Page Text
________________
वृहत्कल्पसूत्र दर्शयति-तंजहा' इत्यादि । 'तंजहा' तद्यथा तानि यथा-जाङ्गमिकम्-जङ्गमानां गमनशीलानां मेषादीनामिदं जाङ्गमिकम् मेषादिरोमनिष्पन्नम् औणिकमित्यर्थः १, भाङ्गिकम्-भङ्गैः अतस्यादित्वग्भिनिष्पन्नं भाङ्गिकम् २, शाणकम् -शणः स्वनामख्यातस्तृगविशेषः, तेन निष्पन्न शाणकं शणसूत्रवस्त्रम् ३, पोतकम्-पोतः कर्पासस्तेन निष्पन्नं पोतकं कार्पासवस्त्रम् ४, तिरीटपट्ट कम्-तिरीटो वृक्षविशेषस्तस्य त्वग्भिनिष्पादितं तिरीटपट्टकम् एतन्नामकं पञ्चमं वस्त्रम् ५। एतानि उपर्युक्तानि पञ्चविधानि वस्त्राणि निम्रन्थनिर्ग्रन्थोनां कल्पते, न तु तद्भिन्नानि क्षौमदुकूलचीनांशुकादिवस्त्राणि कल्पते । अत्र जङ्गमशब्देन त्रसप्राणिनो गृह्णन्ते तत्कथं त्रसप्राण्यङ्गसमुद्भूतंवस्त्रं कल्पते इति प्रोक्तम् ? तत्राह-जङ्गमा द्विविधाः विकलेन्द्रियाः पञ्चेन्द्रियाश्च, तत्र विकलेन्द्रियप्राण्यङ्गभूतसूत्रनिर्मितानि क्षौमादिवस्त्राणि न कल्पन्ते प्राणिवधप्रसङ्गात् , अत्र जङ्गमशब्देन पञ्चेन्द्रिया गृह्यन्ते तेषां रोमभिर्निष्पन्नं वस्त्रं कल्पते, तेषां परिवतिरोमकर्त्तनेन न किमपि दुःखं भवति प्रत्युत तेषां सुखानुभवो भवति ततो जाङ्गमिकशब्देन ऊर्णावस्त्रं वोध्यम्, अत्र प्राणिपीडालेशासंभवात् ॥ सू० २५ ॥
पूर्व वस्त्रग्रहणसूत्रं प्रोक्तम् ,तत्प्रसङ्गात् रनोहरणग्रहणसूत्रमाह-'कप्पइ' इत्यादि ।
सूत्रम्--कप्पइ निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा इमाई पंच रयहरणाई धारित्तए वा परिदरित्तए वा, तंजहा--उण्णिए, उहिए, सागए, वच्चाचिप्पए, मुंजचिप्पए नाम पंचमे ॥ सू० २६ ॥
छाया-कल्पते निर्ग्रन्थानां वा निम्रन्थीनां वा इमानि पञ्च रजोहरणानि धारयितुं वा परिहर्नु वा, तद्यथा-ओणिकम्, औष्ट्रिकम्, शाणकम्, वच्चाचिप्पकम्, मुजचिप्पक नाम पञ्चमम् ॥ सू० २६ ॥
चूर्णी--'कप्पई' इति । निम्रन्थानां वा निम्रन्थीनां वा इमानि अप्रे वक्ष्यमाणानि पञ्च-पञ्चप्रकारकाणि रजोहरणानि-रजो द्विवियं द्रव्यतो भावतश्च, तत्र द्रव्यरजो धूल्यादिकम् , भावरजःअष्टविधकर्म, ततो द्विविधमपि रजो हरतीति रजोहरणम् । तत्र द्रव्यरजोहरणेन आदाननिक्षेपपरिष्ठापनादिकार्ये भूमिगत कुन्थुपिपीलिकादिलवुजन्तुनां निवारणं भवति ततः संयमयोगाः संपन्ना भवन्ति । भावरजोहरणेन कममलशोधिर्जायते, तानि पञ्चप्रकारकाणि कल्पन्ते, तदेव दर्शयतितद्यथा तानीमानि- औणिक मेषाचूर्णानिष्पन्नम् १, औष्ट्रिकम्-उष्ट्ररोमनिष्पन्नम् २, शाणकम्शणसूत्रनिप्पन्नम् ३, बच्चाचिप्पका--बच्चा-दर्भाकारतृणविशेषस्तस्य वल्कलः, तस्य चिप्पकेन कुट्टितेन कुट्टितत्वविशेषेण निष्पन्न वच्चाचिप्पकम् ४, मुंजचिप्पक-मुञ्जस्य शरस्तम्बस्य चिप्पकेन कुट्टितेन कुट्टितमुजेन निष्पादितं नाम पञ्चमं रजोहरणम् ५, एतानि पञ्चविधानि रजोहरणानि साधुसाध्वीनां कल्पते नान्यानि कासिकादिसूत्रनिष्पन्नानि, तैः कुन्थुपिपीलिकादीनां सम्यग् रक्षणासंभवात् । अत्र वच्चाचिप्पकं मुञ्जचिप्पकं नाम कस्मिंश्चिदेशविशेषे चिप्पकनामको दर्भाकारस्तृणविशेषो भवति, तं च प्रथम चिप्पित्वा कुट्टयित्वा तदीय क्षोदं रुतरूपं कृत्वा कर्त्तयति ततः सूत्राणि
| SR No. | 009358 |
| Book Title | Vyavaharasutram evam Bruhatkalpsutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 536 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, agam_bruhatkalpa, & agam_vyavahara |
| File Size | 32 MB |