Page Text
________________
श्री हेमश०
॥ ७ ॥
नाम रूढव दिशः संबन्धिना नाम्नाऽन्तरालेऽन्यपदार्थेऽभिधेये समस्यते स च समासो बहुव्रीहिसंज्ञो भवति । दक्षिणस्याश्र पूर्वस्याश्च दिशोर्यदन्तरालं सा दक्षि णपूर्वा दिक् । एवं पूर्वोत्तरा । उत्तरपश्चिमा । दक्षिणपश्चिमा 'सर्वादयोऽस्यादी' ( ३-२-६१ ) इति पूर्वपदस्य पुंवद्भावः । कथं पश्चिमदक्षिणा, पश्चिमोत रा। कर्मधारयोऽयम् । बोहो हिःसर्वनाम्नः पूर्वनिपातः स्यात् । रुदिग्रहणं यौगिकनिवृत्यर्थम् । तेनैन्याच कौवेर्याच दिशोर्यदन्तरालमिति वाक्यमेत्र ॥ २५ ॥ * तत्रादाय मिथस्तेन प्रहृत्येति सरूपेण युद्धेऽव्ययीभावः ॥ ३ । २ । २६ ॥ तत्रति सप्तम्यन्तं नाम मिय आदायेति क्रियाव्यतिहारे तेनेति तृतीयान्तं मिथः *महत्येति क्रियाव्यतिहारे सरूपेण समानरूपेण नाम्ना युद्धविषयेऽन्यपदार्थे समस्यते स च समासोऽव्ययीभावसंज्ञो भवति । केशेषु च २ मियो गृहीत्वा कृतयुद्धं केशाकेश एवं कचाकचि । वाचावि । दण्डैर्दण्डेा मिथः महत्य कृतं युद्धं दण्डादण्डि । एवं यष्टायष्टि । मुष्टामुष्टि । अस्यसि। तत्रेति तेनेति किम् | केशांथ केशां गृहीला कृत युद्धम् । मुखं च मुखं च महत्कृतं युद्धम् । आदायात महत्येति किम् । केशपु च केशपु च स्थित्या कृत युद्धं गृहकोकिलाभ्याम् । दण्डेय दण्डैवागत्य कृतं युद्धमेवाभ्याम् । मित्र इति क्रियाव्यतिहार. किम् । *केशेषु च केशेषु च गृहीत्वा युद्धमनेन । सरूपेणेति किम् । *दस्तं च पादे गृहीला कृतं युद्धम् | युद्ध इति किम् । हस्ते च हस्ते च गृहीत्वा कृतं सख्यम् । युद्ध इति विषयनिर्देशात् युद्धोपाधिकायामन्यस्यामपि क्रियाया भवति । बाहूया
4
रुपादा
अत एव मंत्र
पायासमासस्त्यनेन भर्षात हरिमटणात् । अन्तगलम्याम्यपदावपि प्रथमान्तत्यात् एइयनेन न प्राप्नोतीति वचन राजभाषा न कर्तमिति व उच्यते । इन दि से सामान्यभित्तिपम सम्यमिति पाख्यानाद अब अम्यत्वादिमन कर्तय स्यात द्वितीयायन्यार्थ इति द्वितीयादित्यपदार्थ इति कृते साध्यमिव । अनि स्तुति तस्मारि राजभाषामेव एष इत्यादिमपि ॥ तत्रादायेति न्यायेन मिथ प्रत्येकमभिसन्यते । मन्नति ॥ प्रस्यति इति मम सतत इति मिथस्तेन प्रत्येति ॥ अव्ययीभावसश इति । ननु सान्ताधिका यायावस्तु निगम डिशुमेति नकरकरणार दिलाया रूस नयागामेनाव समास स चान्यपदार्थ इतनी सतीतिक समान्तरण इजवध परमदण्डापीति पदान्तरेण समास गुलसाने पिठनीयतम् च अयनेन न न अन्यपदार्थस्य प्रथमात्र तेन समास इति पाय कशाना च केशाना नान्यान्यस्य यस्मिन् युद्ध इति मिटाव द्वितीयादिग्रहण गावास्याम उच्च एकशेपबाधनार्थम् तवाहिकेशेषु च गृहीत्वा च ददयप्रत् युद्ध हणप्रहरणे च पाचनमा पत्सिन्धानुपपत्या समूह नकाशा याभ्यंत तुमीशेप न शक्येत पाचितुमन्यत्र सारस्य । प्रक्षा इति षत ॥ केशाकेशीति नम्यचिकीर्षिताया कियाया अन्यन करण कियाrयतिहार तथ यदेकेन शरणमकारि तव अपन वित परधिकर्षितमिति यता नास्तीति हव गमास उच्यते । केशेषु च स्थितीजे इर्न ॥ केशेषुचर गृहीत्वा युद्धमनेनेति । एक संदेश अन्यथ मुण्डोती न मिभाव ॥-हस्ते च पादे तरस्तपदास्तपातिभति ॥ ध्यासजेतामिति च गृहीत्येति । यदा तु तपकिर प्राणितया इत्यस्यनिया पहीला कुन युवमिति वि
1
ल०सु०:
| SR No. | 010659 |
| Book Title | Haimshabdanushasanam Laghunyas Sahitam |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | ZZZ Unknown |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1131 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 78 MB |