________________ 40 વિશિરમણ વસ્તુપાળ. વાણીનું માધુર્ય એ ત્રણ સ્ત્રીની વશીકરણ વિદ્યાનાં સાધન છે. માત્ર એ સાધનોને કેમ ઉપયોગ કરો. એ જાણી લેવાની અગત્ય છે, અને જે સ્ત્રી સાધનને ઉપયોગ કરી જાણે છે, તે પતિની પ્રિયતમા બનીને સંસારના સુખોને ભોગવી શકે છે. સ્ત્રી શ્યામ હોય કે ગોરી હોય, તે બહુ અગત્યનું નથી, કારણકે સ્પામતા કે ગૌરતામાં સૌંદર્ય રહેલું નથી. સૌંદર્ય મેં કહ્યું તે સાધનામાં સમાયેલું છે. આ સાધન એજ મારી વિદ્યા કે. કળા છે અને તે વડે મેં આપણું ગૃહનાં સર્વ મનુષ્યોને વશ કરી લીધાં છે. આ સાધનો તમારી પાસે પણ છે અને વિશેષમાં તમે ગૌર છે; તેમ છતાં તમે તમારા પતિને વશ કરી શકે નહિ, તે તેમાં કેને દેષ? પતિને વશ કરવા, એ કાર્ય કાંઈ મહાનું નથી. માત્ર સાધનના ઉપયોગની જ જરૂર છે. નયનનાં નૃત્ય, મુખનાં હાસ્ય અને વાણીનાં માધુર્ય આગળ પુરૂષ-પતિની શી તાકાત છે કે તે આપણને વશ ન થઈ શકે ?" પડ્યા અવનત મુખે આ બધું સાંભળતી હતી. અનુપમા બોલતી બંધ થઈ એટલે તેણે ઉંચું જોયું. અનુપમાનાં કથનથી તેની નિર્બળતા, ઉદાસિનતા અને ચિંતાનો લેપ થઈ ગયે હતો અને તેને સ્પષ્ટ ભાવ તેનાં મુખ ઉપર છવાઈ રહ્યો હતો. તેણે ખુશમીજાજથી કહ્યું. “ભાભી ! તમે મારા ઉપર અનેક ઉપકારે આજપર્યત કરતાં આવ્યાં છે; પરંતુ આજે મને મારી શક્તિનું ભાન કરાવી દુખમાંથી મુક્ત થવાનો ઉપાય બતાવી જે મહાન ઉપકાર કર્યો છે, તે હું આ જન્મમાં ભૂલવાની નથી. તમે પતિને વશ કરવાની જે વિદ્યા–કળા મને દર્શાવી છે, તે કાંઈ નવીન નથી, પરંતુ મને તેનું જ્ઞાન કે ભાન નહોતું. હવે મને તેનું ભાન થયું હોવાથી હું તેનો ઉપગ કરવાને માંગું છું. પણ તે શી રીતે અને ક્યારે કરે, એ વિષે તમારે મને સલાહ આપવી પડશે.” અનુપમાએ ખુશી થતાં કહ્યું. “વાહ, મારાં નણંદ ! તમે તે. હવે પતિને વશ કરવાને કમરકસી જણાય છે ને શું ? પણ હું કાંઈ ભેળી નથી કે કાંઈપણ ઈનામ વિના તમને સાધનનો ઉપયોગ કરવાનું શીખવી દઉં ? " પડ્યા હતી. તેણે હસતાં હસતાં કહ્યું. “ભાભી ! તમારી મશ્કરી યોગ્ય છે. આજથી આપણે નણંદ-ભાભીનો સંબંધ છેડીને ગુરૂ અને શિષ્યને સંબંધ બાંધે છે; માટે શિષ્ય પાસેથી ગુરૂને શિક્ષણ બદલ કાંઈ ઇનામ લેવું ઘટતું હોય તે મારી કાંઈના નથી. તમે કહેશે તે આપવાને હું બંધાઉં છું.”