________________ 78 વીરશિરોમણી વસ્તુપાળ. હશે, એમ મને જણાય છે. કારણકે જે જાણતા હતા, તે અન્યાયી, જુલ્મી અને દુરાચારી સદીકને પક્ષ લઈ અમારી સાથે યુદ્ધમાં ઉતરવાનું પસંદ કરતા નહિ.” વસ્તુપાળે ગંભીરતાથી કહ્યું અને પછી પૂછયું, “હવે તમારે કાંઈ કહેવાનું છે” હજી મારે ઘણું કહેવાનું છે.” ઘોડેસ્વારે જવાબ આપતાં કહ્યું. “સદીક ગમે તે હોય, એ સાથે અમારે સંબંધ નથી. એ અમારો મિત્ર છે અને મિત્રને ખરા સમયે સહાય કરવી, એ અમારું કર્તવ્ય છે; પરંતુ આપણે એ વાતને જવા દઈએ અને મૂળ વાત ઉપર આવીએ. ખંભાત નગર અમારૂં છે અને આપે અમારી દુર્બળ થિત્તિમાં એ અમારી પાસેથી પડાવી લીધું છે, એ તમને યાદ જ હશે. અમે અમારૂં નગર પાછું લેવાના વિચારમાં હતા અને કેાઈ ઉત્તમ તકની રાહ જોઈ રહ્યા હતા. એ દરમ્યાન તમે અમારા મિત્ર સદીક ઉપર અન્યાય ગુજાર્યો અને અમને જોઇતી તક મળી ગઈ. હવે તમે અમારું નગર અમને પાછું સોંપી દો અને તમે સુખરૂપ ધોળકા ચાલ્યા જાઓ.” , વસ્તુપાળે શાંતિથી પૂછ્યું. “ઠીક, હવે વધારે કહેવાનું છે ?" “હા.” શંખના સેવકે તરતજ ઉત્તર આપ્યો. “શ્રીમાન શંખની એક ઈચ્છા છે અને તે એ કે જે આ નગર ઉપર અધિકાર ચલાવવાની તમારી વાસના હોય તે તરત આવીને અમને નમી પડે. અમે તમને ઘણીજ ખુશીથી આ નગરનો અધિકાર સાંપશું. તમારા જેવા લાયક મંત્રીની કદર અમે જાણીએ છીએ અને તેથીજ અમે આ ઈચ્છા વ્યકત કરી છે. તેમ છતાં એ પ્રમાણે કરવાની તમારી મરજી ન હોય તે. પછી તમારે આ નગરમાંથી એકદમ ચાલ્યા જવાનું રહે છે.” મહામાત્ય શંખના દૂતનું કથન સાંભળીને ગુસ્સે થયા નહિ. તેણે સંપૂર્ણ શાંતિથી કહ્યું. " ખંભાત નગરને એક યા બીજા કારણથી હસ્તગત કરવાને તમારે વિચાર છે, એ અમારી જાણ બહાર નથી; પરંતુ એ કાર્યમાં કેટલું જોખમ સમાયેલું છે, એ શ્રીમાન શંખની જાણમાં હોય એમ જણાતું નથી. જે નગરની પ્રજા તમારા અન્યાયથી ધ્રુજતી હતી, તેને શાંત્વન, ન્યાય અને રક્ષણ આપવાની ખાતર અમે અમારાં બળથી જીતી લીધું છે, તે શું અમે તમને પાછું આપીએ એમ શ્રીમાન શંખનું માનવું છે? અને જો તે એવી માન્યતા ધરાવતા હોય, તો મને લાગે છે કે તેમની મતિ વિપરીત થઈ છે. અને મને લાલચમાં નાખી નગરને હસ્તગત કરવાને તમે જે વિચાર ધરાવે છે, તે તે તમને શોભાસ્પદ નથી. વીરપુરૂષોની સાથેના વ્યવહારમાં