________________
आगम
(४५)
“अनुयोगद्वार"- चूलिकासूत्र-२ (मूलं+वृत्तिः )
........ मूलं [१५४-१५५] / गाथा [१३५-१४१] .... मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र -२] "अनुयोगद्वार' मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी-रचिता वृत्ति::
प्रत सूत्रांक [१५४
१५५]
गाथा ||१३५१४१||
श्रीअनु शे षाणामपि नवानां संग्रहादीनां लक्षणभिवं शणत पश्य-अभिधास्ये इत्यर्थः । 'संगीहत गाहा (१९३६-२६४) आभिमुख्येन गृहीत:-तपात: व्यवहारजुहारि.वृत्तोल संगृहीतः पिडितः, एकजातिमापन्ना अर्थाः विषया यस्य तत्संगृहीतपिडितार्थ संघहस्य वचनं 'समासतः संक्षेपतः इवते तीर्थकरगणधरा दास्त्रशब्दाः ॥१२४ा
इति, एतदुक्तं भवति-सामान्यप्रतिपादनपरः खल्वयं, सदित्युक्ते सामान्यमेव प्रतिपद्यते, न विशेषान, तथा च मन्यते-विशेषाः सामान्य-12 वोऽर्थान्तरभूताः स्युरनर्थान्तरभूता वा ?, यद्यन्तिरभूता न सन्ति, सामान्यादर्थान्तरत्वात् , खपुष्पवत् , अथानान्तरभूता: सामान्यमात्रमेपतचव्यतिरिक्तत्वात्स्वरूपवत् पर्याप्तं म्यासेन, उक्तः संप्रहः। 'बच्चइ' इत्यादि, ब्रजति निराधिक्य चयनं चय: अधिकश्चयो निश्चया-सामान्य विगतो निश्चयो विनिश्चय:-विगवसामान्यभावः बर्थ-तनिमित्तं, सामान्याभावायेति भावना, व्यवहारो नयः, क?- सर्वद्रव्येषु-सर्षद्रव्यविपये, तथा च विशेषप्रविपादनपरः खस्वयं पवित्युके विशेषानेव षटादीम् प्रतिपयते, तेषां व्यवहारहेतुत्वात् , न तदतिरिक्त सामान्य, तस्य अव्यवहारपस्तित्वात , बधा च सामान्य विशेषेभ्यो भिन्नमभिमं वा स्याद् ?, यदि मिन विशेषम्यतिरेकेणोपलभ्येत, अथाभि विशेषमात्र तत, वव्यतिरिक्तत्वात, तत्स्वरूपवदिति, अथवा विशेषेण निश्चयो विनिश्चयः आगोपालामानाद्यवयोधो, न कतिपयविवरसंबद्ध इति, वदर्थ वजति सर्वद्रव्येषु, आप भाष्यकार:- भमयदि पंचषण्णादि णिच्छए जम्मि वा जणवयरस । अत्ये विणिक्छो सो विणिपिछयथोत्ति जो गझो ॥१॥ बहुतरओति य त चिय गमेइ संतेवि सेभए मुबइ । संवबहारपरतया पबहारो लोगमिच्छतो ॥२॥ इत्याथि, तो व्यवहार इति गाथार्थः । 'पानुप्पण्णगाही गाहा (११३७-२६४) साम्प्रतमुत्पन्न प्रत्युत्पन्नमुच्यते, वर्तमानमित्यर्थः, प्रति प्रति वोत्पन्नं प्रत्युत्पन्न भिन्नेषूक्त
१२४॥ (वात्म) स्वाभिकमित्यर्थः स प्रहीतुं शीलमस्येति प्रत्युत्पन्नग्राही स ऋजुसूत्र ऋजुश्रुतो वा नयविधिर्विज्ञातव्यः, तत्र ऋजु-वर्तमानं अतीका तानागतपरित्यागातू परवखिळं तत् सूचयति-गमयतीति काजुसूत्रः, पद्वाज़ बक्रषिपर्ययात् अभिमुखं भुतं तु शान, ततभाभिमुसंशानमस्पति
दीप अनुक्रम [३३७३५०]
XANEONE
~128~