Page Text
________________
આર્ય વજસ્વામી
૫૭ તેમનો નગરપ્રવેશ કરાવ્યો. તેમના સ્વાગત માટે રાજાએ તોરણો જોઈએ, પરંતુ હાલમાં એ માત્ર ભદ્રગુણાચાર્યને અને વજસ્વામીને બંધાવ્યાં અને તેમને ઘણી ભેટસોગાદો આપી. નગરમાં પ્રવેશતાં જ એ બેને જ આવડે છે. પરંતુ ભદ્રગુણાચાર્ય હવે વયોવૃદ્ધ થયા છે. આવા સન્માન સમારંભમાં રોકાવાને કારણે આર્યરક્ષિત પોતાને ઘરે અધ્યયન કરાવવા માટે તેઓ અશક્ત થતા જાય છે. માટે તમારે એ પહોંચવામાં મોડા પડ્યા. વળી કિંમતી વસ્ત્રાદિ અલંકારો ભેટ ભણવા વજસ્વામી પાસે જવું જોઈએ.’ મળવાને લીધે તેઓ સારી રીતે સજ્જ થઈને પોતાને ઘરે ગયા કે આરક્ષિતનો અધ્યયન માટેનો ઉત્સાહ વધતો ગયો હતો. જેથી તે જોઈને પોતાનાં માતપિતા બહુ રાજી થાય. પરંતુ ઘરે ગયા દસમું પૂર્વ ભણવાની હવે તેમને તાલાવેલી લાગી હતી. તેથી તેમણે ત્યારે માતાએ એટલું જ કહ્યું, ‘બેટા, તું કુશળ છે ને ? આયુષ્યમાન વજસ્વામી પાસે જવા પુરી નગરી તરફ વિહાર કર્યો. થજે !' માતાએ હર્ષ ન બતાડ્યો તેથી આર્ચરક્ષિતને આશ્ચર્ય થયું.
આરક્ષિત વિહાર કરતા પુરી નગરી તરફ જતા હતા ત્યાં તેમણે માતાને તેનું કારણ પૂછ્યું. માતાએ કહ્યું, “બેટા, તું ઘણી
માર્ગમાં તેમને જાણવા મળ્યું કે વજસ્વામીને દસ પૂર્વ ભણાવનાર સરસ વિદ્યા ભણીને આવ્યો છે. પરંતુ તું જે વિદ્યા ભણીને આવ્યો
વયોવૃદ્ધ સ્થવિર ભદ્રગુણાચાર્યે તબિયતના કારણે હવે એક સ્થળે છે તે વિદ્યાનો ઉપયોગ બરાબર સમજીને નહિ કરે તો તે તને
સ્થિરવાસ કર્યો છે. એની તપાસ કરી તેઓ દસપૂર્વી ભદ્રગુપ્તાચાર્ય દુર્ગતિમાં લઈ જશે. માટે તારા જીવનને જો ખરેખર સાર્થક કરવું
પાસે પહોંચ્યા. તેમને વંદન કરી ત્યાં રોકાયા. આર્યરક્ષિત દસ પૂર્વ હોય તો તારે જૈન ધર્મનાં બાર અંગ પણ ભણવાં જોઈએ. એમાં
ભણવા નીકળ્યા છે એ જાણીને ભદ્રગુપ્તાચાર્યને બહુ જ આનંદ પણ દષ્ટિવાદ નામનું છેલ્લું બારમું અંગ ભણી લેવું જોઈએ, કારણકે
થયો. તેમણે આર્ચરક્ષિતતું શાસ્ત્રજ્ઞાન માટેનું સામર્થ્ય તરત પારખી એ અત્યંત કઠિન મનાતું અંગ ભણવાની તારામાં શક્તિ અને
લીધું, અને તેમની જ્ઞાનોપાસનાની ખૂબ અનુમોદના કરી. તેમણે યોગ્યતા છે. પરંતુ એ ભણવા માટે તારે શ્રાવક બનવું પડશે.”
આર્યરક્ષિતને ભલામણ કરતાં કહ્યું, “મારું આયુષ્ય હવે પુરું થવા આરક્ષિત વિદ્યાપ્રેમી હતા: માતાની સૂચનાનુસાર તેઓ શ્રાવક આવ્યું છે. મારે અનશનવ્રત લેવું છે. આ વ્રત માટે નિર્ધામણા થયા. તે સમયે બારમું અંગ કોઈકને જ આવડતું હતું. તોસલીપુત્ર
કરાવનાર કોઈ હોય તો તે વધારે સારી રીતે પાર પડે. તમે ગીતાર્થ નામના આચાર્ય દષ્ટિવાદ નામનું બારણું અંગ ભણાવતા હતા. એટલે
સાધુ છો. એટલે તમારામાં એ યોગ્યતા મને જણાય છે. તમે અહીં તેમની પાસે ભણવા જવાની આર્યરક્ષિતે તૈયારી કરી. તોસલીપુત્ર
જો થોડા દિવસ વધુ રોકાઈ જાવ તો હું અનશનવ્રત સારી રીતે લઈ દષ્ટિવાદના નવ પૂર્વ સંપૂર્ણ જાણતા હતા પરંતુ દસમું પૂર્વ તેમને પૂરું આવડતું નહોતું. આચાર્ય તો લીપુત્ર પાસે જઈને આર્યરક્ષિત એમને અત્યંતભાવથી, વિયનથી વંદન કર્યા અને પોતે દષ્ટિવાદ
ભદ્રગુણાચાર્ય જેવા મહાન દસપૂર્વી સ્થવિરાચાર્યની પાસે એમના ભણવા આવ્યા છે તેમ જણાવ્યું. તોસલીપુત્રે કહ્યું, “ભાઈ, એ
અંતકાળે રહેવા મળે એ માટે મોટું સદ્ભાગ્ય ગણાય. આર્યરક્ષિત ભણવાનો અધિકાર માત્ર સાધુઓનો જ છે. એટલે એ માટે તમારે
અત્યંત ભક્તિભાવથી ભદ્રગુપ્તાચાર્યની વિનંતીનો સ્વીકાર કર્યો. તેઓ પહેલાં જૈન ધર્મમાં સાધુ તરીકે દીક્ષા ગ્રહણ કરવી પડે, ત્યારપછી
તેટલો સમય ત્યાં જ રોકાયા. તમારે સાધુ જીવનના આચારનું પાલન કરવા સાથે શાસ્ત્રસિદ્ધાન્તોનું ભદ્રગુણાચાર્યે એક દિવસ આર્યરક્ષિતને એક એવી શિખામણ અધ્યયન કરવાનું રહે. ત્યાર પછી મને તમારી યોગ્યતા બરાબાર પણ આપી કે “હે વત્સ ! તમે પાંચસો શિષ્યો સાથે વિચરતા. જણાય તે પછી જ હું તમને દષ્ટિવાદ ભણાવી શકું.'
વજસ્વામી પાસે જઈ દસ પૂર્વનું જ્ઞાન પામો તે અત્યંત આવશ્યક આર્યરક્ષિતે એમની પાસે દીક્ષા લેવાની અને શાસ્ત્રો ભણવાની છે. હાલ મારા પછી દસ પૂર્વધર એકમાત્ર તેઓ જ છે. પરંતુ તમે પૂરી તૈયારી બતાવી, પણ સાથે સાથે અંગત વિનંતી કરી કે “દીક્ષા વજસ્વામી પાસે એમના ઉપાશ્રયમાં રાત્રે સંથારો કરવાનું રાખશો લીધા પછી આ સ્થળ તરત જ છોડીને મારે બીજે વિહાર કરવો નહિ. બીજા જુદા ઉપાશ્રયમાં રાખજો.” પડશે, કારણ કે હિંદુ રાજાનો અને નગરજનોનો મારા પ્રત્યે એવો
આચાર્યના આવા સૂચનથી આર્યરક્ષિતને બહુ આશ્ચર્ય થયું. અનુરાગ છે કે તેઓ મારી પાસે જૈન સાધુપણાનો ત્યાગ કરાવશે.’
તેમણે ભદ્રગુણાચાર્યને એનું કારણ પૂછ્યું. ભદ્રગુપ્તાચાર્યે કહ્યું કે ગુરુ તોસલીપુત્રે એ વાત સ્વીકારી લીધી.
‘વજસ્વામીનો આત્મા એટલી બધી ઊંચી કોટિનો છે, તથા એવી આરક્ષિતને દીક્ષા આપ્યા પછી ગુરુ તોસલીપુત્ર પોતાના શિષ્યો
લબ્ધિવાળો છે કે સોપક્રમ આયુષ્યવાળી કોઈપણ વ્યક્તિ એક રાત સાથે તરત ત્યાંથી વિહાર કરી ગયા. દીક્ષા લઈને આર્યરક્ષિત
પર વજસ્વામી સાથે રહે તો વજસ્વામીને જેવા ભાવ જાણે તેવા અધ્યયન માટે એવો તો પુરુષાર્થ કર્યો કે અગિયારે અંગ તેમણે ગુરુ
ભાવ એ વ્યક્તિમાં પણ જાગે. વજસ્વામીને હવે ઉંમર થતાં રાત્રે મહારાજ પાસે ભણી લીધાં. તેઓ ગીતાર્થ બન્યા. ગુરુ પાસે હવે
સંથારો કરતી વખતે અનશન કરી દેહ છોડવાના ભાવ રહે છે. દષ્ટિવાદ નામનું બારણું અંગ ભણવાનું ચાલુ કર્યું. તેમની યોગ્યતા
એટલે તેમની નજીક સૂનાર વ્યક્તિને પણ એવા જ અનશન કરવાના જોઈને તો લીપુત્ર બહુ પ્રસન્ન થયા. દષ્ટિવાદ અંગનું જેટલું જ્ઞાન
ભાવ જાગે. તેમની સાથે જ તે કાળધર્મ પામે. પરંતુ તમે હજુ પોતાને હતું કે તેમણે આર્યરક્ષિતને આપ્યું. આર્યરક્ષિતની યોગ્યતા અને સામર્થ્ય જોઈને તેમણે કહ્યું કે “તમારામાં દષ્ટિવાદનું દસમું
યુવાન છો. તમે શાસનનાં મહાન કાર્યો કરી શકો તેમ છો. માટે પૂર્વ ભણવાની પૂરી યોગ્યતા છે. માટે એ પણ તમારે ભણી લેવું
તમારે તમારા દીર્ઘ આયુષ્યનો વિચાર કરીને એમની સાથે રાત્રે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 230036 |
| Book Title | Arya Vajraswami |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Taraben R shah |
| Publisher | Z_Yatindrasuri_Diksha_Shatabdi_Smarak_Granth_012036.pdf |
| Publication Year | 1999 |
| Total Pages | 16 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Article & Story |
| File Size | 2 MB |