SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 326
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ [ पवयणसारो अथ जीवस्य द्रव्यत्वेनावस्थितत्वेऽपि पर्यायरनवस्थितत्वे द्योतयति जायदि णेव ण णस्सदि खणभंगसमुभवे जणे कोई। जो हि भवो सो विलओ संभवविलय त्ति' ते गाणा ||११६॥ जायते नैव न नश्यति क्षणभङ्गसमुद्भवे जने कश्चित् । यो हि भवः स विलयः संभवविलयाविति तो नाना ।।११।। इह तावरन कश्चिज्जायते न म्रियते च । अथ च मनुस्यदेवतियङ्नारकात्मको जीवलोकः प्रतिक्षणपरिणमित्वादुत्संगितक्षणभंगोत्पावः । न च विप्रतिषिद्धमेतत्, संभवविलययोरेकत्वनानात्वाभ्याम् । यदा खलु भंगोत्पादयोरेकत्वं तदा पूर्वपक्षः, यदा तु नानात्वं तदोत्तरः । तथाहि-यथा य एव घटस्तदेव कुण्डमित्युक्ते घटकुण्डस्वरूपयोरेकत्वासंभवातदुभपाधारभूता मृत्तिका संभवति, तथा य एव संभवः स एव विलय इत्युक्ते संभवविलस्थस्वरूपयोरेकत्वासंभवात्तदुभयाधारभूतं प्रौव्यं संभवति । ततो देवादिपर्याये संभवति मनुव्याविपर्याये विलोयमाने च य एव संभवः स एवं विलय इति कृत्वा तदुभयाधारभूत धौव्यवज्जोवद्रव्यं संभाव्यत एव । ततः सर्वदा द्रव्यत्वेन जीवष्टकोत्कीर्णोऽवतिष्ठते । अपि च यथाऽन्यो घटोऽन्यत्कुण्डमित्युक्ते तदुभयाधारभूताया मृत्तिकाया अन्यत्वासंभवात् घटकुण्डस्वरूपे संभवतः, तथान्यः संभवोऽन्यो विलय इत्यक्ते तदुभयाधारभतस्य प्रौव्यस्यान्यत्वासंभवात्संभवक्लियस्वरूपे संभवतः। ततो देवाविपर्याये संमयति मनुष्याविपर्याय बिलीयमाने चान्यः संभवोऽन्यो विलय इति कृत्वा संभव विलयवन्तौ देवादिमनुष्पादिपर्यायौ संभाव्यते । ततः प्रतिक्षणं पर्यायीयोऽनवस्थितः ॥११॥ भूमिका-अब, जीव के, द्रव्य रूप से अवस्थितता (प्रोग्य वह का वह हो) होने पर भी पर्यायों से अनवस्थितता । (अत्रौव्यपना, भिन्न-भिन्नपना, नानापना) प्रकाशते हैं अन्वयार्थ-[क्षण-भङ्गसमुद्भवे जने] प्रतिक्षण उत्पाद और विनाश वाले जीव लोक में [कश्चित् ] कोई (भी जीव) [न एव जायते] (द्रव्यपने से) न उत्पन्न ही होता है, और [न नश्यति] न नष्ट होता है, क्योंकि) [हि निश्चय से [यः भवः सः विलयः] जी (जीब) उत्पाद रूप है वही विनाशरूप है, (किन्तु) [संभवविलयी इति तो नाना] उत्पाद तथा विनाश, ऐसी वे दोनों (पर्याय ) नाना (भिन्न-भिन्न, भेद रूप) हैं। टीका—प्रथम तो यहां न कोई (जीव) जन्म लेता है और न मरता है, (अर्थात इस लोक में कोई जीव न तो उत्पन्त होता है और न नाश को प्राप्त होता है), (ऐसा १. संभव विलो त्ति (ज० वृ०)।
SR No.090360
Book TitlePravachansara
Original Sutra AuthorKundkundacharya
AuthorShreyans Jain
PublisherBharat Varshiya Anekant Vidwat Parishad
Publication Year
Total Pages688
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari, Story, & Religion
File Size19 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy