Page Text
________________
आगम
(४५)
प्रत
सूत्रांक
[१५४
१५५]
गाथा
||१३५
१४१||
दीप अनुक्रम [३३७
३५० ]
"अनुयोगद्वार"- चूलिकासूत्र - २ (मूलं + वृत्तिः)
मूलं [ १५४-१५५] / गाथा [ १३५-१४१] .....
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र - [२] "अनुयोगद्वार" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी - रचिता वृत्तिः:
॥१२५॥
श्रीअनु० ऋजुश्रुतः, शेषज्ञानानभ्युपगमात् अयं हि नयः वर्त्तमानं स्वलिङ्गवचननामादिभिन्नमप्येकं वस्तु प्रतिपद्यते, शेषमवस्त्विति, तथाहि अतीतहारि.वृत्तौ ॐ मेध्यं वा न भावः, विनष्टानुत्पन्नत्वाददृश्यत्वात् खपुष्पवत्, तथा परकीयमप्यवस्तु निष्फलत्वात् खपुण्यवत्, तस्माद्वर्त्तमानं स्वं वस्तु, तच्च न लिङ्गादिभिन्नमपि स्वरूपमुज्झति, लिङ्गभिन्नं वटस्वटी तटमिति, वचनभिन्नमापो जलं, नामादिभिन्नं नामस्थापनाद्रव्यभावा इति, उक्त ऋजुसूत्रः । इच्छति प्रतिपद्यते, शेषमवस्विति, तथाहि अतीतमेध्यं वा न भावः । विशेषिततरं-नामस्थापनाद्रव्यविरहेण समानलिंगवचनपर्यायध्वनिवाच्येन च प्रत्युत्पन्नं वर्त्तमानं, यः कः १-'शप् आक्रोशे' शप्यतेऽनेनेति शब्दः तस्यार्थपरिग्रहादभेदोपचारान्नयोऽपि शब्द एव, तथाहि अर्थ नामस्थापनाद्रव्यकुंभा न संख्येवेति मन्यते, तत्कार्याकरणात् खपुष्पवत् न च भिन्नलिंगवचनं, भेदादेय, स्त्रीपुरुपवत् कुटवृक्षबद्, अतो घट: कुंभ इति स्वपर्यांयध्वनिवाच्यमेवैकमिति गाथार्थ: । 'वत्थूओ' गाहा (*१३८-२६४) वस्तुनः संक्रमणं भवति अवस्तु नये समभिरूडे, वस्तुनो-घटास्वस्थ संक्रमण अन्यत्र कुटारूयादौ गमनं भवति अवस्तु, असदित्यर्थः, नये पर्यालोच्यमाने, कस्मिन् ? - नानार्थ समभिरोहणात् समभिरूडस्तस्मिन् इयमन्त्र भावना-घट कुम्भ इत्यादिशब्दान् भिन्नप्रवृत्तिनिमित्तत्वाद्भिन्नार्थगोचरानेव मन्यते, घटपटादिशब्दानिव तथा च घटनाद् घटः, विशिष्टचेष्टावानय घट इति, तथा 'कुट कौटिल्ये' फुटना कूटः कोटिल्ययोगःत् कुट इति, तथा 'कुम्भ पूरणे' कुंभनात् कुंभ:, कुत्सितपूरणादित्यर्थः, ततञ्च यदि घटारार्थे कुटादिशब्दः प्रपद्यते तदा वस्तुनः कुटादेस्तत्र संक्रांति: कृता भवति, तथा च सति सर्वधर्माणां नियतस्वभावत्वादन्यसंकास्योभयस्वभावापगमतोऽवस्तुतेत्यलं विस्तरेण उक्तः समभिरूढः । ' वंजण' इत्यादि, व्यज्यते व्यनक्कीति व्यजनं-शब्दः, अर्थस्तु तगोचरः तच्च तदुभयं शब्दार्थलक्षणं एवंभूतो नयः विशेषयति इदमत्र हृदयं शब्दमर्थेन विशेषयति, अर्थ च शब्देन 'घट चेष्टायामित्यत्र चेष्टया घटचेष्ठां (शब्द) विशेषयति, घटशब्देनापि चेशं, न स्थानभरणक्रियां, ततश्च यदा योषिन्मस्तकज्यवस्थितश्चेष्ठावानर्थो घटशब्देनो
2
~ 129~
नयाः
॥१२५॥
| SR No. | 007206 |
| Book Title | Aagam 45 Anuyogdwaar Haaribhadriyaa Vrutti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Deepratnasagar |
| Publication Year | 2017 |
| Total Pages | 133 |
| Language | Prakrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & agam_anuyogdwar |
| File Size | 0 MB |