર ગયા પણ ચડસાચડસી થતી હતી. માળીને વધારે નાણાં આપીને જૈનો. હતા. ત્યાં ચૌદ વિદ્યા, છ અંગ, ચાર વેદ, મીમાંસા, ન્યાય, સારાં સારાં ફૂલો ખરીદી લે છે એવી બૌદ્ધોની ફરિયાદ હતી. એથી પુરાણ, ધર્મશાસ્ત્ર વગેરેનું અધ્યયન કરીને તેઓ પાછા આવતા બૌદ્ધ મંદિરોમાં પૂજા માટે સસ્તાં સામાન્ય ફૂલો વપરાતાં હતાં. હતા. આટલી બધી વિદ્યામાં પારંગત થવા માટે પોતાનો આનંદ બૌદ્ધોએ રાજાને ફરિયાદ કરી. એટલે બૌદ્ધધર્મી રાજાએ જૈનોને દર્શાવવા રાજાએ તેમને હાથી પર અંબાડીમાં બેસાડી, બહુમાનપૂર્વક
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org