________________ 50 વિશિમણી વસ્તુપાળ પ્રકરણું ૭મું. મોહમુગ્ધ. ખંભાત દેવાલયનું નગર હતું. નગરની અંદર અને બહાર શૈવ અને જેન ધર્માનયાયીઓનાં અનેક મંદિર શોભી રહ્યાં હતાં. આમાં કોઈ નાનાં અને કોઈ મોટાં હતાં, પણ પ્રત્યેકમાં માણસોની ભીડ રહેતી હતી. આ દેવાલયોમાં સંધ્યા સમયે જ્યારે આરતી ગવાતી હતી, ત્યારે આખું નગર જાણે ગાનના તાલમાં રમતું હોય, એમ જણાતું હતું. આ પ્રકરણની શરૂઆત થાય છે, ત્યારે સંધ્યાનો સમય હતો અને સૂર્યદેવ કોપાયમાન જેવા રક્તવર્ણય મુખે અસ્તાચળ તરફ ત્વરાથી પ્રયાણ કરતાં છેવટ ક્ષિતિજમાં જોવામાં આવતા હતા. દેવાલયમાં આરતીની તૈયારીઓ થતી હતી. સૂર્યનારાયણને કેવળ અસ્ત થયો કે તરતજ પ્રત્યેક દેવાલયમાં આરતીની શરૂઆત થઈ ગઈ અને તેના ઘોષથી સમસ્ત ખંભાત ગાજી રહ્યું. ખંભાતને વહીવટી અધિકારી જયદેવ નગર બહાર ફરીને અત્યારે નગર તરફ વળતો હતો. તેના જવાના માર્ગની બાજુમાં જ એક જેન દેવાલય હતું અને તેમાં થતો આરતીને ઘેષ આસપાસ ગાજી રહ્યો હતો. જયદેવ એ દેવાલય પાસે થઈને નીકળ્યો, ત્યારે તેનાં આશ્ચર્યને અને વધિ આવી રહ્યો. તેણે પિતાના ઘોડાને એકદમ ઉભો રાખે અને તે નીચે ઉતરી પડયો. ત્યારપછી ઘોડાને દેવાલયના રક્ષકને સોંપીને તે દેવાલયની અંદર ગયો. મંદિરનાં રંગમંડપમાં પ્રવેશીને તેણે જે દશ્ય જોયું, તેથી તે મંત્રમુગ્ધ બની ગયા અને ભગવાનની પ્રતિમાનાં દર્શન કરવાને બદલે એક અન્ય ચેતનમય વ્યક્તિનાં દર્શનકાર્યમાં ગુંથાઈ ગયો. મંદિરના મધ્ય ભાગમાં તરૂણ વયની સ્ત્રી ત્રિલોકનાથની આરતી ઉતારતી હતી, મંદિરના પૂજારી મોટા ગંભીર નાદથી આરતી ગાતો હતો અને દર્શને આવેલાં અન્ય સ્ત્રી-પુરૂષો હાથની તાળીઓ સાથે આરતીને ઝીલતાં હતાં.. આ દેખાવ ઉપરાંત બધાંની મધ્યમાં એક નવજુવાન બાળા પોતાના હાથમાં પકડેલી વીણામાં આરતીને ઉતારી લેકેને મંત્રમુગ્ધ બનાવી રહી હતી. આ બાળાએ શુભ્ર વસ્ત્રો પહેરેલાં હતાં, તેના કપાળમાં ચંદનને લેપ કરેલ હતો અને તેના કંઠમાં સફેદ પારાની માળા શોભી રહી હતી. આ સુંદર બાળાને કંઠ એટલે બધા સુમધુર હતો કે સ્વર્ગ લોકની અપ્સરાઓનું ઉત્તમ દેવગાન તેના કંઠમાંથી નીકળતાં ગાનની તુલનામાં