________________ કભવતી મેના. હાસ્ય અને આનંદના ભંડારસમી મેનકા સદૈવ મેજમજામાં રહેતી હતી અને જયદેવને નિરવધિ આનંદ પમાડતી હતી. પણ તે છેવટનું વાકય સાંભળીને સમજી ગયો કે કમળાની થેડી ઘણી હકીકત મેનકાના જાણ વામાં આવી હશે. તેણે મુખ ઉપર હાસ્ય લાવીને કહ્યું. “મારી મેનકા ! મોજમજા અને ગાનતાનની વાત છોડીને તું આજે આ શી વાત કરે છે, તે હું સમજી શકતા નથી. આનંદ અને હાસ્ય, એ તારાં સ્વભાવસિદ્ધ લક્ષણે છે, તેને ત્યાગ કરીને આજે તું ગંભીર બની ગઈ છું, અને મારા પ્રેમમાં શંકાને સ્થાન આપે છે, એનું શું કારણ?” કારણને તો તમે જાણો છો. તે છતાં મને પૂછે છે ? એ તમારી ધૃષ્ટતા છે, કહો, કહે; તમે કઈ રમણીના પ્યારમાં ફસાયા છે ? એનામાં મારા કરતાં વિશેષ શું છે ? " મેનકાએ કાંઈક ગુસ્સાથી અને કાંઈક જુસ્સાથી પૂછયું. " તું જ કહીદેને કે હું કઈ રમણીના પ્યારમાં ફસાયો છું અને તેનામાં તારા કરતાં વિશેષ શું છે ?”શે ઉત્તર આપો, એ નહિ સુજવાથી જયદેવે તેનેજ વાકય પકડીને સામે પ્રશ્ન કર્યો. “કઈ રખડતી સાધુડી જેવી જણાતી સ્ત્રી કે જે કેટલાક દિવસ થયા આ નગરમાં આવીને રહી છે, તેના પ્યારમાં તમે ફસાયા છે, એ વાત. શું ખોટી છે ! હંમેશાં રાતે તેના ઉતારે તમે જાઓ છો અને ભક્તિરસના પદો સાંભળે છે, એ શું અસત્ય છે !" મેનકાએ જયદેવના. પ્રશ્નના ઉત્તરરૂપે બે પ્રશ્નો કર્યા. મેનકાએ હકીક્ત બરોબર મેળવી છે, એમ જયદેવે તરતજ જાણી. લીધું અને તેથી હવે શે ઉત્તર આપો, એ વિષે તે વિચાર કરવા લાગ્યો. કેટલીકવાર પર્યત તેણે વિચાર કર્યો, પરંતુ કોઈ ઉત્તર જડી આવ્યા નહિ. મેનકાએ તરતજ કહ્યું. “કેમ ઉત્તર આપતા નથી, જયદેવ ! મેં તમને જે સ્ત્રીની વાત, કહી, તેનું નામ કમળા છે અને તે સાથે તેજપ્રભા નામે બીજી સ્ત્રી પણ છે, કેમ ખરું ને !" 1 જયદેવ હજી પણ શે ઉત્તર આપવો, એ સંબંધમાં વિચાર કરતા મૌન બેઠે હતા. મેનકાએ કહ્યું; “અને તમે કમળા ઉપર મોહિત થયા છે; કારણ કે તે નવયૌવના છે; બાકી રૂ૫ અને ગાયનકળા તે જેમ તેનામાં છે,