Page Text
________________
म ॥१२॥
धातूनां णौ परे पुरन्तो भवति । अतीति – गती प्रापणे चेत्यनयोग्रहणं सामान्यनिर्देशात् । अर्पयति । विनिर्देशो यङ्लुपनिवृत्त्यर्थः । “अरारयति । अरि
११च० अगारगति । रीति रीयतिरिणात्योहणम् । रेपयति । ब्ली ग्लेपयति । ही, उपयति । यि, कोपयति । माथि मापयति । आदन्त, दापयति। धापयति । जापयति। कापयति । अध्यापयति । अदीदपत् । बहुवचनं व्याप्त्यर्थम् । तेन नाम्नोऽपि, सत्यापयति । अर्थापयति । वेदापयति । मिय, पापयति । स्थिर, स्थापयति। स्फिर, स्फापयति । पोरुकारः 'पुस्पी' (४-३-३) इसत्र विशेषणार्थः ॥ २१ ॥ स्काय स्फाव् ॥ ४ । २ ॥ २२ ॥ स्फायतिणी परे स्काव् इत्ययमादेशो भवति । स्फावगति । अभेदनिर्देशोऽन्ताधिकारनिटत्त्यर्थः ॥ २२॥ शदेरगतो शात् ॥४।२।२३ ॥ शीयते रगतावर्थे णो परे शात् इसयमादेशो भवति । पुष्पाणि शातयति । अगतापिति किम् । गोपालको गाः शादयति । गमयतीत्यर्थः ॥ २३ ॥ *घटादेहस्वो दीस्तु या जिणम्परे ॥४॥ २ ॥ २४ ॥ घटादीनां धातूनां णी | परे इस्लो भवति गिणम्परे तु णी दी? वा गनति । घटयति । अघाटि अघटि । घाटघाट, घटघटम् । व्यथयति । अव्याशि । अव्यथि । व्याव्याथम् । व्यर्थव्यभम् । हियति । अहीडि । पहिडि । होहीडम् , हिडंहिडम् । अक्षाभि । अक्षञ्जि । क्षाअंक्षाज, क्षजंक्षजम् । अदाक्षि । अदति । दादाक्षम् । दर्शदक्षम् । क्षतिवक्ष्यादीना घटादिपाठवलादनुपान्त्यस्यापि वा दी । वा गिणन्पर इसेव एस्वपिकल्पेन शिदे दीर्घग्रहणं हेडेरिकारस्य दीर्मलार्यम् । इस्वविकल्पे हि पक्षे एकारशुतिः सात् । णिग्यच्यवहितेऽपि णौ भिणम्परे दीर्घत्यार्थ च । णिग्व्यवागे, शमयन्तं पगुदक्ते, णिग् तदन्तात् जौ णमि, अशामि । अशमि । शामज्ञामम् । रामशमम् । यज्यवाये, शंशमयतेगौं णमि च अशंशामि । अशशामि। शंशापेशंशागर । शंशपेशंशमम् । आयोऽसो णौ णिलृप्यते यश्च योऽकारस्ताय स्थानिबगान घटादीना व्यवस्तित्वात आनन्तर्य नातीति जिणम्परे णौ न स्याद्रता कल्पः । दीग्रहणे तु दीघापनि प्रति स्थानिवदानगतिपेभादानन्तर्यमेवेति सिम्य| ति। घटिप चेष्टायाम् । जुम् गतिदानयोः । व्यथिए भयचलनयो । प्रथिए प्रख्याने । म्रदिप मर्दने । रखदिप खदने । कदुर कदुर सदुङ् वैलन्ये । कपिप् कृ, पायास् । जित्वरिप् संभ्रये । प्रसिप विस्तारे । दक्षि हिसागत्यो । थापा । स्म गाव्याने । भये । एकस्तक मतीपाते । चासो च । अक कुटिलागा गौ।। कखे इसने । अग् अक् यत् । रंगे राक्षायाम् । लगे राजे । गे सगे पगे सगे टगे स्थगे संवरणे । वैटभट पारेभापणे । णट नृत्तौ । गड सेचने । हेड वेष्टने । लड जिप्सोन्मयने । कणकणरण गती । चण हिसादानयोश्च । शणश्रण दाने । खथ काय बाथ रुय हिसार्थाः। छद ऊर्गने । गदै हपग्लपनपोः । टनरतनान शब्द स्तन अवतंसने । चन हिसायाम् । ज्वर रोगे । चल कम्पने । तल माल चलने । जाल दीप्तौ चेनि घटादयः।। फणिमेके घटादिमनिच्छन्तो गतावपि फाणगतीत्याहः॥२४॥ 'रिरो च लुपि' इति रि रीघा ततोऽरियत । मतेगाऽयंत चा प्रयुएफ ॥-अदीदपदिति । 'भिमीमादामिरस्वरस्य' इत्यऽनेन मूलधातोरेकायमऽदिस्य च गवति । तेनाऽन 'असमानलोपे-इल्लनेन पूर्वरूप इलक्षण सन्यरकार्य ग भपति ॥-घटादेईस्वो ॥-हेडारकारस्य दीर्घत्वार्थमिति । न च वाग्य क्षओरपि दीर्घत्वार्य यतस्तस्याऽनेन इस्यविकरपसामध्यांदेय अनुपान्यस्यापि 'थिति' इति दीर्घ स्यात् ॥-शंशामशंशाममिति । कवियाहरिप्यति नाग शम. संबन्धी णि. किन्तु सपाशम. । न । तत्मयन्विप्याण्यानाऽभावात् । यथा 'शिया डिता चा'
cereareereareeroredecesarearrowerees
| SR No. | 010659 |
| Book Title | Haimshabdanushasanam Laghunyas Sahitam |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | ZZZ Unknown |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1131 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 78 MB |