________________
२०२
व्यवहारसूत्रे सूत्रम्-सागारियस्स आएसे वाहिं वगडाए भुजइ निहिए निसिढे पाडिहारिए तम्हा दावए, नो से कप्पइ पडिगाहित्तए ॥ सू० ३ ॥
सागारियस्स आएसे वाहिं वगडाए निट्ठिए निसिढे अपाडिहारिए, तम्हा दावए एवं से कप्पइ पडिगाहित्तए । सू० ४ ॥ - छाया-सागारिकस्याऽऽदेशो वहिर्वगडायां भुङ्क्ते निष्ठितान् निसृष्टान् प्रातिहारिकान् तस्मात् ददाति, नो तस्य कल्पते प्रतिग्रहीतुम् ॥ सू० ३ ॥ . सागारिकस्य आदेशो बहिर्वगडायां मुक्ते निष्ठितान् निसृष्टान् अप्रातिहारिकान् तस्माद् ददाति, एवं कल्पते प्रतिग्रहीतुम् ॥ सू ४॥
भाष्यम्-'सागारियस्स' सागारिकस्य-शय्यातरस्य 'आएसे' आदेश:–प्राधूर्णकादिः 'बाहिं वगडाए' बहिर्वगडायाम्-गृहस्य बहिर्भागे इत्यर्थः, शेषं सर्व पूर्वसूत्रद्वयवदेव व्याख्येयम् । तात्पर्यमेतावदेव प्राघूर्णकादिदत्तमाहारं तृतीयसूत्रोक्तं प्रातिहारिकत्वान्न साधूनां कल्पते । चतुर्थसूत्रोक्तं च कल्पते अप्रातिहारिकत्वात्तस्येति विज्ञेयम् ।। सू० ३-४ ॥
___ पूर्व प्राघूर्णकादिभ्यो दत्तस्य शय्यातराहारस्य निषेधो विधिश्च प्रदर्शितः, सम्प्रति दासादिभ्यः प्रदत्ताहारविषये निषेधं विधिंच सूत्रद्वयेनाह-'सागारियस्स' इत्यादि ।
सूत्रम्-सागारियस्स दासेइ वा, पेसेइ वा, भयएइ वा, भइण्णएई वा अंतोषगड़ाए भुंजइ निहिए निसिढे पाडिहारिए तम्हा दावए नो से कप्पइ पडिगाहित्तए ॥ सू० ५॥
सागारियस्स दासेइ वा पेसेइ वा भयएइ भइण्णएइ वा अंतो बगडाए भुंजइ निट्ठिए निसिढे अप्पाडिहारिए तम्हा दावए एवं से कप्पइ पडिगाहित्तए । सू० ६ ॥
छाया--सागारिकस्य दास इति वा प्रेष्य इति वा भृत्य इति वा भृतक इति वा अन्तर्वगडाय भुङ्क्ते निष्ठितान् निसृष्टान् प्रातिहारिकान् तस्माद् ददाति नो तस्य कल्पते प्रतिग्रहीतुम् ॥ सू० ५॥
सागारिकस्य दास इति वा प्रेष्य इति वा भृत्य इति वा भृतक इति वा अन्तर्वगडायां भुङ्क्ते निष्ठितान् निसृष्टान् अप्रातिहारिकान् तस्माद् ददाति एवं तस्य कल्पते प्रतिग्रहीतुम् ।। सू० ६॥
भाष्यम्-'सागारियस्स' सागारिकस्य-शय्यातरस्य 'दासेइ वा' दास इति वाआनन्ममरणावधि किङ्करः । पेसेइ वा प्रेप्य इति वा, तत्र-प्रेष्यो यो ग्रामान्तरे प्रेषणार्थ किङ्करः ग्रामान्तरसम्बन्धि कार्य करोतीत्यर्थः । 'भयएइ वा' भृत्य इति वा-तत्र-मृत्यः कश्चित्कालं मूल्येन धृतः, 'भइण्णएइ वा' मृतक इति वा प्रभूतकालार्थ क्रयक्रीतः । 'अंतो वगडाए' अन्तर्वगडायाम्
